Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa « nhân danh toàn thể người dân Nam Phi » bày tỏ « sự đau buồn sâu sắc ». Ông coi cái chết của nhân vật lịch sử này là « một chương tang tóc mới của quốc gia, phải nói lời vĩnh biệt với một thế hệ kiệt xuất đã để lại cho chúng ta một Nam Phi tự do ». Tổng thống ca ngợi một con người « thông minh tuyệt vời, trung thực và bất khả chiến bại đối với chủ nghĩa apartheid, nhưng cũng rất hiền hòa, dễ xúc động trước những người bị áp bức, bất công ».

Ngay sau vụ đàn áp đẫm máu ở Soweto hôm 16/06/1976, Desmond Tutu, vị giám mục da đen đầu tiên ở Nam Phi đã tố cáo bạo lực cảnh sát đối với trẻ em. Ông luôn lên tiếng đấu tranh một cách ôn hòa, sử dụng tinh thần hài hước như vũ khí. Chẳng hạn ông nói « Khi người da trắng đến đây, họ mang theo Kinh Thánh còn chúng tôi có đất đai. Họ bảo hãy cùng quỳ gối cầu nguyện và khi mở mắt ra, chúng tôi có Kinh Thánh còn họ có đất đai ».

Đối với Desmond Tutu, phân biệt chủng tộc là chế độ ác nghiệt nhất mà con người sáng tạo ra, sau chủ nghĩa phát-xít. Sau khi chính quyền dân chủ đa sắc tộc được thành lập năm 1994, ông phải từ bỏ ý định về hưu để nhận một nhiệm vụ khó khăn do Nelson Mandela giao phó: làm chủ tịch Ủy Ban Sự Thật và Hòa Giải (CVR). Ủy ban này điều tra các vụ vi phạm nhân quyền từ 01/03/1960 (thảm sát Sharpeville) đến 05/12/1993 (kết thúc thời kỳ chuyển giao). Một bộ phận đặc biệt phụ trách ân xá cho các thủ phạm để đối lấy những lời khai thật, việc này khiến Desmond Tutu bị cộng đồng người da đen chỉ trích.

Sức khỏe của giải Nobel hòa bình 1984 đã giảm sút từ nhiều tháng qua, ông không còn xuất hiện trước công chúng nhưng luôn giữ lạc quan. Tuy đã rời chính trường từ 2010, vị tổng giám mục vẫn không ngần ngại phê phán những sai lạc của chính phủ ANC, chống lại mọi bất công.