************

Hoa Kỳ và Anh đã tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào 36 mục tiêu của Houthi ở Yemen, trong ngày thứ hai Hoa Kỳ tiến hành các hoạt động lớn nhằm vào các nhóm liên kết với Iran sau cuộc tấn công chết người vào quân đội Mỹ vào cuối tuần trước.

Lầu Năm Góc cho biết rằng các cuộc tấn công vào cuối ngày 3/2 đã nhằm vào các cơ sở lưu trữ vũ khí, hệ thống tên lửa, bệ phóng và các khả năng khác mà phe Houthi đã sử dụng để tấn công các tuyến vận chuyển đường biển trên Biển Đỏ, đồng thời cho biết thêm họ nhắm mục tiêu vào 13 địa điểm trên khắp đất nước.

Đây là các diễn biến mới nhất trong cuộc xung đột lan sang Trung Đông kể từ ngày 7 tháng 10, khi nhóm chiến binh Palestine Hamas tấn công Israel từ Dải Gaza, gây ra một cuộc chiến khiến các nhóm được Tehran hậu thuẫn tấn công vào các mục tiêu của Mỹ và Israel trên một số mặt trận.

Người phát ngôn quân đội Houthi Yahya Sarea cho biết rằng các cuộc tấn công "sẽ không trôi qua mà không có phản ứng và hậu quả".

“Tòa nhà tôi sống rung chuyển”, Fatimah, một cư dân ở Sanaa do Houthi kiểm soát, cho biết, đồng thời cho biết thêm rằng đã nhiều năm rồi cô chưa cảm thấy những vụ nổ như vậy ở một đất nước đã trải qua nhiều năm chiến tranh.

Lực lượng Houthi không công bố bất kỳ thương vong nào.

Các cuộc tấn công ở Yemen đang diễn ra song song với chiến dịch trả đũa đang diễn ra của Mỹ sau vụ sát hại 3 binh sĩ Mỹ trong cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của phiến quân được Iran hậu thuẫn vào một tiền đồn ở Jordan một tuần trước.

Hôm 2/2, Mỹ đã thực hiện đợt trả đũa đầu tiên, tấn công vào hơn 85 mục tiêu ở Iraq và Syria có liên quan đến Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) và các lực lượng dân quân mà nhóm này hậu thuẫn, được cho là đã giết chết gần 40 người.

Bạo lực đã làm tăng thêm mối lo ngại về khả năng leo thang hơn nữa. Iran, một nước ủng hộ Hamas, cho đến nay vẫn tránh bất kỳ vai trò trực tiếp nào trong cuộc xung đột, ngay cả khi các nhóm mà nước này hậu thuẫn đã tham gia vào cuộc chiến từ Syria, Iraq, Yemen và Lebanon.

************

Mỹ và Anh oanh kích 36 mục tiêu của người Houthi ở Yemen vào ngày thứ Bảy, trong ngày thứ hai Mỹ thực hiện các hoạt động quân sự lớn chống lại các nhóm liên kết với Iran sau vụ tấn công chết người nhắm vào binh sĩ Mỹ vào cuối tuần trước.

Lầu Năm Góc nói các cuộc oanh kích nhắm vào các cơ sở trữ vũ khí, hệ thống phi đạn, bệ phóng và các năng lực khác mà người Houthi đã sử dụng để tấn công hoạt động vận tải trên Biển Đỏ, đồng thời nói thêm họ nhắm mục tiêu vào 13 địa điểm trên khắp Yemen.

Đây là dấu hiệu mới nhất cho thấy xung đột đang lan rộng ở Trung Đông kể từ khi chiến tranh nổ ra giữa Israel và Hamas sau cuộc tấn công chết người của nhóm chủ chiến người Palestine này nhắm vào Israel vào ngày 7 tháng 10.

“Hành động tập thể này gửi một thông điệp rõ ràng tới người Houthi rằng họ sẽ tiếp tục gánh thêm hậu quả nếu không chấm dứt các cuộc tấn công bất hợp pháp vào vận tải quốc tế và tàu biển.”

Các cuộc tấn công ở Yemen diễn ra song song với chiến dịch trả đũa quân sự mà Mỹ đang tiến hành sau vụ ba binh sĩ Mỹ thiệt mạng trong vụ tấn công bằng máy bay không người lái của những phần tử chủ chiến được Iran hậu thuẫn nhắm vào một tiền đồn ở Jordan.

Người Houthi, lực lượng kiểm soát những khu vực đông dân nhất ở Yemen, nói các cuộc tấn công của họ nhằm thể hiện sự đoàn kết với người Palestine khi Israel tấn công Dải Gaza. Nhưng Mỹ và các đồng minh mô tả các vụ tấn công này là bừa bãi và là mối đe dọa đối với thương mại toàn cầu.

Đối mặt với tình trạng bạo lực gia tăng ở Biển Đỏ, các hãng vận tải lớn phần lớn đã từ bỏ tuyến đường thương mại hệ trọng này để chuyển sang các tuyến đường dài hơn quanh Châu Phi. Điều này đã làm tăng chi phí, gây lo ngại về lạm phát toàn cầu trong khi làm sụt giảm doanh thu từ nước ngoài trọng yếu của Ai Cập từ các chủ vận tải đi qua Kênh đào Suez đến hoặc đi từ Biển Đỏ.

Mỹ đã thực hiện hơn chục cuộc oanh kích nhắm vào các mục tiêu của người Houthi trong vài tuần qua, nhưng những cuộc oanh kích này đến nay chưa ngăn được các cuộc tấn công của nhóm này.

*********

Theo chính quyền tỉnh Volgograd, miền đông nam nước Nga, cuộc tấn công diễn ra trong đêm ngày thứ Sáu rạng sáng ngày thứ Bảy 03/02/2024. Hãng tin Anh Reuters dẫn lời một nguồn tin Ukraina tại Kiev, cho biết cuộc oanh kích do các lực lượng thuộc Tình báo Quân sự của Ukraina (SBU) tiến hành.

