Lời mở đầu
Dân tộc nào cũng có cái hay, cái đẹp; nhưng đồng thời cũng có những cái xấu, cái chưa hợp lý… Dân Việt và nước Việt ta cũng vậy thôi. Vấn đề quan trọng là nếu ta biết hư thì phải sửa, biết xấu thì làm cho đỡ xấu và tiến tới làm cho đẹp hơn thì mới có cơ hội khá… Còn nếu cứ nghĩ là người Việt mình đã toàn hảo rồi thì cũng y như con rùa đang nằm lật ngửa dưới dất, tự mãn, nhìn lên trời tưởng là mình (đang) bay trên không trung…
Thiệt tình! Hết thuốc chữa!!!
TVG
*
Người nước ngoài nhìn ta
(Xin để ý những chữ “nhưng” đi sau các lời nhận xét!?)
1.Cần cù, lao động chăm chỉ; nhưng dễ thỏa mãn nên tâm lý hưởng thụ còn nặng.
2.Thông minh, sáng tạo; nhưng chỉ có tính cách đối phó giai đoạn, thiếu tầm tư duy dài hạn, chủ động.
3.Khéo léo; nhưng không duy trì cho đến cùng (ít quan tâm đến sự hoàn thiện cuối cùng của sản phẩm).
4.Vừa thực tế, vừa mơ mộng; nhưng lại không có ý thức nâng lên thành lý luận.
5.Ham học hỏi, có khả năng thu nhận nhanh; nhưng ít khi chịu học cho “đến đầu đến đuôi”; nên kiến thức không có hệ thống, mất cơ bản. Ngoài ra, học tập không phải là mục tiêu tự thân của mỗi người Việt Nam (nhỏ học vì gia đình, lớn lên học vì sĩ diện, vì kiếm công ăn việc làm; ít khi vì chí khí, đam mê).
6.Niềm nở, xởi lởi, chiều khách; nhưng không bền.
7.Biết tiết kiệm, nhưng nhiều khi hoang phí vì những mục tiêu vô bổ (sĩ diện, khoe khoang, thích hơn đời).
8.Có tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái; nhưng hầu như chỉ trong những hoàn cảnh hay những trường hợp khó khăn, bần hàn. Còn trong điều kiện sống tốt hơn, giàu có hơn thì tinh thần này rất ít xuất hiện.
9.Yêu hòa bình, nhẫn nhịn; nhưng nhiều khi lại hiếu chiến, hiếu thắng vì những lý do tự ái vớ vẩn, lặt vặt; làm mất đại cục.
10.Thích tụ tập, nhưng lại thiếu tính liên kết để tạo ra sức mạnh (Cùng một việc, nếu một người làm thì tốt, ba người làm thì kết quả kém, bảy người làm thì hỏng bét!!!).
Ta tự nhìn (thói xấu) ta
1.“Giờ cao su.”
Nhìn chung, ý thức giờ giấc của người Việt Nam rất kém. Nhiều bạn đi du học ở các nước phát triển lúc đầu hay bị bỡ ngỡ với vấn đề giờ giấc của người ngoại quốc. Họ (du học sinh Việt) dễ bị trễ tàu, trễ lớp, lỗi hẹn nhưng dần dần họ cũng biết cách tự thay đổi kịp thời cho phù hợp. Đến khi về nước họ thấy khó chịu với “giờ cao su” của người Việt trong nước!
2.Thiếu tự tin và óc phê phán
Đây cũng là nhược điểm lớn của văn hoá phương Đông có lối sống khép kín. Nhiều bạn sinh viên năm thứ ba, thứ tư Đại học mà vẫn ngại phát biểu ý kiến hoặc trình bày vấn đề trước đám đông vì thiếu tự tin, thiếu thói quen suy nghĩ. Đi học chỉ biết “chép lại nguyên văn không sai một chữ chính tả.” Kiểu giáo dục thụ động này luôn tỉ lệ thuận với sức ù lì của tư duy và tỉ lệ nghịch với óc phê phán (“critical thinking”) của tuổi thanh niên.
