1. Một số tin tức chính liên quan – nguồn chính thức của Chính phủ Ukraine
- Ngày 09/10 Tổng thống Ukraine Zelenskyy đã khẩn cấp điện đàm với Thủ tướng Israel B. Netanyahu, nhấn mạnh tình đoàn kết với Israel, quốc gia đang hứng chịu cuộc tấn công quy mô lớn của Hamas
- Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ý G. Crosetto nhấn mạnh sự ủng hộ chính trị sẽ vẫn tiếp tục cho Ukraine, nhưng thừa nhận rằng khả năng viện trợ quân sự đang cạn kiệt. J. Borrell – Đại diện cấp cao về Chính sách đối ngoại và an ninh Liên minh châu Âu nhấn mạnh rằng trong ngắn hạn, EU sẽ không thể bù đắp được sự thiếu hỗ trợ từ Mỹ.
- Trong cuộc bầu cử địa phương ở Đức, phe bảo thủ CDU-CSU đang giành chiến thắng, trong khi sự ủng hộ dành cho đảng Con đường khác cho nước Đức (là một đảng chính trị dân túy cánh hữu thân Nga) ngày càng tăng.
- Vào ngày 09 tháng 10, Mátxcơva sẽ tổ chức các cuộc tham vấn giữa các đại diện của liên bang Nga và Liên hợp quốc (R. Greenspan, M. Griffiths) về tình hình xung quanh “thỏa thuận ngũ cốc” và các vấn đề an ninh lương thực.
- Giao tranh vẫn tiếp diễn tại các khu định cư của Israel xung quanh Dải Gaza, cũng như bắn tên lửa lẫn nhau. Israel đang chuẩn bị tiến hành một chiến dịch quân sự trên bộ quy mô đầy đủ trên lãnh thổ Dải Gaza. Mỹ đã cam kết viện trợ quân sự cho Israel và đang tăng cường nhóm tàu sân bay của họ ở Địa Trung Hải.
- Việc Nga tìm kiếm lại chiếc ghế trong Hội đồng nhân quyền của Liên hợp quốc đã thất bại.
2. Tại sao những nỗ lực tấn công của Nga trong một hai tuần qua vẫn không đạt được kết quả rõ rệt?
Cần phải đặt câu hỏi – quá trình “tìm và diệt” pháo binh Nga hiện nay của người Ukraine hiệu quả đến đâu? Có thực sự là Nga mất trung bình từ 20 – 30 khẩu pháo mỗi ngày ở Ukraine?
Sau khi bắn 1.000 quả đạn, khẩu pháo trở nên không chính xác và cần được sửa chữa lại. Sau 1.000 phát bắn nữa, việc sử dụng nó sẽ trở nên nguy hiểm. Cho đến nay lịch sử của cuộc chiến tranh của Putox ở Ukraine đã ghi nhận, trung bình Nga bắn hơn 20.000 quả đạn pháo mỗi ngày, đỉnh điểm là 75.000 quả và thông thường trong những chiến dịch tấn công khoảng 50.000 quả. Như vậy chỉ vì sử dụng để bắn, một ngày họ cũng mất đi một cách tự nhiên khoảng 20 khẩu pháo.
Câu chuyện nằm ở chỗ, người Ukraine tiến hành chiến dịch “săn pháo Nga” không chỉ là những khẩu còn bắn được trên chiến trường, mà bất cứ di chuyển nào của pháo binh, nghĩa là ngay cả cả việc hy vọng vào pháo cũ đưa về sửa cũng đã rất khó khăn. Vì vậy hiện tại nếu nói họ mất 20 – 30 hệ thống pháo mỗi ngày là con số hoàn toàn thực tế.
Người ta ước tính Nga có (hoặc đã có?) khoảng 20.000 khẩu pháo các loại, kể cả pháo tự hành, chưa kể súng cối. Khi bắt đầu chiến tranh, có những nguồn tin ước tính rằng ngay lập tức, Nga có thể huy động được khoảng 12.000 hệ thống pháo cả xe kéo, cả tự hành không kể súng cối.