Đăng ngày: 04/02/2024 - 12:46

2 phút

Trên mạng Telegram, tỉnh trưởng tỉnh Volgograd, Andreï Botcharov, cho biết : ‘‘đêm hôm nay, hệ thống phòng không và các phương tiện gây nhiễu sóng đã đẩy lùi được một đợt tấn công bằng drone tại tỉnh Volgogrod, tại Kalatchiovski và Zakanalié’’, ‘‘một drone bị bắn hạ đã gây ra hỏa hoạn tại nhà máy lọc dầu Volgograd.’’ Vẫn theo viên tỉnh trưởng Nga, đám cháy đã được khống chế, và không có nạn nhân nào.’’

Theo nguồn tin Ukraina, hai drone đã đánh trúng mục tiêu thuộc một cơ sở tinh chế dầu mỏ. Nguồn tin này cũng khẳng định ‘‘sẽ tiếp tục có các cuộc tấn công nhắm vào các cơ sở lọc dầu cộng tác với tổ hợp công nghiệp quân sự Nga.’’ Trước đó, trên mạng Telegram hôm 01/02/2024, lãnh đạo cơ quan tình báo quân sự Ukraina (GUR) Kyrylo Boudanov đã đe dọa là sẽ có thêm nhiều cuộc tấn công nhắm vào ‘‘các cơ sở hạ tầng dân sự và quân sự’’ ngay trên đất Nga.

Hôm 02/02, lãnh đạo tình báo quân sự Ukraina giải thích chi tiết với truyền thông trong nước về cuộc tấn công bằng 6 drone, từng cho phép phá hủy tàu hộ tống tên lửa Ivanovet, ngoài khơi bán đảo Crimée, được coi là một tổn thất lớn cho Nga. Cùng ngày, Không Quân Ukraina cho biết ít nhất ba phi cơ quân sự Nga tại bán đảo Crimée bị hư hại sau các cuộc oanh kích của quân đội Ukraina.

28 người chết tại vùng Nga chiếm đóng ở miền đông Ukraina

Lực lượng cứu nạn của Nga thông báo cuộc tấn công, được coi là của Ukraina, nhắm vào một tiệm bánh mỳ tại thành phố Lyssytchansk, miền đông Ukraina, ngày hôm qua, khiến ít nhất 28 người chết. Bộ Tình Trạng Khẩn Cấp Nga cho biết thêm là 65% cơ sở hạ tầng thành phố này bị phá hủy trong chiến tranh. Trước đó, hồi tháng 6/2022, quân Nga đã chiếm được thành phố Lyssytchansk, hiện cách khu vực do Ukraina kiểm soát khoảng 15 km.

********

Le Monde số cuối tuần và The Economist nói về « cú đúp ở Bruxelles » : Khi thông qua được gói viện trợ cho Ukraina và buộc thủ tướng Hungary, ông Viktor Orban phải đầu hàng, lãnh đạo các quốc gia thành viên Liên Hiệp Châu Âu đã « dùng một mũi tên bắn được hai con chim » !

Thông điệp cho Putin và Washington, bài học cho Orban

Cuộc họp tưởng chừng thâu đêm đã nhanh chóng có kết quả ngay trong buổi sáng thứ Năm 01/02, gói viện trợ 50 tỉ euro cho Ukraina được thông qua. Một lần nữa chứng tỏ sự đoàn kết, Liên Hiệp Châu Âu (EU) đã cho Vladimir Putin thấy dù chính trường Mỹ có xáo động, và chiến trường Ukraina có khó khăn, châu Âu luôn kiên quyết ủng hộ Kiev.

Một gói trừng phạt thứ 13 đang được chuẩn bị cho dịp kỷ niệm năm thứ hai Matxcơva khởi đầu cuộc xâm lăng ngày 24/02/2022. Thỏa thuận châu Âu còn là tín hiệu gởi đến Washington vào đầu một năm bầu cử dưới cái bóng của ông Donald Trump. Tổng số viện trợ của EU cho Ukraina nay đã vượt qua của Mỹ.

Viktor Orban trong thế cô lập đã phải quy hàng, chỉ được châu Âu cho giữ lại một chút thể diện. Thủ tướng Donald Tusk vừa quay lại nắm quyền ở Ba Lan, khi bước vào cuộc họp đã tuyên bố : « Vấn đề không phải là chúng ta mệt mỏi với Ukraina, mà mệt với ông Orban. Ông phải quyết định xem có còn là thành viên của cộng đồng hay không ». Ngay cả tân thủ tướng dân túy Robert Fico của Slovakia cũng phải đồng thuận về Ukraina.

Theo tờ báo, ông Donald Tusk có lý : thủ tướng Hungary cần EU hơn là EU cần ông ta. Áp lực mang tính bạn bè của thủ tướng Ý Giorgia Meloni - cũng từ phe cực hữu, và tổng thống Pháp Emmanuel Macron - đã lập được mối quan hệ cá nhân với Viktor Orban, giúp mang lại kết quả, bên cạnh đó là sự đe dọa về hậu quả lên nền kinh tế Hungary.

Hạm đội Hắc Hải bị Ukraina đẩy lùi sang các cảng xa hơn

Về quân sự, The Economist cho rằng « Nga đang thua ở Hắc Hải ».Bị Matxcơva phong tỏa, Kiev đã bí mật lập ra một con đường hàng hải mới có mực nước nông hơn, tránh được tàu ngầm Nga và đủ gần duyên hải để được pháo binh trên mặt đất yểm trợ. Với 6,3 triệu tấn hàng xuất khẩu từ tháng 12/2023, ba cảng Odessa, Chornomorsk và Pivdenny, hầu như tình hình đã trở lại như trước chiến tranh.

Sau khi đánh chìm được soái hạm Moskva, tái chiếm đảo Rắn, đến 2023 Ukraina đuổi được toàn bộ tàu Nga ra khỏi khu vực tây bắc, khu trung tâm vầ thậm chí ở tây nam Hắc Hải. Kiev khẳng định đã phá hủy ít nhất 22 trong số 80 chiến hạm Nga trên vùng biển này, làm hư hại 13 chiếc khác. Từ nay duyên hải phía đông Crimée không còn an toàn cho tàu Nga, phải di chuyển sang Novorossiysk cách đó 600 kilomet.

