Máy bay không người lái (UAV) của Azerbaijan gây tổn thất lớn cho quân đội Armenia ở chiến trường Nagorno-Karabakh, báo hiệu sự thay đổi của chiến tranh trên bộ trong tương lai.
Các UAV của Azerbaijan nhắm vào quân đội Armenia ở Nagorno-Karabakh, phá hủy xe tăng, pháo binh và hệ thống phòng không của đối thủ. Điều này mang lại lợi thế lớn cho Azerbaijan trong cuộc chiến gần 2 tháng, cũng là bằng chứng rõ ràng nhất về việc UAV đang thay đổi cục diện chiến trường khắp thế giới, Washington Post cho biết.
Việc mở rộng hoạt động của UAV có chi phí tương đối thấp so với kinh phí duy trì không quân truyền thống. Thực tế ở chiến trường Nagorno-Karabakh cũng cho thấy cách UAV nhanh chóng thay đổi thế cục và khiến lực lượng mặt đất bị phơi bày.
Chi phí thấp, hiệu quả cao
“UAV đem lại cho các nước nhỏ cơ hội tiếp cận hàng không chiến thuật và vũ khí dẫn đường chính xác với chi phí thấp. Nó giúp phá hủy thiết bị đắt tiền hơn của đối phương như xe tăng, hệ thống phòng không”, Michael Kofman, nhà phân tích tại CNA - tổ chức tư vấn có trụ sở tại Arlington, bang Virginia, Mỹ - nói.
Tại Azerbaijan, các video ghi lại cuộc tấn công bằng UAV được đăng tải hàng ngày trên trang web của Bộ Quốc phòng, mạng xã hội, cũng như các màn hình công cộng ở thủ đô Baku - như một sự quảng bá thành tích chiến đấu của quân đội đến với người dân.
 |
|
Một hệ thống rocket phóng hàng loạt của Armenia trong tầm ngắm của máy bay không người lái Azerbaijan. Ảnh: Bộ Quốc phòng Azerbaijan. |
Hàng nghìn người đã tập trung biểu tình tại thủ đô Yerevan của Armenia hôm 11/11 để gây sức ép buộc Thủ tướng Nikol Pashinyan từ chức, sau khi ông đồng ý thỏa thuận kêu gọi sứ mệnh gìn giữ hòa bình của 2.000 binh sĩ Nga, đồng thời cho phép Azerbaijan giành lại lãnh thổ ở Nagorno-Karabakh.
Thỏa thuận được đưa ra sau khi quân đội Azerbaijan chiếm được khu vực chiến lược Shusha.
Khi lực lượng Azerbaijan tiến về Shusha, các nhà tuyên truyền quân sự nước này đã công bố video ghi lại cảnh UAV tiêu diệt lực lượng Armenia trong chiến hào.
Armenia tổn thất nặng nề
Nagorno-Karabakh là một khu vực ly khai, với phần lớn dân số là người Armenia đã tách khỏi Azerbaijan và tuyên bố thành lập Cộng hòa Artsakh, nhưng không được cộng đồng quốc tế công nhận. Cuộc xung đột ở Nagorno-Karabakh những năm 1990 là một sự thất bại đau đớn đối với Azerbaijan.
Tiến trình hòa bình kéo dài nhiều năm do Mỹ, Pháp và Nga dẫn đầu đã không đạt được thỏa thuận như mong muốn. Trong khi Armenia bằng lòng với hiện trạng, Azerbaijan thất vọng với tiến trình hòa bình và dùng tiền thu từ dầu mỏ ở biển Caspi để mua vũ khí.
Azerbaijan đã mua UAV vũ trang Bayraktar TB2 của Thổ Nhĩ Kỳ và UAV cảm tử từ Israel. Khi giao tranh bùng phát trở lại vào ngày 27/9, các video ghi lại cuộc tấn công bằng UAV được phát trên các màn hình lớn ở thủ đô Baku và trên Youtube. Chúng thu hút sự ủng hộ của người dân đối với cuộc chiến.
 |
|
Khoảng 1/3 lực lượng xe tăng của Armenia đã bị máy bay không người lái Azerbaijan phá hủy. Ảnh: Bộ Quốc phòng Azerbaijan. |
“Rõ ràng Azerbaijan đã chuẩn bị cho điều này. Họ muốn thay đổi hiện trạng, trong khi Armenia không quan tâm đến cuộc chiến vì họ muốn giữ lại những gì mình có”, Tom de Waal, một chuyên gia tại Quỹ Carnegie về Hòa bình Quốc tế, nói.
Ông cho biết sự can thiệp của Thổ Nhĩ Kỳ là một yếu tố quyết định cho chiến thắng của Azerbaijan. Bên cạnh nghi vấn triển khai lính đánh thuê, những UAV vũ trang do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất tấn công vào các mục tiêu quan trọng của Armenia.