Sáu tháng đầu chiến tranh là thời gian được ghi nhận Nga dùng pháo khủng khiếp nhất, mà đỉnh điểm là trận đánh chiếm Sievierodonetsk. Nhưng cường độ các cuộc pháo kích dường như đã giảm kể từ đó.
Nga có khoảng 4.570 khẩu lựu pháo 122 mm 2A18 (D-30). Đây là loại vũ khí được sản xuất hàng loạt trong chiến tranh lạnh và được sử dụng trên toàn thế giới, đúng là “AK-47 của pháo binh.” Điều quan trọng nhất là đạn cho nó vẫn được sản xuất đều đặn ở nhiều nước trên thế giới và hoàn toàn có thể mua được, từ Serbia đến Bắc Triều Tiên.
Đến ngày hôm qua, thiệt hại của Nga về pháo là 6.731 hệ thống, đây là con số được Ukraine báo cáo và hoàn toàn đáng tin cậy vì với các dữ liệu vệ tinh thì con số này thuộc loại không nói dối được. Do vậy người ta cũng ước tính Nga hiện còn khoảng 6.000 hệ thống pháo và chúng ở tình trạng “không sung sức,” thậm chí ốm yếu. Và những khẩu còn khỏe mạnh chắc chắn phải được để dành cho những trận tấn công quan trọng.
Tổn thất lớn của pháo binh Nga do một lý do cơ bản, là chúng có tầm bắn tương đối ngắn, chỉ 15 km với 122 mm 2A18 (D-30).
Một yếu tố quan trọng là tuổi thọ nòng pháo. Người Nga đang gặp vấn đề với những khẩu súng có nòng được khai thác vượt quá tuổi thọ hoạt động dự kiến, và đơn giản là chúng không thể thay thế được nòng pháo. Nga không thể tìm nguồn cung nhanh chóng như trước vì những nòng pháo thực sự tốt đó đến từ.... Nhà máy thép Azovstal ở Mariupol, nơi mà Nga đã phá nát.
Nòng pháo quân đội Nga có thể bắn 2.000 – 6.000 quả đạn, như vậy trung bình 4.000 quả. Tuy nhiên, trên thực tế, quân đội Nga cứ sử dụng các nòng pháo cũ cho đến khi chúng vỡ toác.
Tính toán giả định Nga bắn 30.000 quả đạn/ngày trong 590 ngày = 17.500.000 quả đạn, với tuổi thọ nòng 4.000 quả, thì Nga có 4.375 nòng pháo đã vượt quá thời hạn sử dụng/đã hết hạn sử dụng, con số này là kết quả của phép chia 17,5 triệu cho 4.000.
Tổng số hệ thống pháo binh bị phá hủy và hao mòn: 6.500 + 4.375 = 10.875. Nếu đem con số này chia cho 590 ngày thì trung bình Nga mất 18 hệ thống pháo binh. Còn căn cứ trên báo cáo số pháo binh diệt được của Ukraine thì là 11 hệ thống.
Mọi con số đều hoàn toàn hợp lý.
Tình trạng này diễn ra vì Ukraine đã chuyển sang tập trung vào nhiệm vụ phản pháo. Họ đã nhận được các radar phản pháo, và khi kết hợp với đạn pháo có độ chính xác cao cho phép họ đạt được kết quả này. Tương ứng với quá trình đó là sự thất bại của các radar phản pháo của Nga và sự thiếu hụt đạn pháo chính xác và thậm chí cả đạn truyền thống (ngu).
Tình trạng này tôi đã dự báo từ năm ngoái khi Ukraine nhận được pháo M-777. Khi đọc tin về một đơn vị Vệ binh quốc gia Nga “Rosgvardia” bị tiêu diệt gần hết vào khoảng tháng 9 – 10 năm ngoái ở Kupyansk, một số pháo dã chiến 85 mm từ thời Chiến tranh Vệ quốc được quân Ukraine thu giữ. Điều đó cho phép tôi dự đoán nguồn cung pháo binh của Nga đã bắt đầu căng thẳng. Đến thời kỳ thành phố Kherson bị vây hãm (giam lỏng), tức là đến đầu tháng 11 năm ngoái, tôi đã báo cáo quý vị rằng Nga đang thiếu nòng pháo nghiêm trọng.
