Khai mạc Đại hội, đương kim tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng phấn chấn tuyên bố « kinh tế Việt Nam là một trong những nền kinh tế tăng trưởng mạnh nhất thế giới ». Nhận định lạc quan và có cơ sở của nhân vật lãnh đạo số một không làm quên được một thực tế khác là Việt Nam nằm trong tầm nhắm của Trung Quốc. Trước Đại hội, Bắc Kinh cho biết cảnh sát biển Trung Quốc có quyền « bắn vào tàu cá nước ngoài » xâm phạm đường 9 đoạn ở Biển Đông. Ngày Đại hội, Bắc Kinh thông báo tập trận biểu dương lực lượng trong khu vực.

Đứng trước nhu cầu phát triển kinh tế và an ninh địa chính trị, giới lãnh đạo Việt Nam dường như đã chọn một phương án. Bài phân tích của Bloomberg gửi đi từ Hà Nội nói rõ « lãnh đạo Việt Nam kỳ vọng vào nước Mỹ của Joe Biden để đối trọng với Trung Quốc ».

Nhưng vì sao tin tưởng vào tân tổng thống Mỹ trong trận thế kinh tế-địa chính trị ? Việt Nam thụ động chờ lòng trắc ẩn của Hoa Kỳ hay có trong tay những lá bài đáng giá ?

Joe Biden là cơ may cho Việt Nam

Theo Bloomberg, chỉ tiêu phát triển kinh tế của Việt Nam từ nay cho đến 2030 là đạt được 7% tăng trưởng mỗi năm với thu nhập trung bình đầu người là 7.500 đô la, tăng gấp đôi so với GDP hiện nay. Để thực hiện mục tiêu kinh tế nói trên và cũng để làm thất bại âm mưu lấn chiếm chủ quyền của Trung Quốc, thì chiếc chìa khóa của Việt Nam là thắt chặt quan hệ với Mỹ, siêu cường duy nhất thừa sức đối đầu với Bắc Kinh, theo phân tích của Alexander Vuving, chuyên gia Đông nam Á ở Hawai.

Đối với giới lãnh đạo Hà Nội, sau bốn năm « nắng sớm mưa chiều » của Donald Trump, lúc xem Việt Nam là bạn, khi thì đe dọa trừng phạt không biết đâu mà lường, sự kiện Joe Biden đắc cử là một thay đổi thuận lợi tại Nhà Trắng.

Việt Nam hy vọng sẽ thâm nhập nhiều hơn vào thị trường Hoa Kỳ mà không bị lên án thao túng hối đoái và đe dọa trừng phạt thuế quan. Ông Vũ Tú Thành, đại diện của Hà Nội trong Hội đồng Kinh tế Mỹ - ASEAN nhấn mạnh là Việt Nam đã ký với tất cả các đối tác thương mại quan trọng trên thế giới một hiệp định song phương trừ… Hoa Kỳ.

Để giảm lệ thuộc vào công nghiệp, linh kiện Trung Quốc, Việt Nam tìm cách thắt chặt quan hệ với Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ. Cụ thể, hàng xuất khẩu sang Mỹ trong năm 2020 lên đến 77,1 tỷ đô la, tăng 26% so với một năm trước.

Nhân quyền

Nhưng chính quyền Việt Nam có thể sẽ gặp khó khăn với Joe Biden và đảng Dân Chủ ở Quốc Hội Mỹ trong hồ sơ nhân quyền do chính sách giam cầm những công dân chỉ trích chế độ độc đảng.

Tuy vậy, Hà Nội có một lợi thế khác là được Washington xem là một yếu tố then chốt trong chiến lược Châu Á – Thái Bình Dương, theo chuyên gia Lê Thu Hương của viện chiến lược Úc Australian Strategic Policy Institut.

Từ khi Trung Quốc trỗi dậy đe dọa an ninh khu vực, quan hệ Mỹ - Việt không ngừng được cải thiện. Lệnh cấm vận quân sự được tháo gỡ dần, Mỹ cung cấp máy bay, tàu tuần tra. Việt Nam mong muốn được chia sẻ thông tin tình báo và nhận thêm tầu tuần duyên. Hà Nội cũng kỳ vọng vào sự hợp tác khai thác dầu khí của các tập đoàn Mỹ để bảo vệ tài nguyên Việt Nam đang bị Bắc Kinh dòm ngó.

Trong thế chiến lược tay ba này, Hà Nội chỉ có một con đường mà chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, nguyên là cố vấn chính phủ Việt Nam cho là thượng sách : Đó là củng cố quan hệ với Mỹ để có thể duy trì quan hệ ngang hàng với Trung Quốc.