Thay tướng trong thời chiến không phải là chuyện hiếm

The Economist cũng phân tích về những bất đồng trong nội bộ Ukraina vừa bị tiết lộ trong tuần, với tin đồn tổng thống Volodymyr Zelensky sắp sa thải tổng tham mưu trưởng quân đội, tướng Valery Zaluzhny. Hai tướng lãnh có thể thay thế ông Zaluzhny là Oleksandr Syrsky, 58 tuổi ; và Kyrylo Budanov, 38 tuổi.

Tên tuổi tướng Zaluzhny nổi lên như cồn nhờ bảo vệ được Kiev và chiến công ở đông bắc vào đầu cuộc xâm lăng, ông được lòng dân hơn cả tổng thống khiến quan hệ giữa hai người trở nên căng thẳng dù ban đầu rất tốt đẹp. Đặc biệt việc vị tướng lập ra một quỹ từ thiện mang tên ông tháng 4/2022 bị cho là có ý đồ chính trị ; một số nhân vật đối lập đứng về phía ông.

Tuần báonhận xét, việc lãnh đạo dân sự thay thế tướng lãnh ở cấp cao nhất trong thời chiến không phải là điều hiếm hoi. Chẳng hạn tổng thống Harry Truman thay thế Douglas MacArthur trong chiến tranh Triều Tiên vì không nghe lệnh ; Abraham Lincoln sa thải George McClellan trong thời nội chiến vì nhận định sai ; Barack Obama cách chức Stanley McChrystal, tổng tư lệnh ở Afghanistan do có những phát biểu không hay về tổng thống trên tạp chí Rolling Stone…

Một tổng thống phải thay tổng tư lệnh khi không còn tin tưởng : quân nhân chấp hành lệnh của lãnh đạo dân sự là cốt lõi của dân chủ. Tuy nhiên việc thay thế một vị tướng rất được yêu mến hàm chứa những rủi ro về chính trị và quân sự.

VinFast, « Tesla Việt Nam » đặt mục tiêu quá xa tầm với

Le Figaro số cuối tuần có bài viết về « VinFast, Tesla của Việt Nam » đang thua lỗ, mục tiêu bán được 1 triệu chiếc xe hơi điện mỗi năm kể từ 2026 tỏ ra quá xa vời. Năm ngoái VinFast chỉ bán được 34.855 chiếc, và trước đó từ 2021 đến cuối 2023 là 42.291 chiếc.

Cho đến nay, mọi thứ dường như đều mỉm cười trước người giàu nhất Việt Nam. Tập đoàn Vingroup của ông Phạm Nhật Vượng đầu tư vào nhiều lãnh vực, và đến tháng 1/2022 quyết định đặt cược vào xe hơi chạy điện. Tháng 7/2023, VinFast làm lễ đặt viên đá đầu tiên xây nhà máy ở Bắc Carolina, Hoa Kỳ nhờ trợ cấp khá lớn của bang, với năng lực sản xuất 150.000 xe trong giai đoạn đầu, bắt đầu khởi động năm 2025. Một thành công nữa là được niêm yết ở thị trường chứng khoán Nasdaq. Nhưng cổ phiếu từ 37 đô la nay chỉ còn chưa đầy 6 đô la.

Không nản lòng, ông Vượng tiếp tục kế hoạch bước ra thị trường thế giới. Đầu tháng Giêng, Vinfast loan báo thỏa thuận với bang Tamil Nadu ở miền nam Ấn Độ, đầu tư 2 tỉ đô la lập nhà máy công suất 150.000 xe/năm. Tháng Chín, đến lượt một dự án 200 triệu đô la ở Indonesia để sản xuất 50.000 xe/năm, và cách đây vài ngày, nhà tỉ phú trao đổi với tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr về việc khai thác quặng mỏ cho nhà máy bình điện.

Nhưng làm thế nào đầu tư hàng tỉ đô la khi ngân quỹ thâm thủng ? Từ 2020, VinFast đã thua lỗ gần 6 tỉ đô la. Theo Bloomberg, gia tài của tỉ phú Phạm Nhật Vượng nay là 7,76 tỉ đô la, ít hơn nhiều so với khi VinFast bước vào thị trường chứng khoán.

Iran, dân quân, hỏa tiễn và bom

Nhận định về tình hình Trung Đông, Le Point có bài viết « Iran, các phe dân quân, hỏa tiễn và bom ». Sau thời gian đầu tỏ ra chừng mực, những tuần vừa qua Iran liên tục tấn công trực tiếp vào khu vực Kurdistan ở Irak, Syria và ngay cả Pakistan, cường quốc nguyên tử vẫn hòa hảo lâu nay. Đồng thời phe Hezbollah từ Liban gia tăng oanh kích Israel, các căn cứ Mỹ ở Irak, Syria và Jordanie.

Nhất là phe Houthi ở Yemen bắn hàng loạt hỏa tiễn vào Israel nhưng bị hạm đội Mỹ ngăn chận ; tiến hành khoảng 30 vụ tấn công vào các tàu của khoảng 50 nước di chuyển trên Hồng Hải. Mối đe dọa đè nặng lên eo biển Bab al-Mandab, nơi 40 % hàng hóa giữa châu Á và châu Âu đi qua, khiến các con tàu phải đổi sang hướng mũi Hảo Vọng, xa hơn và đắt đỏ hơn. Để bảo vệ tự do hàng hải, Hoa Kỳ đã dẫn đầu một liên minh quốc tế, oanh tạc các địa điểm hỏa tiễn của Houthi.

Iran là một trong những nước được hưởng lợi nhiều nhất nhờ hai cuộc chiến tranh. Chế độ của các giáo sĩ phá vỡ được thế cô lập nhờ xích lại gần với Nga, Trung Quốc, và « các nước phương Nam » thông qua việc tham gia BRICS. Cuộc chiến tranh ở Ukraina và Gaza làm vị thế của Teheran tăng lên, như là lãnh đạo « trục kháng chiến » trước Israel, được sự ủng hộ của người Ả Rập và một phần không nhỏ dư luận quốc tế đã ngả sang bài Do Thái.