Còn một khía cạnh nữa của câu chuyện, là tác động của pháo binh Nga lên chiến trường càng ngày càng ít hiệu quả mà chưa cần đến độ suy giảm về số lượng. Vì độ chính xác của pháo Nga được quan sát giảm đáng kể trong thời gian cuối năm 2022 trở đi, do quá trình mài mòn nòng súng rất nghiêm trọng và không có khả năng thay thế. Độ mòn của nòng súng làm giảm sơ tốc đạn làm giảm tầm bắn và độ chính xác. Do vậy càng ngày càng nhiều báo cao cho thấy do do nòng súng bị mòn và tình trạng thuốc phóng kém gây ra tổn thất đáng kể cho chính quân Nga khi sử dụng pháo binh hỗ trợ hỏa lực tầm gần.
Về đạn, Bắc Triều Tiên được cho là đã tiến hành cung cấp cho Nga một số đạn pháo 50 năm tuổi, và 25 % số đạn không phát nổ. Nga cũng đã phải đưa đạn dược cũ, rỉ sét ra dùng trên mặt trận (Ảnh: đạn pháo Nga bị bỏ lại trên một vị trí bắn, do quân Ukraine thu được).
Kho đạn pháo của Nga có thể giúp họ tồn tại được bao nhiêu tháng?
Pháo binh Nga tiêu thụ tối đa 50.000 đến 60.000 viên đạn pháo và tối thiểu 10.000 đến 20.000 viên đạn pháo mỗi ngày. Số lượng đạn từ 1 triệu đến 1,5 triệu mỗi tháng, số lượng hệ thống pháo sử dụng là 3.000 và 40.000 tấn đạn mỗi tháng (1.000 toa xe lửa hoặc 15.000 xe tải).
Số lượng pháo nòng hiện nay của quân đội Nga là 3.000, mỗi khẩu có thể bắn 2.000 – 6.000 quả đạn (trung bình 4.000 viên), tỉ lệ tổn thất kể từ đầu cuộc chiến là 50% đến 75%. Nga có 12.000 khẩu pháo trong kho và khả năng huy động là 10% đến 30%, tổng tài nguyên pháo nòng là 3.000 nhân 75% nhân tiếp với 4.000 quả đạn cộng với 120.000 nhân 30% nhân 4.000 quả, sau đó chia cho 1 triệu quả đạn mỗi tháng, tài nguyên pháo nòng có thể giúp họ kéo dài chiến tranh được 23,4 tháng.
Vào đầu cuộc chiến, quân đội Nga có kho dự trữ 15 triệu viên đạn pháo, có thể sản xuất 1 triệu đến 1 triệu rưỡi quả đạn mỗi năm. Đến nay người ta ước tính Nga đã bắn khoảng 12 đến 13 triệu quả đạn chỉ trong gần 600 ngày chiến tranh. Do vậy để thực hiện được những mục tiêu đề ra như chiếm trọn vẹn Donbas (lấy nốt hai thành phố Kramatorsk và Slovyansk), thêm Kupyansk thì họ sẽ cần khoảng một con số tương đương đạn pháo như kho trước chiến tranh nữa.
Tôi giả định là họ có thể mua được một cái kho của ai đó là 15 triệu quả đạn pháo – cháu Kim Văn Un chẳng hạn, và tự sản xuất được 1,5 triệu quả.
Về tiền. Tổng chi phí cho đạn pháo nếu tính trung bình là 1.000 USD mỗi quả nhân với 16,5 triệu quả đạn tương đương 16,5 tỉ USD.
