Đăng ngày: 13/10/2023 - 13:41

2 phút

AFP trích dẫn nguồn tin từ Washington Post nêu rõ chính trợ lý bộ trưởng Tài Chính, Wally Adeyemo, là người đã thông báo với các dân biểu đảng Dân Chủ ở Hạ Viện Mỹ về thỏa thuận này giữa Mỹ và Qatar. Tuy nhiên, bị AFP chất vấn, bộ Tài Chính Mỹ đã không đưa ra bình luận gì. 

Có mặt tại Tel Aviv hôm thứ Năm 12/10/2023, ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken trả lời giới báo chí, nhắc lại Hoa Kỳ vẫn « kiểm soát chặt chẽ nguồn quỹ này » và Hoa Kỳ « vẫn bảo lưu quyền phong tỏa chúng ».  

Tại Mỹ, trong cuộc họp báo, phát ngôn viên Hội Đồng An Ninh Quốc Gia, John Kirby, khẳng định « mỗi một xu của số tiền này vẫn nằm yên trong một ngân hàng ở Qatar. Chưa có một xu nào bị tiêu xài ». 

Trước thông tin này, chính quyền Teheran đã có phản ứng mạnh, cho rằng Hoa Kỳ « không thể lật ngược » thỏa thuận chuyển giao thông qua Qatar 6 tỷ đô la của Iran bị phong tỏa.

AFP nhắc lại, đầu tháng 09/2023, trong khuôn khổ thỏa thuận được đúc kết với Iran về trao đổi tù nhân hồi tháng 8, Washington đã giải ngân 6 tỷ đô la nguồn quỹ của Iran bị phong tỏa tại Hàn Quốc. 

Teheran, nguồn hậu thuẫn tài chính và quân sự chính yếu cho phong trào Hồi Giáo Palestine Hamas, đặc biệt thu hút sự chú ý từ khi các chiến binh của lực lượng này mở cuộc tấn công đẫm máu vào lại Israel hôm 07/10, giết chết ít nhất 1.200 người, phần đông là thường dân. 

Trong lúc xung đột giữa Israel và Hamas tiếp tục diễn ra ác liệt, nhiều người Do Thái trên khắp thế giới phải đối mặt với mối đe dọa quen thuộc: chủ nghĩa bài Do Thái gia tăng.

Từ New York đến London, St. Louis đến Sydney, các cộng đồng Do Thái đang chống chọi với sự căm ghét và cố chấp thường bùng lên mỗi khi Trung Đông dậy sóng.

Bà Heidi Beirich, đồng sáng lập Dự án Toàn cầu Chống Thù hận và Chủ nghĩa Cực đoan, nói: “Có một thực tế đáng buồn là bất cứ khi nào xung đột nảy sinh giữa Israel và người Palestine, người Do Thái ở mọi nơi trên thế giới sẽ phải hứng chịu bạo lực thù hận ở một mức độ nào đó”.

Israel đã rơi vào cơn ác mộng đẫm máu hôm 7/10 khi các chiến binh Hamas bất ngờ tấn công dữ dội, giết chết ít nhất 1.000 người Israel, làm bị thương hơn 2.000 người và bắt khoảng 150 người làm con tin.

Ông Brian Levin, một nhà nghiên cứu chủ nghĩa cực đoan nổi tiếng và là giáo sư danh dự tại Đại học San Bernardino tiểu bang California, cho biết cuộc tàn sát này là “vụ thảm sát người Do Thái trong một ngày thảm khốc nhất kể từ thời Holocaust.”

Tổng thống Mỹ Joe Biden lên án vụ tấn công là “một hành động cực kỳ xấu xa”.

Theo Bộ Y tế Gaza, các cuộc không kích trả đũa của Israel nhắm vào các mục tiêu ở Gaza cũng gây chết người không kém, khiến ít nhất 1.100 người Palestine thiệt mạng và hơn 5.000 người khác bị thương.

Mối đe dọa gia tăng

Trong khi cuộc tấn công tàn bạo của Hamas đã khơi dậy sự đồng cảm với Israel, nó cũng làm dấy lên làn sóng đe dọa trực tuyến chống lại người Do Thái, đe dọa các định chế của người Do Thái và phô bày trắng trợn các biểu tượng chống Do Thái.