Nhờ lách được cấm vận, xuất khẩu dầu khí của Iran tăng gấp bốn lần kể từ 2020, bán được drone và hỏa tiễn cho Nga ; đẩy nhanh chương trình nguyên tử với số uranium làm giàu 90 % có thể chế tạo ba quả bom trong vài ngày.

Chiếc bẫy vòng xoáy bạo lực

Tuy vậy ưu tiên hơn bao giờ hết là sự tồn vong của chế độ. Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei, 84 tuổi đang bệnh nặng, chính quyền hoàn toàn đối đầu với 87 triệu dân mà 70 % đang sống dưới ngưỡng nghèo khó, lạm phát lên đến 47 % một năm. Đàn áp thẳng tay phong trào « Phụ nữ, cuộc sống, tự do », chế độ không còn tính chính danh, chỉ tồn tại bằng cách gieo rắc khủng bố với Vệ binh Cách mạng - lực lượng đang kiểm soát 1/3 nền kinh tế. Teheran gây căng thẳng nhưng vẫn cố tránh đối đầu trực tiếp với Hoa Kỳ và Israel, trong khi các hành động phá hoại của Iran khiến Mỹ có thể quay lại khu vực.

Đối với L’Express, « Iran đang rơi vào chiếc bẫy vòng xoáy bạo lực của chính mình », Washingtonkhông thể không trả đũa vụ ba quân nhân Mỹ tử thương do drone của dân quân tay sai Iran. Alex Vatanka, của Middle East Institute lưu ý : « Với mạng lưới dân quân, drone và hỏa tiễn, chế độ Iran có cảm giác như mình có quyền lực toàn năng trong khu vực ». Nhưng các nhà lãnh đạo tham lam trên thực tế đang trong tình trạng bấp bênh : họ không thực sự kiểm soát được các phe dân quân, và những nhóm này không hẳn phục vụ cho lợi ích của Iran.

Tình báo Israel : 23 % nam nhân viên UNRWA có liên hệ với Hamas

Về vụ nhân viên cơ quan Liên Hiệp Quốc về người tị nạn Palestine (UNRWA) tham gia vụ thảm sát ngày 07/10 ở Israel, Le Point nhấn mạnh đến « Dầu Liên Hiệp Quốc đổ vào lò lửa Palestine ». Từ 75 năm qua, vấn đề người tị nạn Palestine là một trong những trở ngại chính của việc giải quyết xung đột ở Cận Đông, theo Le Point, và Liên Hiệp Quốc có phần trách nhiệm.

Hồi năm 1947, với sự ủng hộ của Hoa Kỳ, Liên Xô và Pháp, Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc đã quyết định Nhà nước Israel sẽ sống chung với một Nhà nước Ả Rập trên vùng đất Palestine. Nhưng người Ả Rập bác bỏ nghị quyết, liên minh năm nước Ả Rập tuyên chiến với Nhà nước Do Thái non trẻ. Chiến thắng của Haganah (quân đội Do Thái) khiến 750.000 người phải di tản, một sự kiện không có gì là đặc biệt trong bối cảnh nhiều triệu người bị lưu đày vào cuối Đệ nhị Thế chiến. Nhưng thất bại nhục nhã của kẻ gây chiến qua miệng lưỡi của những người ủng hộ đã trở thành « thảm họa » do Israel tạo ra khiến dân Ả Rập phải trở thành người tị nạn.

Ngay từ 1948, Liên Hiệp Quốc nhìn nhận quyền hồi hương, được bồi thường của người tị nạn, và năm sau lập ra UNRWA. Ngày nay cơ quan này quản lý 58 trại ở Cisjordanie, Đông Jerusalem và Gaza, Jordanie, Syria, Liban ; 700 trường học và các bệnh viện, phân phát viện trợ nhân đạo. Hầu hết nhân viên là người tị nạn Palestine.

Tại các trường của UNRWA, người ta không nói « Israel » mà là « định chế xi-ôn-nít », những kẻ khủng bố được gọi là « tử đạo ». Thủ quỹ của Hamas ở Gaza, bị tử thương do Israel oanh kích hồi tháng 10, là một nhân viên UNRWA, giáo viên tại một trường ở Khan Younès. Các trại tị nạn trở thành bình phong cho Hamas : theo một báo cáo của tình báo Israel được Wall Street Journal nêu ra, 23 % nam nhân viên UNRWA ở Gaza có liên hệ với Hamas.

Liên Hiệp Quốc « đổ dầu vào lửa »

Le Point cho rằng Liên Hiệp Quốc làm trầm trọng thêm tình hình với quyết định năm 1982 cấp quy chế tị nạn cho tất cả con cháu của đợt di tản đầu tiên. Số 750.000 người ban đầu nay trở thành 6 triệu ! Thay vì trung lập, cơ quan nhận 1,2 tỉ đô la viện trợ chủ yếu từ phương Tây là UNRWA lại đứng về một bên trong cuộc xung đột, nuôi dưỡng những mầm mống khủng bố tương lai.

The Economist nói thêm, đây không phải là lần đầu UNRWA gây tranh cãi. Trước đây đã từng phát hiện vũ khí Hamas giấu trong các trường học, chính quyền Trump ngưng tài trợ năm 2018 nhưng ông Biden đã tái lập năm 2021. UNRWA là cơ quan Liên Hiệp Quốc duy nhất chỉ phục vụ một nhóm người tị nạn cụ thể tại một vùng địa lý cụ thể.

Công ước năm 1951 định nghĩa người tị nạn là người « chạy trốn xung đột và đàn áp », nhưng UNRWA ngược lại, coi hậu duệ của tất cả những người từng cư trú ở đất Palestine xưa từ 01/06/1946 đến 15/05/1948 đều là người tị nạn. Chính quyền Israel từ lâu muốn đóng cửa cơ quan này, tố cáo UNRWA kéo dài vĩnh viễn quy chế tị nạn là vô ích, ngăn cản người Palestine hội nhập vào quốc gia tiếp nhận họ. Đối với người Palestine, cả đời sống với tư cách tị nạn của UNRWA có nghĩa là một ngày nào đó họ sẽ quay về.