Về xe tải. Nếu tấn công họ sẽ tiêu tốn 40.000 tấn đạn pháo mỗi tháng. Hiện nay quân đội Nga được cho là dựa trên xương sống là xe tải quân sự Ural-4320, với điều kiện chiến trường Ukraine để chở đạn pháo chỉ chất được dưới 3 tấn / lần chở và do đó cần 15.000 xe tải để vận chuyển.
Đó là lý do tại sao tôi luôn tin rằng Nga không có cửa hòa nữa rồi (cửa thắng thì đã mất từ lâu) và bây giờ cửa thua càng ngày càng rõ.
3. Tin chiến sự
Tôi vừa mới cho rằng chiến sự “chậm lại” ngày hôm trước thì hôm qua các con số vọt lên kha khá.
Thiệt hại của Nga ngày 10/10/2023 (tổng kết ngày 11/10):
Xe tăng 34
Xe chiến đấu bọc thép 91
Hệ thống pháo binh 18
Dàn pháo phản lực phóng loạt 1
Hệ thống tác chiến phòng không 1
Máy bay 1
Máy bay không người lái 19
Ô tô và xe bồn 20
Thiết bị bị đặc biệt 4
Nhân sự 820 người
Để giải thích cho diễn biến này – mà thực chất nó không bất ngờ cho lắm thì đơn giản nhất chúng ta sử dụng cái lệnh của Putox cho Sói-gù ngày 24 tháng Chín, yêu cầu phải đưa khả năng tấn công, và phản công của Ukraine về zero hoặc âm thì càng tốt.
• Ta sẽ cần nhìn lại xem ISW viết gì, từ hôm 09/10:
- Nga đã nâng cao các cơ chế pháp lý để cải tổ Quân khu Leningrad như một phần của cuộc cải cách quân sự quy mô lớn đang diễn ra Quyết định của Bộ Quốc phòng Nga về việc chia lại Quân khu miền Tây cho thấy nước này nhận thấy cần phải cơ cấu lại lực lượng của mình đối mặt với NATO và có khả năng sẽ đóng quân ở biên giới Phần Lan, mặc dù nước này vẫn còn không rõ Nga sẽ có thể trang bị, huấn luyện và tổ chức các lực lượng này thành các đội hình cấp quân khu mới như thế nào. Nhà phân tích quân sự người Nga Yuri Fedorov lưu ý rằng việc tái cơ cấu Quân khu Leningrad cho thấy rằng Nga đang chuẩn bị cho những xung đột có thể xảy ra với các nước vùng Baltic và NATO.
- Các lực lượng Nga đang tăng cường nỗ lực đặt mìn ở khu vực Robotyne – Verbove và tìm cách “ghim” lực lượng Ukraine ở các khu vực mặt trận cách xa phía tây tỉnh Zaporizhia.
- Các nguồn tin của Nga đang nêu bật những ranh giới rõ ràng giữa các lực lượng chính quy của Nga và các đội hình không chính quy của Cộng hòa Nhân dân Donetsk (Các cáo buộc chống lại các đội hình DNR cho thấy rằng vẫn tiếp tục có xích mích giữa lực lượng DNR và lực lượng chính quy của Nga, điều này có khả năng làm phức tạp thêm các nỗ lực hợp nhất DNR gia nhập quân đội chính quy của Nga như một phần của cuộc cải cách quân sự đang diễn ra.
• Đánh giá của giới chức quân sự Mỹ về diễn biến chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine
- Các hoạt động tấn công gia tăng của Nga ở các khu vực Avdiivka và Zherebyanky trùng hợp với các nỗ lực tấn công cục bộ khác ở tỉnh Luhansk và phía đông tỉnh Zaporizhia, tất cả đều có thể nhằm mục đích ổn định lực lượng Ukraine và ngăn chặn chỉ huy Ukraine chuyển lực lượng dự bị đến các khu vực quan trọng của mặt trận ở phía tây tỉnh Zaporizhia. Các quan chức Ukraine đã đưa ra một số tuyên bố trong vài tuần qua về vấn đề này, đặc biệt lưu ý rằng các cuộc tấn công của Nga dọc theo tuyến khu dân cư Avdiivka – Donetsk là nhằm ngăn chặn người Ukraine chuyển lực lượng đến tỉnh Zaporizhia.