Các mối đe dọa chống Do Thái trên Telegram, một nền tảng phổ biến với các chiến binh Nhà nước Hồi giáo và những người theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng, đã tăng lên ở mức đáng báo động 488% trong 18 giờ đầu tiên của ngày 7/10, theo Liên đoàn Chống Phỉ báng ADL, tổ chức dân quyền Do Thái lâu đời nhất ở Hoa Kỳ.

Ngoài đời thực, đã có những báo cáo lẻ tẻ về các vụ chống Do Thái. Tại thành phố Salt Lake, Utah, một giáo đường Do Thái buộc phải sơ tán sau khi có lời đe dọa đánh bom. Cảnh sát đang điều tra các mối đe dọa nhắm vào một số giáo đường Do Thái trong tiểu bang.

Ở St. Louis, Missouri, một hình chữ Vạn được phun sơn lên thành xe tải. Cảnh sát cho biết họ đang điều tra vụ việc như một hành động phá hoại bài Do Thái.

Và ở London, một nhà hàng kosher đã bị bôi bẩn ở khu Golders Green của thành phố. Thị trưởng Sadiq Khan nói: “Sẽ không có sự khoan dung đối với thù hận.”

Theo tổ chức Community Security Trust, bốn ngày đầu tiên của cuộc xung đột đã chứng kiến sự gia tăng hơn 300% các vụ bài Do Thái ở Vương quốc Anh.

Theo các chuyên gia về chủ nghĩa cực đoan, các cuộc biểu tình ủng hộ người Palestine trên khắp thế giới đôi khi mang hơi hướng bài Do Thái.

Tại thành phố New York, người ta nhìn thấy một người biểu tình tham dự cuộc tuần hành ủng hộ Hamas hôm 8/10 tung hê chữ Vạn, khiến Thị trưởng Eric Adams lên án.

Tại Sydney, đoạn phim chưa được xác minh do Hiệp hội Do Thái Úc phân phối dường như cho thấy một nhóm người biểu tình bên ngoài Nhà hát Opera Sydney hét lên, “Hãy cho người Do Thái hít hơi ngạt.” Cảnh sát đang điều tra vụ việc.

Biểu tình ủng hộ Hamas ở Mỹ

Ủy ban Do Thái Mỹ AJC cho biết họ đã ghi nhận khoảng chục cuộc biểu tình ủng hộ Hamas ở một số thành phố của Mỹ, bao gồm New York, Washington, Philadelphia, San Francisco và Chicago.

Bà Holly Huffnagle, giám đốc phụ trách chống chủ nghĩa bài Do Thái của AJC tại Mỹ, cho biết nhóm AJC ủng hộ quyền của người Palestine nhưng cảnh báo rằng các cuộc biểu tình đang mở rộng từ chỉ trích Israel đến chủ nghĩa bài Do Thái và âm mưu chống lại người Do Thái.

Bà nói: “Đây là sự ủng hộ cho Hamas với tư cách là một tổ chức khủng bố.”

Phát biểu trước một nhóm lãnh đạo người Mỹ gốc Do Thái vào chiều 11/10, Tổng thống Biden thừa nhận cuộc chiến ở Israel đã dẫn đến sự gia tăng lòng căm thù và chủ nghĩa bài Do Thái.

Có sự tham gia của ông Doug Emhoff, phu quân của Phó Tổng thống Kamala Harris, một người Do Thái và là người đứng đầu Tòa Bạch Ốc trong việc chống chủ nghĩa bài Do Thái, ông Biden cho biết chính quyền của ông đang thực hiện “những hành động có ý nghĩa… để chống lại chủ nghĩa bài Do Thái và sự căm thù”.

Với việc Israel đã sẵn sàng cho một cuộc tấn công lớn trên bộ vào Gaza và chưa có hồi kết, các chuyên gia dự đoán sẽ có sự gia tăng các vụ việc chống Do Thái trong những ngày tới khi xung đột ngày càng gia tăng.