Nhìn chung về tổ chức Liên Hiệp Quốc, L’Express coi là « một bộ máy đã bị xuống cấp » ; phê phán sự chậm chạp, thiếu minh bạch, không hiệu quả. Làm thế nào mà Iran lại làm chủ tịch Diễn đàn xã hội của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc hồi tháng 11, Azerbaijan - kẻ xâm lăng Armenia - được bầu làm phó chủ tịch Unesco ? Thư ký thứ nhì của tổ chức quốc tế Dag Hammarskjöld chống chế « Liên Hiệp Quốc không tạo ra được thiên đàng nhưng giúp tránh khỏi địa ngục ». Điều này thì định chế có trụ sở ở New York phải chứng minh.

Nikki Haley, Taylor Swift : Hai phụ nữ làm phe ông Trump lo sợ

Nhìn sang nước Mỹ, L’Express đặt câu hỏi « Phải chăng Donald Trump đang lo sợ trước bà Nikki Haley ? ».Ngay sau khi có kết quả bỏ phiếu ở New Hampshire, Donald Trump đã gọi Haley là « kẻ cơ hội », cảnh báo các tỉ phú Wall Street đã tài trợ cho chiến dịch của bà sẽ bị cho vào danh sách đen nếu tiếp tục. Cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc không bỏ cuộc, bà thách thức ông Trump tranh luận nhưng ông không trả lời. Có nguy cơ bị lép vế trước trí tuệ sắc sảo của người bị Trump gọi là « óc chim sẻ », cựu tổng thống tỏ ra thận trọng.

Courrier International và Le Monde cuối tuần nêu ra một phụ nữ khác cũng rất đáng ngại cho phe ông Trump : ca sĩ nổi tiếng Taylor Swift. Nữ ca sĩ 34 tuổi với dĩa nhạc mới nhất chỉ trong 24 giờ có đến 228 triệu lượt tải về, được Time chọn làm nhân vật của năm 2023, được 70 % người Mỹ yêu mến. Liệu cô có ảnh hưởng đến cuộc bầu cử tổng thống Mỹ ngày 05/11 hay không ? Lâu nay ít nói đến chính trị, năm 2020 cô đã kêu gọi bầu cho Joe Biden và giờ đây cũng vậy. Hồi tháng 9/2023 sau khi Taylor Swift cổ vũ đi bầu, ngay trong ngày đã có thêm 35.000 người đăng ký vào danh sách cử tri.

Về kinh tế, The Economist đánh giá « Cơ hội tái đắc cử của Joe Biden sáng sủa hơn người ta tưởng », vì lạm phát vào cuối năm sẽ giảm, và cử tri thường có trí nhớ kém, chỉ quan tâm đến những gì diễn ra trước mắt.

Trang bìa các tuần báo

L’Obs tuần này chạy tít trang nhất « Nông nghiệp, một mô hình bế tắc ». L’Express nói về Michel-Édouard Leclerc, chủ chuỗi siêu thị Leclerc có tiếng là giá cả phải chăng, gọi ông là « Bộ trưởng lạm phát thực sự ». Le Point dành hồ sơ cho nam tài tử nổi tiếng Pháp Alain Delon, nhưng không phải về sự nghiệp của ông mà về những rắc rối trong gia đình : ba người con của ông kiện người phụ nữ sống chung với Delon nhân lúc ông sức khỏe yếu, trí óc không còn minh mẫn để lợi dụng, và sau đó lại kiện tụng lẫn nhau.

Trong một năm có đến phân nửa cư dân thế giới đi bầu, Courrier International lo ngại về sự can thiệp của trí thông minh nhân tạo, khi có quá nhiều ví dụ về « deep fake » trong thời gian gần đây.Tuần báo chạy tựa« Các nền dân chủ trước thách thức trí thông minh nhân tạo (AI) ». Trong khi đó vào đúng dịp kỷ niệm 20 năm Facebook ra đời, The Economist cho rằng sắp đến « Hồi kết của mạng xã hội ».

*************

EU - UKRAINA

Quân đội Ukraina đang cần đạn dược mà nhất là đạn pháo và trông chờ chủ yếu vào những hứa hẹn của Liên Hiệp Châu Âu. Dù khoản viện trợ tài chính 50 tỷ euro cho Kiev đã được thông qua, nhưng Liên Âu xác nhận không thể giao đủ số lượng đạn dược cho Kiev theo đúng hẹn đã hứa.

Đăng ngày: 03/02/2024 - 13:24

2 phút

FILE - Ukrainian soldiers fire a French-made CAESAR self-propelled howitzer towards Russian positions near Avdiivka, Donetsk region, Ukraine, Monday, Dec. 26, 2022. French manufacturers have halved or — Binh lính Ukraina sử dụng pháo tự hành Caesar do Pháp chế tạo tại chiến tuyến ở vùng Donetsk, Ukraina, ngày 26/12/2022. AP - Libkos

Từ hôm 31/01, lãnh đạo Ngoại Giao Châu Âu, ông Josep Borrell đã thừa nhận là từ giờ đến tháng Ba, Liên Âu sẽ không thể giao một triệu đạn pháo như đã hứa với Kiev mà chỉ giao thêm được 200 nghìn đầu đạn, tức là khoảng 52% so với kế hoạch. Cho đến hiện tại mới chỉ có 330 nghìn đầu đạn pháo đã được giao.

Liên Âu không giữ được tiến độ như vậy là bởi trong các kho không còn đủ và các ngành công nghiệp liên quan không hẳn đã mặn mà tham gia. Một loạt lãnh đạo các nước như Đức, Hà Lan, Estonia, Cộng Hòa Séc và Đan Mạch đã kêu gọi các nước trong Liên Hiệp Châu Âu « nỗ lực gấp bội » để bảo đảm hỗ trợ quân sự cho Ukraina có thể kéo dài cho đến hết mức cần thiết. Các lãnh đạo trên đã viết trong một bức thư chung đăng trên nhật báo Financial Times : « Chúng ta cần phải tìm các cách thức tăng tốc cung cấp đạn pháo như đã hứa cho Ukraina ».