- Lực lượng Ukraine tiếp tục các hoạt động phản công gần Bakhmut và tiến lên một chút ở phía tây tỉnh Zaporizhia vào ngày 8 tháng 10. Đoạn phim định vị địa lý được công bố vào ngày 8 tháng 10 cho thấy lực lượng Ukraine đã đạt được một số lợi ích hạn chế ở phía bắc Novoprokopivka, cách Orikhiv 14 km về phía nam và một miblogger người Nga cho rằng lực lượng Ukraine cũng đã tiến gần Kopani, cách Orikhiv 10 km về phía tây nam.
Còn đây là bản tin chiến sự mới nhất của Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Ukraine.
Bình loạn :
Bây giờ tôi lại xin báo cáo quý vị một vài con số:
Ngày 07/10 – 08/10 – 09/10 – 10/10 – 11/10
Xe tăng 23 – 21 – 2 – 6 – 34
Xe bọc thép chiến đấu 20 – 21 – 3 – 3 – 91
Pháo 22 – 17 – 1 – 7 – 18
Như vậy ngày 09/10 là thấp nhất trên cả ba chỉ số xe tăng, xe bọc thép và pháo, chúng ta có thể đoán rằng đó là một ngày “thư giãn” để hồi phục, hoặc thay quân sau đó Nga tiếp tục tấn công. Ngày 11/10 rất đáng được chú ý vì con số xe bọc thép bị diệt vọt lên đến 91 chiếc trên toàn mặt trận. Điều này có thể được giải thích qua một số giả định:
- Nga sử dụng ồ ạt bộ binh cơ giới để tấn công
- Mặt đất bắt đầu lầy làm cho nhu cầu sử dụng xe tăng giảm xuống
Gạch đầu dòng thứ hai không đúng, vì cũng chính hôm nay Nga bị diệt đến 34 xe tăng, do vậy ứng với con số 840 lính Nga bị thành “kiện hàng 200” thì đúng là chúng nỗ lực phi thường thật đấy.
Để đưa ra lý giải cho diễn biến này, hôm nay tôi đã nói chuyện với bác NTT trước khi viết bài này: Nga hiện tại không còn hy vọng vào một chiến thắng to tát nào đó nữa, nghĩa là các mục tiêu như Kramatorsk, Slovyansk… thậm chí Kupyansk còn xa vời. Tuy vậy chúng thực sự muốn tiến được bao nhiêu tốt bấy nhiêu, bất chấp tổn thất nhân mạng. Chúng sẽ bằng lòng với kết quả hiện nay, về đất là chiếm được Sievierodonetsk và Lysychansk, Bakhmut và trước đó nữa là Mariupol và Berdyansk… đó là các thành phố đáng kể, sau đó là Melitopol. Duy trì được hành lang trên bộ, dựa vào hệ thống phòng ngự hiện nay để bảo vệ nó và cố sống cố chết giữ bằng được Crimea.
Về đối nội khi đó chúng sẽ tuyên bố chiến thắng để Putox còn tranh cử.
Về đối ngoại, chúng sẽ tuyên bố chiến thắng với diện tích đất đã chiếm được, và sức mạnh quân sự của Ukraine bị đưa về zero – coi như xong nhiệm vụ phi quân sự hóa Ukraine. Từ đó chúng tìm cách ép Ukraine ngồi vào bàn đàm phán.