3.Bệnh hình thức
Có bạn trong cơ quan hay công ty mình làm việc đang lúc chẳng đâu vào đâu thì lại bỏ đi học bằng “Master.” Có bạn tốt nghiệp rồi mà chưa tìm được việc làm cũng đi học “Master.” Tư duy nặng về bằng cấp rất phổ biến. Không xác định tư tưởng học để làm việc mà học để lấy bằng. Người Mỹ có quan điểm “to learn is to make change.” Còn chúng ta ra sức theo học rất nhiều lớp nhưng rốt cuộc cách làm việc vẫn y như cũ, không thay đổi gì cả. Chỉ có khác là chúng ta có thêm mấy cái bằng mới bổ sung vào hồ sơ cá nhân cho đẹp mắt.
4.Không biết tiết kiệm / hay tâm lý thích tiêu xài phung phí
Đây là một loại “virus” đang rất phổ biến rất dễ lây, và lan tràn trong giới trẻ. Họ quan tâm đặc biệt đến quảng cáo; thích xem các loại hàng hiệu, nhãn quần áo; nhận xét, đánh giá người khác qua tài sản, bề ngoài; thấy thèm muốn, thán phục nếu ai đó có nhiều quần áo, xe, điện thoại, nhà…”xịn” hoặc tiêu xài sang hơn mình. Chúng ta đang tiêu xài nhiều hơn tiền chúng ta kiếm được (?).
5.Thiếu trách nhiệm cá nhân, thừa trách nhiệm tập thể
Trong những người bình thường, chúng ta thường hay đùn đẩy trách nhiệm cho người khác. Bất kỳ việc gì mà chuyển được sang cho người khác cũng đều thấy nhẹ cả người (!) Khi xảy ra sai phạm; đó sẽ là lỗi chung của cả tập thể chứ không của riêng cá nhân nào; nhưng lại “sẵn sàng” nhận cả “phần” không phải của mình…
6.Thể lực kém
Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân như: Cách ăn uống, dinh dưỡng; chương trình học quá tải; học lệch; tâm lý lười vận động… Hậu quả là khi làm việc với các đồng nghiệp nước ngoài, mặc dù rất cố gắng nhưng người Việt trẻ vẫn rất hay bị hụt hơi và cảm thấy khó có thể theo được cường độ làm việc của họ.
7.Thiếu thực tế
Ông Kim Woo Choong, Chủ tịch Công ty Deawoo, viết:
“Tuổi trẻ không có ước mơ thì không phải là tuổi trẻ… Lịch sử thuộc về những người biết ước mơ.”
Nhưng đó phải là những ước mơ hoàn toàn có thể trở thành hiện thực. Chúng ta thường hay suy nghĩ viển vông, thiếu suy nghĩ thực tế và chưa có suy nghĩ học là để làm việc.
8.Tinh thần hợp tác làm việc theo theo nhóm (“team work”) còn hạn chế
Thế kỷ 21 là thế kỷ làm việc theo nhóm vì tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, ngay cả văn học và nghệ thuật, một cá nhân cũng không thể đảm đang được. Ngưới Việt mình chỉ mạnh ai nấy sống với tư duy... “Mac Keno”!?
9.Thiếu tác phong công nghiệp
Đây là điểm rất quan trọng. Nó có thể bao hàm một vài điểm đã nêu ở trên. Một nhà xã hội học Mỹ nói về nguồn gốc của cách làm việc tiểu nông như sau:
“Anh nông dân sau khi gieo lúa xong có thể nhậu lai ra, ngủ dài dài; và chờ đến thời điểm nhổ cỏ, bón phân rồi mới làm tiếp. Mà việc (làm tiếp) này có muộn vài ngày cũng chẳng sao (!); không ảnh hưởng gì đến hoà bình thế giới. Nhưng một người công nhân nhà máy luôn luôn phải đúng giờ, có lối làm việc chính xác gần như tuyệt đối và tinh thần kỷ luật cao bởi vì chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể gây tác hại đến cả dây chuyền sản xuất.”
10.Thích đi trên lối đi có sẵn
Chỉ thích đi trên “Đường mòn” (“Lối cũ?”, loại “Con đường xưa em đi!”) chứ tuyệt nhiên không thích tự mình mở ra một lối đi mới cho riêng bản thân mình.
Hết biết!!!
Trần Văn Giang (ghi lại)