Nhiều nước như Pháp, Ý, hay Tây Ban Nha bị chỉ trích vì đã không hành động đủ để hỗ trợ quân đội Ukraina. Paris, hồi tháng 01/2024, đã ra thông báo thành lập một liên minh pháo binh để hỗ trợ hiệu quả hơn cho quân đội Ukraina.

Liên Âu đặt mục tiêu trong năm nay sản xuất 1,4 triệu quả đạn pháo. Sang năm 2025 sẽ tăng lên 2 triệu, theo khẳng định của ủy viên Châu Âu Thierry Breton. So với số lượng 7 đến 8 triệu quả đạn pháo Nga bắn xuống Ukraina trong năm qua thì năng lực sản xuất của Châu Âu sẽ còn phải mất nhiều thời gian để bắt kịp.

Liên Hiệp Châu Âu đang rơi vào tình thế buộc phải tăng tốc nhịp độ sản xuất đạn trong khi mà toàn bộ viện trợ của Washington cho Ukraina vẫn bị chặn ở Quốc Hội Mỹ.

************

Trung Quốc ngày thứ Bảy nói một tàu dân sự nhỏ của Philippines đã “đáp trái phép trên bãi biển” của một đảo đá ở Biển Đông mà cả hai nước đều tuyên bố chủ quyền.

Con tàu, tấp vào quần đảo Trường Sa vào thứ Sáu, đến đó với mục đích tiếp tế, Hải cảnh Trung Quốc nói trên nền tảng Weixin.

Lực lượng bảo vệ bờ biển, hội đồng an ninh quốc gia và bộ ngoại giao của Philippines không trả lời yêu cầu bình luận vào thứ Bảy.

Philippines đã cho một số lượng nhỏ binh sĩ đồn trú trên một con tàu thời Thế chiến thứ hai mà nước này cho mắc cạn vào năm 1999 để sử dụng như một tiền đồn nhằm củng cố yêu sách chủ quyền của mình đối với Bãi cạn Second Thomas, được gọi là Ayungin ở Philippines và Đá san hô Nhân Ái ở Trung Quốc.

Manila vào năm ngoái đã khước từ yêu cầu của Bắc Kinh kéo tàu đi trong vụ tranh chấp đã làm xấu đi mối quan hệ giữa hai nước.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông, bao gồm các khu vực mà Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei và Indonesia tuyên bố chủ quyền. Tòa án Trọng tài Thường trực năm 2016 phán quyết tuyên bố của Trung Quốc không có cơ sở pháp lý.

**************

Bộ Ngoại giao Hàn Quốc ngày thứ Bảy triệu tập đại sứ của Nga tại Seoul để phàn nàn về việc Moscow chỉ trích những phát biểu gần đây của Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol về việc Triều Tiên theo đuổi một kho vũ khí hạt nhân.

Jung Byung-won, thứ trưởng Ngoại giao đặc trách sự vụ chính trị của Hàn Quốc, triệu tập Đại sứ Nga Georgy Zinoviev vào chiều ngày thứ Bảy để nhấn mạnh rằng việc Moscow chỉ trích những phát biểu của ông Yoon sẽ chỉ có tác động tiêu cực đến mối quan hệ giữa hai nước.

Yêu cầu triệu tập được đưa ra sau khi ông Yoon hôm 31 tháng 1 lên án việc Bình Nhưỡng phát triển vũ khí hạt nhân để duy trì chế độ hiện thời, điều mà người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova gọi là "thiên vị" và "khả ố" trong một phát biểu được đưa ra vài ngày sau đó.

“Thứ trưởng Jeong nói rằng rất đáng tiếc là Nga phớt lờ sự thật và bảo vệ Triều Tiên một cách vô điều kiện trong khi chỉ trích phát biểu của nhà lãnh đạo bằng ngôn ngữ cực kì thô lỗ, và nhấn mạnh rằng điều này sẽ chỉ làm xấu đi mối quan hệ Hàn-Nga,” bộ nói trong một phát biểu.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tăng cường mối quan hệ với Triều Tiên kể từ cuộc xâm lược Ukraine năm 2022, và Mỹ cùng các đồng minh là Hàn Quốc và Nhật Bản đã lên án điều mà họ nói là việc Triều Tiên chuyển giao phi đạn nhiều đáng kể cho Nga để hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của nước này.

Cả Nga và Triều Tiên đều nhiều lần bác bỏ chỉ trích này. Moscow nói họ sẽ phát triển quan hệ với bất kì quốc gia nào họ muốn và sự hợp tác của họ với Bình Nhưỡng không trái với các thỏa thuận quốc tế.

**************

Hàng chục người đã bị cảnh sát bắt giữ ở trung tâm Moscow trong một cuộc biểu tình phản đối việc Nga điều động nam giới tham gia chiến đấu ở Ukraine, một tổ chức nhân quyền cho biết hôm thứ Bảy.

Ít nhất 27 người đã bị câu lưu khi một nhóm đại diện cho vợ của các quân nhân được điều động tập trung tại bức tường Điện Kremlin để đặt hoa tại tượng đài Mộ Chiến sĩ Vô danh, theo OVD-Info, chuyên đưa tin về quyền tự do hội họp ở Nga.

Hầu hết những người bị bắt giữ là nhà báo, cơ quan này nói, và sau đó cho biết rằng một số người đã được thả.

OVD-Info nói một số người cũng bị câu lưu tại các địa điểm khác ở trung tâm Moscow.

Một phong trào ngày càng nhiều phụ nữ Nga đang đòi chính phủ cho chồng con và anh em của họ, những người đã được điều động sau sắc lệnh của Tổng thống Vladimir Putin vào tháng 9 năm ngoái, được trở về từ mặt trận ở Ukraine.

Văn phòng công tố viên Moscow nói cuộc biểu tình không được điều phối với nhà chức trách, và đưa ra cảnh báo về việc kêu gọi và tham gia các sự kiện đông người trái phép.

************

Mỹ đã tiến hành các cuộc không kích ở Iraq và Syria nhắm vào hơn 85 mục tiêu có liên quan đến Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC) và các lực lượng dân quân mà nước này hậu thuẫn, để trả đũa một vụ tấn công chết người nhắm vào binh sĩ Mỹ.