“Đã có những tổn thất to lớn, có thể khoảng 1/3 số xe tăng của Armenia đã bị phá hủy. Quân đội Armenia không thể đối phó được với các UAV của Azerbaijan. Họ bị mất tinh thần và phải hứng chịu thảm họa quân sự”, nhà phân tích Waal nói.
Dựa trên các video được 2 bên đăng tải và các nguồn tin ở thực địa, nhà phân tích quân sự Stijn Mitzer cùng các cộng sự đã thống kê tổn thất của hai bên sau cuộc chiến.
Theo đó, quân đội Armenia tổn thất khoảng 185 xe tăng T-72, 90 xe chiến đấu bọc thép, 182 khẩu pháo, 73 hệ thống rocket phóng hàng loạt, 26 hệ thống phòng không - bao gồm 1 hệ thống Tor và 5 hệ thống phòng không tầm xa S-300 - 14 radar và thiết bị gây nhiễu, 1 cường kích Su-25, 4 UAV và 451 phương tiện quân sự khác.
Azerbaijan tổn thất khoảng 22 xe tăng, 41 xe bọc thép, 1 trực thăng, 25 máy bay không người lái và 24 phương tiện quân sự.
Theo các nhà phân tích, con số thiệt hại đầy đủ của hai bên rất khó để xác minh một cách độc lập. Tuy nhiên, tổn thất của Armenia nặng nề hơn nhiều.
Arayik Harutyunyan, lãnh đạo Nagorno-Karabakh, hôm 10/11, cho biết toàn bộ khu vực sẽ bị chiếm đóng trong vài ngày nếu giao tranh vẫn tiếp diễn, vì những tổn thất nặng nề do máy bay không người lái Azerbaijan gây ra.
Báo hiệu sự thay đổi chiến trường trên bộ
Kể từ khi Lầu Năm Góc triển khai UAV Predator ở Afghanistan sau sự kiện 11/9, máy bay không người lái có vũ trang ngày càng trở thành một phần quan trọng của chiến trường. UAV vũ trang hiện được sản xuất ở nhiều quốc gia, gồm Mỹ, Nga, Israel, Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ.
 |
|
UAV vũ trang và UAV cảm tử (ảnh) sẽ trở nên phổ biến với chiến trường tương lai. Ảnh: IAI. |
Nó được nhiều bên sử dụng trong các cuộc chiến, bao gồm chiến tranh ủy nhiệm ở Trung Đông. Tuy nhiên, chỉ trong vài tháng, Nagorno-Karabakh trở thành một ví dụ quan trọng về cách UAV tấn công nhỏ và rẻ tiền có thể thay đổi cục diện chiến trường - nơi các cuộc xung đột từng bị thống trị bởi trận chiến trên bộ và sức mạnh không quân truyền thống.
UAV cũng chỉ ra lỗ hổng của các hệ thống vũ khí tinh vi như xe tăng, radar và tên lửa đất đối không. Nó cũng làm dấy lên cuộc tranh luận rằng kỷ nguyên của xe tăng truyền thống có thể sắp kết thúc hay không?
Azerbaijan sử dụng phi đội UAV vũ trang mua từ Thổ Nhĩ Kỳ và Israel để theo dõi và phá hủy các hệ thống vũ khí của Armenia ở Nagorno-Karabakh, phá vỡ hệ thống phòng ngự và tạo điều kiện cho cuộc tiến công nhanh chóng trên bộ.
Armenia cũng nhận thấy các hệ thống phòng không triển khai ở Nagorno-Karabakh không thể chống lại cuộc tấn công bằng UAV.
“Các thiết bị quân sự như xe tăng, xe bọc thép sẽ không lỗi thời, nhưng cuộc chiến ở Nagorno-Karabakh cho thấy tầm quan trọng của việc sử dụng UAV vũ trang, kết hợp với các vũ khí mặt đất và lực lượng quân đội được đào tạo bài bản", Franz-Stefan Gady, nhà phân tích về xung đột tương lai tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, nói.
Ông Gady khẳng định: "Nếu bên nào không làm như thế, tổn thất sẽ tăng theo cấp số nhân trong các cuộc chiến tương lai”.
Malcolm Davis, nhà phân tích cao cấp tại Viện Chính sách Chiến lược Australia, viết trên trangReal Clear Defense rằng các UAV vũ trang và UAV cảm tử có thể trở nên phổ biến hơn khi công nghệ được cải thiện và chi phí giảm xuống.
“Đó là một sự thay đổi cuộc chơi trong chiến tranh trên bộ”, ông Davis viết.
