Tổng thống Nga Vladimir Putin (G), bộ trưởng Quốc Phòng Nga Sergei Shoigu (P) và tổng thống Syria Bashar Al Assad (T) thăm căn cứ không quân Hmeimim, tỉnh Latakia, Syria, ngày 11/12/2017.Sputnik/Mikhail Klimentyev/Sputnik via REUTERSTrong chuyến thăm chớp nhoáng căn cự quân sự Hmeimim ngày 11/12/2017, trên đường đến thăm Ai Cập, tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố “đã quyết định rằng một phần lớn lực lượng được triển khai (tại Syria) trở về Nga”. Ngày 14/03/2016, chủ nhân điện Kremlin đã phát biểu gần như nguyên văn tại Matxcơva và hai lần trong tháng 11, ông cũng tuyên bố chấm dứt các chiến dịch quân sự tại Syria.
Với Le Monde, “Putin đang đẩy các quân cờ tại Trung Đông”. Khi thăm chớp nhoáng căn cứ quân sự Hmeimim, tổng thống Nga muốn tự cho mình hưởng “chiến thắng” trước tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo, trong khi liên quân Ả Rập-Kurdistan FDS, được liên quân quốc tế yểm trợ, mới là lực lượng chủ đạo trong những chiến thắng quân sự quan trọng.
Sau Syria, ông Putin đến Ai Cập. Chuyến công du ngoại giao tại Trung Đông cho phép tổng thống Nga trở thành trung tâm của chính trường quốc tế, trong khi đồng nhiệm Donald Trump đang gieo rắc rối ren trong nội bộ các đối tác của Hoa Kỳ.
Matxcơva tính đến việc tranh thủ vai trò của Nga tại Syria để đảm bảo sự hiện diện ở nơi khác, như tại Ai Cập, một đồng minh truyền thống của Hoa Kỳ. Thậm chí, một thoả thuận nguyên tắc đã được hai bên ký kết để máy bay Nga được phép sử dụng không phận và các căn cứ của Ai Cập, theo thông tin được nhật báo New York Times đăng ngày 30/11.
Trong một bài viết khác, Le Monde nhận định : “Matxcơva đang tìm một lối thoát ngoại giao trên hồ sơ Syria”. Phát biểu trước tổng thống Syria Bachar Al Assad tại căn cứ Hmeimim, tổng thống Putin cho rằng “các điều kiện đã tụ hợp cho quá trình giải quyết chính trị (cuộc xung đột) dưới sự bảo trợ của Liên Hiệp Quốc”. Cùng ngày với lời tuyên bố của ông chủ điện Kremlin, phái đoàn của chế độ Al Assad trở lại bàn đàm phán tại Genève với các phe đối lập, sau một tuần đơn phương rút khỏi vòng đàm phán thứ 8 về Syria do Liên Hiệp Quốc bảo trợ.
“Chính Matxcơva đã buộc (phái đoàn Syria) trở lại bàn đàm phán”, theo tiết lộ của một nhà ngoại giao phương Tây, vì Kremlin mới là người làm chủ cuộc chơi. Nhưng Nga biết cũng cần đến Liên Hiệp Quốc để đẩy những quân cờ và bảo vệ lợi ích của mình tại Syria. “Chỉ Genève mới có tính chính đáng và chỉ Genève mới tiến hành được cứu trợ quốc tế hàng loạt cần thiết để khôi phục đất nước”, theo nhận định của nhóm làm việc của đặc phái viên Liên Hiệp Quốc Staffan de Mistura. Số tiền cần thiết để tái xây dựng Syria được thẩm định từ 250 đến 400 tỉ euro. Nga, với GDP còn thấp hơn cả Ý, không có đủ phương tiện để giúp đỡ.
Matxcơva cũng muốn cạnh tranh vai trò trung gian khi đứng ra bảo trợ, cùng với Iran và Thổ Nhĩ Kỳ, “tiến trình Astana” đàm phán giữa các bên tham chiến tại Syria. Việc thành lập bốn “khu vực giảm căng thẳng” là một thành công, nhưng Nga cũng bị rơi vào chiếc vòng luẩn quẩn trong việc hoà giải điều không hoà giải được.
Tổng thống Putin nhắc lại Matxcơva “chỉ muốn cổ xuý Genève” trong bối cảnh Nga đóng vai trò ngày càng quan trọng trong các cuộc đàm phán. Pháp và Mỹ cũng ủng hộ tiến trình của Liên Hiệp Quốc. Tổng thống Nga có mọi lá bài quan trọng trong tay. “Vấn đề giờ là xem Nga sẵn sàng đi đến đâu trong việc thay đổi lãnh đạo mà vẫn giữ được cơ cấu của hệ thống”, như phát biểu của một nhà ngoại giao. Nhưng Nga cũng có nguy cơ đối mặt với Iran, một vị cứu tinh khác của tổng thống Assad, cũng tìm cách bảo vệ nhiều căn cứ của họ trên lãnh thổ Syria và duy trì ảnh hưởng trên chế độ Damas, cũng như sự tiếp tục duy trì sự hiện diện này với đồng minh được bảo trợ Hezbollah Liban.