Các cuộc không kích, có sử dụng máy bay ném bom tầm xa B-1 bay từ Mỹ, là sự đáp trả đầu tiên đối với vụ tấn công vào cuối tuần trước ở Jordan được thực hiện bởi những phần tử chủ chiến được Iran hậu thuẫn. Dự kiến sẽ có thêm những hoạt động quân sự khác của Mỹ trong những ngày tới.

Quân đội Mỹ cho biết các cuộc không kích nhắm vào các mục tiêu bao gồm trung tâm chỉ huy và kiểm soát, tên lửa, phi đạn và cơ sở chứa máy bay không người lái (drone) cũng như các cơ sở chuỗi cung ứng hậu cần và đạn dược.

Trung tướng Mỹ Douglas Sims, Giám đốc Bộ Tham mưu Liên quân, cho biết các cuộc tấn công dường như đã thành công, gây ra những vụ nổ thứ cấp lớn khi bom rơi trúng vũ khí của các phần tử chủ chiến. Ông nói các cuộc không kích được thực hiện dù biết rằng có phần chắc sẽ có thương vong trong số những người ở trong các cơ sở đó.

Các cuộc không kích đã làm gia tăng xung đột vốn đã lan sang khu vực này kể từ khi chiến tranh nổ ra giữa Israel và Hamas sau cuộc tấn công chết người của nhóm chủ chiến người Palestine này nhắm vào Israel vào ngày 7 tháng 10.

Người phát ngôn bộ ngoại giao Iran Nasser Kanaani nói trong một phát biểu rằng các cuộc tấn công là "một sai lầm chiến lược và mạo hiểm khác của Mỹ sẽ chỉ làm gia tăng căng thẳng và bất ổn."

Iraq đã triệu tập đại biện Hoa Kỳ ở Baghdad để phản đối chính thức. Lực lượng Huy động Bình dân Iraq, một lực lượng an ninh nhà nước bao gồm các nhóm được Iran hậu thuẫn, cho biết 16 thành viên của lực lượng này đã thiệt mạng, bao gồm cả các chiến binh và nhân viên y tế. Chính phủ trước đó cho biết thường dân nằm trong số 16 người thiệt mạng.

Tại Syria, các cuộc tấn công giết chết 23 người canh gác các địa điểm mục tiêu, theo Rami Abdulrahman, giám đốc Đài quan sát Nhân quyền Syria, chuyên đưa tin về chiến tranh ở Syria.

Dù tiến hành các cuộc không kích, Lầu Năm Góc nói họ không muốn chiến tranh với Iran và không tin rằng Tehran cũng muốn chiến tranh.

Iran, nước ủng hộ Hamas, đã tìm cách đứng ngoài cuộc xung đột khu vực ngay cả khi nước này hậu thuẫn các nhóm đã tham chiến từ Lebanon, Yemen, Iraq và Syria thù địch với Israel và các lợi ích của Mỹ.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cho biết sau các cuộc không kích rằng Tổng thống Joe Biden đã chỉ đạo tiến hành thêm các hành động bổ sung nhắm vào IRGC và những người có liên quan đến lực lượng này.

“Đây là khởi đầu cho phản ứng của chúng tôi,” ông Austin nói. “Chúng tôi không tìm kiếm xung đột ở Trung Đông hay bất cứ nơi nào khác, nhưng tổng thống và tôi sẽ không dung chấp các cuộc tấn công nhắm vào lực lượng Mỹ.”

Một phát biểu của chính phủ Iraq nói các khu vực bị máy bay Mỹ ném bom bao gồm những nơi mà lực lượng an ninh Iraq đóng quân gần các địa điểm dân sự. Họ cho biết 23 người bị thương ngoài 16 người thiệt mạng.

Binh sĩ Mỹ đã bị tấn công hơn 160 lần ở Iraq, Syria và Jordan kể từ ngày 7 tháng 10, thường bằng tên lửa và drone tấn công một chiều, khiến Mỹ phải thực hiện một số cuộc tấn công trả đũa ngay cả trước các không kích mới nhất.

Mỹ đánh giá rằng chiếc drone giết chết ba binh sĩ và làm bị thương hơn 40 người khác ở Jordan là do Iran sản xuất, các quan chức Mỹ nói với Reuters.

"Phản ứng của chúng tôi đã bắt đầu từ hôm nay. Nó sẽ tiếp tục vào thời điểm và địa điểm mà chúng tôi lựa chọn," ông Biden nói.

*************

Tin tức thế giới 4-2: 20 người Nga thiệt mạng; Nga lên án Mỹ tấn công vào Iraq và Syria

MINH KHÔI

6–8 minutes

* Israel tấn công hơn 50 mục tiêu liên quan Hezbollah ở Syria
* Cuộc đua tìm ứng viên của Đảng Dân chủ chính thức khởi động tại bang Nam Carolina
* Nga tố cáo Ukraine tấn công giết hại thường dân Nga

Xung đột ở Trung Đông

* Nga lên án Mỹ tấn công vào Iraq và Syria. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết Mỹ "một lần nữa thể hiện bản chất hung hăng và coi thường luật pháp quốc tế" trong các cuộc tấn công vào Iraq và Syria.

Theo bà Zakharova, cuộc tấn công của Mỹ đã dẫn đến việc phá hủy cơ sở hạ tầng dân sự và gây thương vong cho dân thường.

"Sự việc không quân Hoàng gia Anh ngoan ngoãn tham gia các cuộc tấn công của Mỹ không nên tạo ra ảo tưởng về một loại 'liên minh quốc tế' nào đó đối với bất kỳ ai. London vẫn chưa trả lời về thái độ năng nổ của họ trong việc hỗ trợ các hành động khiêu khích thuần túy của lãnh đạo Washington", bà Zakharova nói.

Bà Zakharova cáo buộc Mỹ cố tình làm trầm trọng thêm tình hình ở Trung Đông.

"Washington tiếp tục gieo rắc sự tàn phá và hỗn loạn ở Trung Đông. Cuộc không kích lớn nhất của Mỹ vào khu vực kể từ năm 2003 do Joe Biden chỉ huy. Hành động trả thù cho cuộc tấn công bằng máy bay không người lái không xác định vào căn cứ của Mỹ ở Jordan là không có lý do chính đáng".