Hiện nay toàn bộ bộ máy tuyên truyền của Nga đã bắt đầu thực hiện nhiệm vụ theo hướng đó, chúng tung tin rằng quân Ukraine đã mất khoảng từ 2/3 đến 3/4 quân số của các Lữ đoàn chuẩn bị cho phản công (đập tan luận điệu phản động này, tôi đã có bài phân tích trước đây). Thực tế là chính Nga mới là nước có Hạm đội bị tiêu diệt gần hết tàu nổi lớn và cả Tư lệnh hạm đội cũng “đi bán muối” luôn rồi. Do vậy chúng không còn có thể cản trở các tàu dân sự chở ngũ cốc dù đã thoát khỏi “thỏa thuận ngũ cốc”. Bây giờ thì chúng muốn quay lại để cản trở tàu ngũ cốc bằng… quy định và thỏa thuận. Khôn như Nga quê tôi đầy, cho riềng mẻ hết rồi.
Nga đang thắng, thắng ròn rã với 2 chiếc Sukhoi-35 được bắn hạ trong một tuần. Khổ cái Su-35 cũng là của họ. Nga đang thắng, bằng lốp xe chất lên cánh máy bay.
Có đúng Ukraine không có cách nào để đánh công kiên cái hệ thống phòng ngự của Nga? Cách duy nhất chỉ là triệt hạ hậu cần phía sau cho vỡ phía trước?
Rõ ràng là người Ukraine đang tiến hành chiến tranh theo cách của họ, và đạt được kết quả không ngờ vào những lúc không ngờ. Có ai nghĩ năm ngoái “tự dưng” quân Nga chạy có cờ bỏ lại Izyum và Kupyansk? Người Ukraine sẽ có cách của họ.
Hôm nay tình cờ tôi đọc được hai bài báo của báo chí trong nước nhà mình, một bài nói “Kupyanks bị Nga biến thành chảo lửa cho quân Ukraine” (sic!) và một bài cho rằng quân Ukraine ở Bakhmut sắp bị tiêu diệt hay thế nào đó, kỳ quái lắm.
Với pháo binh Nga như hiện nay thì không rõ chảo lửa nó ở cỡ nào – chảo quân dụng cỡ 1 mét đường kính hay loại rán đủ một quả trứng. Còn về Bakhmut, thì Nga chiếm được đúng hơn là “các tàn tích của Bakmut” và hiện đang bị bao vây trong đống đổ nát đó – nghĩa là chúng tự tạo ra cái nồi hầm cho mình.
Một phần của cuộc phản công của Ukraine là nhằm mục đích hoàn thành việc bao vây lực lượng Nga ở Bakmut, và theo quan sát của tôi thì đó cũng sẽ là một trong những điểm sụp đổ của quân đội Nga trên chiến trường.
Tin thêm: Đã có những tin đồn đoán râm ran trên mạng xã hội Nga về kế hoạch phục hồi sản xuất xe tăng T-80 của nước này, hóa ra là dựa trên một kho xe tăng loại này sẵn có nhưng ở tình trạng không rõ là có thể đánh rỉ, sơn phết được đến cỡ nào (ảnh). Tình trạng thiếu kính nhìn đêm và cả thiết bị thông tin cho xe tăng cũng đang rất nghiêm trọng. Trong khi đó thì các nguồn tin Nga như Sputnik và Ria vẫn đưa tin Nga đều đều sản xuất xe tăng với kính nhìn đêm – camera ảnh nhiệt được sản xuất theo license của Pháp. Mua lậu ở đâu thì có thể.
Hôm nay một ông anh “trùm tình báo” đồng ý với tôi: diễn biến Hamas – Israel khả năng cao là sẽ có tác động tích cực tới cả Ukraine lẫn Israel, từ góc độ hỗ trợ của Hoa Kỳ. Nội bộ chính trường Hoa Kỳ phải nhận ra an ninh toàn cầu đang bị đe dọa trực tiếp.
P/S. Hôm trước viết bài tôi có chê “Vòm Sắt” và có bác nhắn trao đổi. Tôi trả lời với bác ấy là tôi mù tịt về vũ khí, nên cứ viết vậy để trêu mấy cậu cuồng vũ khí thôi – cuồng vũ khí Nga hay vũ khí Mỹ – tư bản cũng đều kỳ dị hết.
PHÚC LAI 11.10.2023