Ông Arie Perliger, giáo sư tại Trường Nghiên cứu Tội phạm và Tư pháp thuộc Đại học Massachusetts, nói: “Xét rằng sự leo thang hiện tại sẽ kéo dài và dữ dội nhất, chúng ta nên dự kiến sự gia tăng đáng kể của chủ nghĩa bài Do Thái so với những lần leo thang xung đột trước đây”.

Các cuộc tấn công gia tăng

Ông Levin nói, sự gia tăng gần đây của các cuộc tấn công chống Do Thái không phải là hiện tượng cá biệt mà là một phần của mô hình lâu đời.

Theo nghiên cứu của ông Levin, vào tháng 10 năm 2000, các cuộc biểu tình bạo lực ở Israel đã gây ra sự gia tăng đột biến 152% về tội phạm căm thù người Do Thái ở Hoa Kỳ.

Vào tháng 5 năm 2021, các cuộc đụng độ giữa Israel và Hamas đã dẫn đến tỷ lệ tội phạm căm thù chống người Do Thái ở Thành phố New York tăng 187% và tỷ lệ căm thù bài Do Thái ở Los Angeles tăng gần gấp 4 lần.

Ông Levin nói: “Chúng tôi đã chứng kiến sự gia tăng đột biến ở London và thực sự, gần như mọi quốc gia lớn ở châu Âu báo cáo tội ác căm thù bài Do Thái trong năm 2021 đều cho thấy sự gia tăng”.

Liên đoàn Chống Phỉ báng ADL đã báo cáo vào đầu năm nay rằng các vụ tấn công, phá hoại và quấy rối nhắm vào người Do Thái ở Hoa Kỳ đã tăng lên “mức độ lịch sử” mới vào năm 2022.

Ông Tom Copeland, giám đốc nghiên cứu tại Viện Centennial thuộc Đại học Cơ đốc Colorado, cho biết năm 2023 là một năm kỷ lục nữa về hoạt động chống Do Thái.

Ông Copeland nói trong một cuộc phỏng vấn: “Đó là một xu hướng lâu dài ở Mỹ cũng như ở Anh. Vì vậy, có vẻ như từ cuối tuần này, chắc chắn trên mạng xã hội, đặc biệt là trên Telegram [và] ở một mức độ nhất định trên TikTok, tất cả những tiếng nói chống Do Thái lại nổi lên một lần nữa.”

Nhưng người Do Thái không phải là mục tiêu duy nhất bị căm ghét khi bạo lực bùng phát ở Trung Đông.

Năm 1985, nhà hoạt động người Palestine Alex Odeh bị giết ở California bởi một quả bom ống được cho là do những người Do Thái cực đoan ở Mỹ gây ra. Vụ việc vẫn chưa được giải quyết.

Năm 1994, kẻ cực đoan người Mỹ gốc Do Thái Baruch Goldstein đã giết chết 29 tín đồ Hồi giáo và làm bị thương 125 người khác trong một nhà thờ Hồi giáo ở Hebron ở Bờ Tây.

Cuộc xung đột gần đây cũng đã tạo ra những hành động bài trừ Hồi giáo riêng lẻ. Hôm 10/10, một tấm biển tại một học viện tôn giáo Hồi giáo ở Boston đã bị bôi bẩn với dòng chữ “Đức Quốc xã”, làm dấy lên lời kêu gọi điều tra tội phạm căm thù.

Hội đồng Quan hệ Hồi giáo Mỹ hôm 11/10 cho biết họ đã nhận được rất nhiều báo cáo về việc các sinh viên Palestine và Hồi giáo phải đối mặt với sự quấy rối vì vận động thay mặt cho các vùng lãnh thổ của Palestine.

Ông Levin lưu ý rằng bạo lực ở Trung Đông thường gây ra ít tội ác chống người Hồi giáo hơn so với các vụ việc chống người Do Thái. Nhưng lần này, ông cảnh báo về một phản ứng dữ dội chống lại người Hồi giáo và người Ả Rập khi người Mỹ trở thành nạn nhân của các cuộc tấn công và bắt cóc.