Bên cạnh đó, Nga yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc tổ chức họp để thảo luận về vấn đề này.

* Mỹ tiếp tục tấn công vào Yemen. Hai quan chức Mỹ nói với Hãng tin Reuters rằng Washington đã tiến hành một loạt cuộc tấn công nhằm vào các mục tiêu có liên quan đến Iran ở Yemen trong ngày 3-2.

Các quan chức đề nghị không nêu tên không cung cấp thêm thông tin chi tiết. Trước đó, ngày 2-2, Mỹ đã thực hiện các cuộc tấn công ở Iraq và Syria nhằm vào hơn 85 mục tiêu có liên quan đến Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) và các lực lượng dân quân mà nước này hậu thuẫn.

Cuộc tấn công được cho là đã giết chết gần 40 người.

Trong khi lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn tấn công quân đội của họ tại các căn cứ ở Iraq, Syria và Jordan, thì lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn ở Yemen lại nhắm mục tiêu vào các tàu thương mại và tàu chiến ở Biển Đỏ.

Houthi, lực lượng kiểm soát những khu vực đông dân nhất ở Yemen, cho biết các cuộc tấn công của họ nhằm thể hiện sự đoàn kết với người Palestine khi Israel tấn công Gaza.

* Hạ viện Mỹ đề xuất viện trợ quân sự 17,6 tỉ USD cho Israel. Dự luật tài trợ do Hội đồng Phân bổ ngân sách đưa ra, có thể được bỏ phiếu tại toàn bộ Hạ viện vào tuần tới.

Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát trước đó đã phê duyệt 14,3 tỉ USD viện trợ quân sự mới cho Israel, nhưng kèm yêu cầu số tiền này phải được thanh toán bằng cách thu hồi một khoản tiền đã được chuyển cho Sở Thuế vụ Mỹ.

Thượng viện do Đảng Dân chủ kiểm soát đã không chấp nhận điều khoản đó và dự kiến sẽ công bố một gói lập pháp nhằm hỗ trợ Israel, cũng như cung cấp thêm hỗ trợ quân sự cho Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga.

Dự luật tương tự của Thượng viện cũng dự kiến sẽ bao gồm các đề xuất tăng cường an ninh dọc biên giới phía nam Mỹ với Mexico.

Theo Ủy ban Ngân sách Hạ viện, 17,6 tỉ USD sẽ bao gồm giúp bổ sung hệ thống phòng thủ tên lửa của Israel, mua thêm hệ thống vũ khí tiên tiến, sản xuất pháo và các loại đạn dược khác.

Đảng Cộng hòa tại Hạ viện nhấn mạnh rằng bất kỳ khoản viện trợ mới nào cho Ukraine đều phải đi kèm với các biện pháp kiểm soát biên giới mới mạnh mẽ của Mỹ.

Thượng viện Mỹ cũng muốn đưa viện trợ cho Đài Loan vào trong dự luật.

* Quân đội Israel tấn công hơn 50 mục tiêu liên quan Hezbollah ở Syria. Kể từ khi chiến tranh ở Gaza bùng nổ vào ngày 7-10-2023, họ đã tấn công hơn 50 mục tiêu ở Syria có liên quan đến phong trào Hezbollah của Lebanon do Iran hậu thuẫn.

Chuẩn đô đốc Daniel Hagari tuyên bố: "Hezbollah ở bất cứ đâu, chúng tôi sẽ ở đó. Chúng tôi sẽ hành động ở mọi nơi cần thiết ở Trung Đông".

Lực lượng Israel đã tấn công 34.000 mục tiêu Hezbollah ở Lebanon, bao gồm 120 tiền đồn giám sát biên giới, 40 kho tên lửa và các loại vũ khí khác, cũng như hơn 40 trung tâm chỉ huy. Ông Hagari cho rằng số kẻ địch chết là hơn 200.

Ông Hagari cho biết thêm Israel đã triển khai 3 sư đoàn quân đội dọc theo biên giới Lebanon để đề phòng Hezbollah.

Xung đột Nga - Ukraine

* 20 người chết sau khi Ukraine tấn công vào vùng Lugansk. Bộ Tình trạng khẩn cấp Nga cho biết các công nhân của họ đã tìm thấy thi thể của 20 người từ đống đổ nát sau vụ tấn công của Ukraine nhằm vào tòa nhà có tiệm bánh ở thành phố Lysychansk, vùng Lugansk, miền đông Ukraine, ngày 3-2.

Các công nhân của Bộ Tình trạng khẩn cấp Nga đã cứu được 10 người.

Các quan chức Ukraine chưa đưa ra bất kỳ tuyên bố nào về vụ việc.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết "hàng chục thường dân" đang ở trong tòa nhà vào thời điểm xảy ra vụ tấn công và Ukraine đã sử dụng vũ khí của phương Tây.

Hãng tin TASS của Nga dẫn lời một quan chức cho biết độ tuổi trung bình của các nạn nhân là "35 tuổi, cộng hoặc trừ 5 tuổi".

Tin tức khác

* Cuộc đua của Đảng Dân chủ chính thức khởi động tại bang Nam Carolina. Ngày 3-2, cuộc bầu cử sơ bộ chính thức đầu tiên của Đảng Dân chủ đã khởi động tại bang Nam Carolina, Mỹ.

Cuộc bầu cử sơ bộ kéo dài từ 7h sáng đến 19h ngày 3-2 theo giờ Mỹ (19h ngày 3-2 đến 7h ngày 4-2 theo giờ Việt Nam). Các cử tri sẽ bỏ phiếu lựa chọn giữa 3 ứng cử viên của Đảng Dân chủ là ông Biden, nghị sĩ bang Minnesota, ông Dean Phillips và cây bút nổi danh Marianne Williamson.

Cuộc bầu cử sơ bộ được coi là phép thử quan trọng về sự ủng hộ của các cử tri da màu đối với nỗ lực tái tranh cử của ông Biden. Chính bang miền Nam nước Mỹ này đã mở đường đưa ông Biden tới Nhà Trắng trong cuộc bầu cử năm 2020.

Há miệng chờ… cá

*************