Theo chân hàng ngàn em bé thông minh ‘sáng dạ hơn người’ trong suốt 45 năm, các nhà tâm lý học đã rút ra được một đôi điều về cách nuôi dạy một thiên tài.
Một trong những kết luận quan trọng bậc nhất được rút ra từ quá trình quan sát này, chính là “Không thầy đố mày làm nên”. Hay nói các khác, những đứa trẻ với IQ thiên tài cần có các giáo viên có khả năng đánh thức và phát huy được hết tiềm năng của chúng.
Kể từ khi bắt đầu năm 1971, “Nghiên cứu những đứa trẻ giỏi toán sớm” hay SMPY, đã theo gót 5.000 đứa trẻ thông minh nhất nước Mỹ – những em nằm trong top 1%, 0,1% và thậm chí là 0,01% học sinh Hoa Kỳ. Đây là một trong những nghiên cứu lâu dài nhất về những đứa trẻ thiên tài trong lịch sử. Nhưng cũng thật đáng giá!
Dưới đây là những điều quan trọng được rút ra từ nghiên cứu ấy.
1. Chỉ 1%, 0.1% và 0.01% trẻ em có khả năng vượt trội
Ban đầu SMPY kiểm tra trí thông minh của trẻ nhỏ qua SAT (bài kiểm tra đầu vào đại học tại Mỹ) và các bài kiểm tra IQ khác. Sau đó các nhà nghiên cứu bắt đầu theo dõi các yếu tố khác như quá trình thi tuyển vào học đại học, sự nghiệp sau này.
Một trong những điều SMPY phát hiện ra là những đứa trẻ giỏi nhất tiếp tục sự nghiệp học hành và theo đuổi các học vị cao hơn sau đại học. Chúng sở hữu số lượng bằng phát minh, sáng chế nhiều hơn rất nhiều so với những đứa trẻ kém tài năng hơn. Và hầu hết những đứa trẻ vượt trội sau này sẽ nằm trong top 5% những người có thu nhập cao nhất.
“Dù thích hay không, thì những người này thực sự đang kiểm soát xã hội của chúng ta”, Jonathan Wai, một nhà tâm lý học tại Chương trình Phát hiện Tài năng của trường Đại học Duke nói trên Tạp chí Nature.
2. Những đứa trẻ thiên tài thường không thu hút được nhiều sự chú ý
Một vấn đề ở đây là những đứa trẻ thiên tài nhận được quá ít sự quan tâm từ các giáo viên, vì họ có khuynh hướng cho rằng chúng đã đáp ứng đủ yêu cầu bài vở.
Khi các nhà nghiên cứu của SMPY nhìn vào mức độ quan tâm của các giáo viên dành cho những em giỏi, họ phát hiện ra rằng, các giáo viên đa số thời gian trên lớp được dành để giúp những học sinh tiếp thu chậm hơn so với mặt bằng chung của lớp.
Vì vậy, SMPY kiến nghị rằng các giáo viên nên tránh giảng dạy theo một giáo trình “phù hợp cho tất cả” mà thay vào đó nên tập trung hết sức mình để tạo ra những giáo án được cá nhân hóa cho các học sinh.
3. Học nhảy lớp
Theo SMPY, để giúp trẻ phát huy được hết tiềm năng của mình, giáo viên và phụ huynh nên xem xét việc cho những em giỏi vượt trội học vượt lớp.
Khi các nhà nghiên cứu so sánh một nhóm học sinh rất giỏi không nhảy lớp với một nhóm khác có nhảy lớp, họ phát hiện ra những em học cách lớp có khả năng giành được số bằng phát minh và tiến sĩ nhiều hơn 60% – và xác suất nhận được học vị tiến sĩ ở các lĩnh vực liên quan đến khoa học, công nghệ, kỹ thuật hay toán học là nhiều hơn gấp đôi.
4. Thông minh cũng có năm bảy đường
Thông minh không đồng nghĩa với khả năng ghi nhớ các sự kiện, tên người hay ngày tháng. Thông qua hàng loạt các phép phân tích, SMPY đã nhiều lần phát hiện ra rằng một số những đứa trẻ thông minh nhất sở hữu khả năng tư duy lập thể tuyệt vời.
Những đứa trẻ này có khả năng hình dung ra các hệ thống phức tạp, như hệ tuần hoàn trong cơ thể người hay cấu trúc bên trong của một chiếc xe Honda. Năm 2012, các cuộc khảo sát tiếp theo của SMPY đã phát hiện ra mối liên hệ rõ nét giữa khả năng tư duy lập thể với số bằng phát minh và số nghiên cứu bình duyệt được đăng.
5. Các bài kiểm tra theo chuẩn không phải lúc nào cũng vô dụng
Các bài kiểm tra theo chuẩn – như SAT chẳng hạn – không thể đánh giá hết mọi khía cạnh mà giáo viên và phụ huynh cần biết về một đứa trẻ.
Nhưng các số liệu của SMPY cho thấy SAT và các bài kiểm tra trí thông minh được chuẩn hóa khác cũng có đôi chút tác dụng trong dự đoán thành công của những đứa trẻ. Thực ra, chúng vẫn đóng góp những thông tin tham chiếu có ích để dự đoán các yếu tố như địa vị kinh tế xã hội và mức độ tham gia vào kết cấu thượng tầng.
Camilla Benbow, một trong các nhà nghiên cứu của SMPY, nói rằng những bài kiểm tra này hữu ích nhất trong việc phát hiện xem trẻ giỏi điều gì và từ đó giúp giáo viên có thể hướng sự tập trung của chúng vào lĩnh vực đó.
6. Khi trẻ còn nhỏ thì sự thông minh mang tính quyết định
Nhà tâm lý học Carol Dweck đã phát hiện ra những người thành công thường có xu hướng giữ “tư duy cầu tiến” thay vì “tư duy bảo thủ”. Họ xem bản thân như chất lỏng, loại vật chất có thể thay đổi và phát triển thay vì đứng im một chỗ.
SMPY đồng tình với nhận định này, nhưng họ cũng thấy rằng những dấu hiệu thể hiện khả năng tư duy đầu đời ở trẻ có thể giúp ta dự đoán mức độ thành công trong tương lai, mà không cần xét đến quá trình rèn luyện của chúng.
Với tương lai bất định như hiện nay, các vị phụ huynh và thầy cô giáo cần sớm nhận ra và nuôi dưỡng tài năng của những đứa trẻ hết sức có thể để giúp chúng lọt vào tốp 1%, 0.1% hay thậm chí là 0.01% trong tương lai.
Theo Business Insider
Quốc Hùng