Bà Maha Elgenaidi, người sáng lập và giám đốc điều hành của Nhóm Mạng lưới Hồi giáo có trụ sở tại California, đã lên án những hành động bài Do Thái gần đây là “khủng khiếp”.

Bà Elgenaidi, một người Mỹ gốc Ai Cập, cho biết: “Tôi chỉ nghĩ rằng nó đang thúc đẩy chủ nghĩa bài Do Thái luôn tồn tại ở Hoa Kỳ và khắp châu Âu”.

Bà nói rằng mặc dù đối thoại là chìa khóa để hàn gắn rạn nứt giữa người Do Thái và người Hồi giáo, nhưng nỗi đau gây ra cho cả hai bên là quá mới mẻ để có thể thực hiện một cuộc trò chuyện liên tôn giáo.

Bà nói: “Rất nhiều người mà tôi biết có gia đình ở Gaza và họ đã bị tổn thương trực tiếp và điều tương tự xảy ra với những người bạn Do Thái mà tôi đã nói chuyện cùng”.

* Thái Lan đón nhóm công dân đầu tiên về từ Israel
* Ngoại trưởng Mỹ ủng hộ Israel nhưng cũng bênh vực người Palestine
* Bình luận của ông Trump về xung đột Israel - Hamas bị Nhà Trắng đánh giá là "nguy hiểm"

Tin tức thế giới nổi bật: Xung đột Israel - Hamas

* Nhà Trắng và Israel phản ứng sau bình luận của ông Trump về xung đột Israel - Hamas. Ngày 12-10, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã chỉ trích cựu tổng thống Mỹ Donald Trump vì mô tả nhóm vũ trang Hezbollah của Lebanon là "rất thông minh", ngay cả khi nhóm chiến binh này đọ súng với Israel sau cuộc tấn công của Hamas vào Israel, theo Hãng tin AFP.

Trước đó, trong bài phát biểu trước người ủng hộ ở bang Florida hôm 11-10, ông Trump cũng cáo buộc chính quyền ông Biden đã tài trợ cho cuộc tấn công của Hamas vì có thỏa thuận trao đổi tù nhân với Iran - quốc gia hỗ trợ tài chính cho Hamas và Hezbollah.

Đáp trả, ông Biden khẳng định: "Sự ủng hộ của quốc gia chúng ta (Mỹ) dành cho Israel là kiên quyết và không lay chuyển".

Phó thư ký báo chí Nhà Trắng Andrew Bates cho rằng những bình luận của ông Trump là "nguy hiểm". Israel cũng phản ứng giận dữ, khi Bộ trưởng Truyền thông Israel Shlomo Karhi nói rằng những bình luận của ông Trump cho thấy "rõ ràng" không thể tin cậy vào ông được.

* Ngoại trưởng Mỹ ủng hộ Israel, nhưng nói người Palestine có "khát vọng chính đáng". Ngày 12-10, trong chuyến thăm Israel, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tuyên bố Washington dành sự ủng hộ vững chắc cho Israel trong cuộc xung đột Israel - Hamas, nhưng cho biết người Palestine cũng có "khát vọng chính đáng", theo Hãng tin AFP.

Ông Blinken nói rằng phong trào Hồi giáo Hamas "không đại diện cho người Palestine hay khát vọng chính đáng của người Palestine là được sống, với an ninh, tự do, công lý, phẩm giá và cơ hội bình đẳng".

Đến nay Mỹ ủng hộ thành lập một nhà nước Palestine trong tương lai, nhưng họ không thể thuyết phục Israel.

Trong diễn biến liên quan, ông Blinken cho biết ông sẽ tới thăm Saudi Aravia, Ai Cập, Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), Qatar và Jordan, với nỗ lực gây sức ép lên Hamas.

* Mỹ sắp xếp các chuyến bay đưa công dân rời khỏi Israel. Ngày 12-10, Nhà Trắng cho biết họ đang nỗ lực tổ chức các chuyến bay thuê bao để giúp công dân Mỹ rời khỏi Israel khi số người Mỹ được xác nhận thiệt mạng trong xung đột Israel - Hamas đã tăng lên 27.

