Một thời vang bóng

Một thời vang bóng

Cuộc Nội Chiến Mỹ (1861-1865) xảy ra ngay vào thời điểm kỹ thuật nhiếp ảnh vừa ra đời. Nhờ vậy nên ngày nay chúng ta có thể nhìn thấy được nhiều hình ảnh đến từ cuộc chiến đẫm máu ấy. Chẳng khác nào TV đã đem chiến tranh Việt Nam vào nhà người dân Mỹ vậy. Trong ảnh là một nhóm binh sĩ Union của miền Bắc đang ăn uống nghỉ ngơi, trông có vẻ nhàn hạ, có cả chú chó.

Một bức ảnh cực đẹp của Paris chụp năm 1890, ba năm sau khi tháp Eiffel được xây dựng, thay đổi hoàn toàn cảnh quan thành phố. Giữa mớ kiến trúc cổ điển hàng mấy trăm năm chợt mọc lên một công trình bằng sắt thép cao vòi vọi. Lúc ban đầu nhiều người Pháp phản đối việc xây tháp, nhưng giờ đây nó đã trở thành biểu tượng của kinh đô ánh sáng.

Nếu không nói chắc nhiều người cũng có thể đoán được người trong hình là Nikola Tesla, nhà khoa học lừng danh từng tranh tài với Thomas Edison để xây dựng hệ thống điện lực ở Mỹ vào cuối thế kỷ 19. Sinh ra tại Croatia và di cư sang Mỹ năm 1884, Tesla không chỉ nghiên cứu về điện lực mà còn là chủ nhân của trên 120 bằng sáng chế trong nhiều lãnh vực khác nhau. Trong ảnh, ông đang ngồi chăm chú ghi chép trong phòng thí nghiệm của mình.

Kiểu xe đạp này, thịnh hành vào thập niên 1870-1880, được gọi là Penny-farthing, một từ tiếng lóng trong tiếng Anh, có nghĩa là đồng Penny và đồng Farthing. Trong hệ thống tiền tệ xưa đồng Penny có giá trị hơn cũng như to hơn đồng Farthing, cho nên dân Anh dùng tên của nó để gọi phát minh mới mẻ này. Bức ảnh này được chụp vào năm 1930, khi ấy loại xe đạp này đã được thay thế bằng kiểu xe đạp mới, giống như thứ ta thường thấy ngày nay. Hai cha con ông này chắc là người thích sưu tầm đồ cổ.

Chiếc xe quái dị này có tên là Dynasphere, còn được gọi là Monowheel. Nó được chế tạo bởi Dr J.A. Purves vào thập niên 1930, dựa theo một sáng kiến của Leonardo da Vinci từ thế kỷ thứ 15. Bác sĩ Purves là một nhà phát minh người Anh. Ông tin rằng chiếc Monowheel của mình sẽ làm nên một cuộc cách mạng cho ngành giao thông. Nhưng rất tiếc chiếc xe một bánh này mắc một lỗi lớn là bộ phận thắng khó điều khiển khiến xe dễ bị lộn nhào, vô cùng nguy hiểm cho người lái.

Đầu thế kỷ 20 nhân loại chưa chế ra được đồng hồ báo thức nên nảy sinh ra cái nghề gọi là “knocker-upper” rất phổ biến tại các thành phố lớn và các trung tâm kỹ nghệ. Sáng sớm những người “knocker” này xách cây gậy dài nghệu đi đến nhà các công nhân gõ cửa sổ đánh thức họ dậy đi làm. Không rõ những người này được trả lương bao nhiêu, nhưng chắc chắn họ đã có những đóng góp vô cùng quan trọng cho cuộc cách mạng kỹ nghệ hoá xã hội. Để ý người trong hình bên phải trong tay đang cầm cái đồng hồ!

Khi thế giới bước vào cuộc Đại Thế Chiến, đàn ông nhập ngũ, phụ nữ phải nhào ra làm đủ thứ việc, dẫn đến phong trào phụ nữ bình quyền. Tuy cuộc cách mạng ấy khởi phát đã lâu nhưng dĩ nhiên nó vẫn còn nhiều bất cập. Gần đây nhất là chuyện đội tuyển Nữ bóng đá của Mỹ cuối cùng cũng được chia tiền bằng đội Nam khi tham dự giải World Cup 2023. Trong ảnh là hai cô gái còn rất trẻ làm nghề giao nước đá tại thành phố New York.

Vào thập niên 1930, khi cuộc Đại Khủng Hoảng đang xảy ra khắp thế giới, chính quyền Mỹ đã tạo công ăn việc làm cho người dân bằng chính sách đầu tư vào hạ tầng cơ sở — xây đập nước, nâng cấp hệ thống thuỷ điện, xây cầu cống v.v. Trong ảnh là cảnh chụp cầu Golden Gate bắc qua Vịnh San Francisco đang thi công. Các kỹ sư thời đó ước lượng mỗi triệu đô la xây cầu sẽ mất trung bình một nhân mạng. Cầu Golden Gate tốn $35 triệu, nhưng nhờ được giăng lưới an toàn bên dưới nên chỉ có 11 người thiệt mạng khi cầu hoàn tất.