"Bắt đầu từ ngày 13-10, chính phủ Mỹ sẽ sắp xếp các chuyến bay thuê bao để cung cấp dịch vụ vận chuyển từ Israel đến các địa điểm ở châu Âu" - người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ John Kirby nói.

* Thái Lan đón nhóm công nhân đầu tiên trở về từ Israel. Ngày 12-10, nhóm 41 công nhân Thái Lan đầu tiên trong số hàng chục ngàn lao động nước này tại Israel đã trở về nước sau cuộc tấn công của lực lượng Hamas vào Israel 5 ngày trước đó.

15 công nhân, trong đó có 2 người bị thương, đã được hồi hương với sự giúp đỡ của Bộ Ngoại giao Thái Lan, trong khi những người còn lại tự thu xếp. 

Bộ Ngoại giao Thái Lan cho biết tổng cộng 16 công nhân Thái Lan đã bị các chiến binh Hamas bắt làm con tin kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu. Ngoài ra, có thêm một người Thái Lan được xác nhận thiệt mạng, nâng số người thiệt mạng trong cuộc tấn công tại Israel lên 21.

Theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Kanchana Patarachoke, đến thời điểm hiện tại có 5.174 trong số 30.000 công nhân Thái Lan ở Israel đã đăng ký hồi hương tự nguyện.

* Các quan chức hàng đầu Liên minh châu Âu (EU) tới Israel. Theo Hãng tin Reuters, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula Von Der Leyen và Chủ tịch Nghị viện châu Âu Roberta Metsola dự kiến đến thăm Israel vào ngày 13-10 để gặp lãnh đạo Israel và bày tỏ sự đoàn kết với các nạn nhân trong các cuộc tấn công của Hamas.

Các tin tức thế giới khác

* Mỹ trưng ra mảnh vỡ drone Iran trên chiến trường Ukraine. Ngày 12-10, các quan chức quân sự Mỹ đã trưng ra "các mảnh vỡ máy bay không người lái (drone) của Iran được tìm thấy ở Ukraine" cho các quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc xem, để cho thấy mối quan hệ ngày càng tăng giữa Iran và Nga, theo Hãng tin AFP.

Phái đoàn Mỹ tại Liên Hiệp Quốc cho biết đại diện của hơn 40 quốc gia đã tham dự sự kiện này. Tại đây, các quan chức Cơ quan Tình báo quốc phòng Mỹ (DIA) cho biết các mảnh vỡ của drone Shahed 101, Shahed 131 và Shahed 136 do Iran sản xuất đã được tìm thấy ở Ukraine.

* Mỹ viện trợ 12 triệu USD cho Afghanistan sau động đất. Ngày 12-10, Hãng tin Reuters dẫn thông tin từ Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ cho biết Washington sẽ cung cấp khoản viện trợ nhân đạo ngay lập tức 12 triệu USD cho Afghanistan để phản ứng với các trận động đất khiến hàng ngàn người chết ở nước này hôm 7-10 và 11-10.

* Bất đồng trong đảng Cộng hòa cản trở ứng viên chủ tịch Hạ viện Mỹ. Các thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ đã tham gia cuộc đàm phán kín kéo dài nhiều giờ vào ngày 12-10, nhưng dường như chưa thể tiến gần hơn đến việc giải quyết những bất đồng nội bộ trong việc bầu dân biểu Cộng hòa Steve Scalise làm chủ tịch Hạ viện Mỹ, theo Hãng tin Reuteres.

Trước đó, hôm 11-10, lãnh đạo phe đa số tại Hạ viện Mỹ Steve Scalise giành số phiếu ùng hộ cao hơn Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện Jim Jordan, trở thành ứng viên của đảng Cộng hòa cho ghế chủ tịch Hạ viện Mỹ. 

Tuy nhiên, một số thành viên đảng Cộng hòa ủng hộ ông Jordan tuyên bố sẽ không ủng hộ ông Scalise trong cuộc bỏ phiếu chung tại Hạ viện, khiến ông Scalise có thể không giành đủ 217 phiếu trên tổng số 433 ghế.