Lúc tôi đi làm trở lại sau vài năm bỏ việc, cũng vào dịp giáp tết thế này đây. Như đã thành lệ, giáo viên trong các tổ chuyên môn sẽ rồng rắn đến nhà hiệu trưởng-hiệu phó để "đi tết".
Lúc này, một giỏ hoa hay chiếc áo chỉ là vật đựng chiếc phong bì cho...trang nhã.
Tôi không chịu, và tự quyết luôn, là Tổ văn không có tiền bạc gì cả. Vì nó thành nếp đã lâu, giờ đột ngột không tới cũng khó coi, nên xem như đi chúc nhau một lời sau cả năm làm việc vất vả. Dù biết rằng đáng ra dịp này chính họ (BGH) phải là người đến thăm hỏi giáo viên và học sinh, chứ không phải ngược lại.
Các tổ chuyên môn rồng rắn thuê xe đi. Cuộc chạy đua vũ trang của phong bì gần như không có hồi kết, người ta ngó nhau, xem tổ A tổ B đi bao nhiêu, mình mà ít hơn thì thấy không an tâm. Duy nhất chỉ tổ tôi đi tay không tới. Tất nhiên có những giáo viên trong tổ không vừa lòng và tỏ ra khó chịu, nhưng cũng không biết phải làm sao, vì tôi độc đoán trong chuyện này.
Tưởng thế là tạm ổn rồi, sẽ tập thành thói quen dần dần cho những người đồng nghiệp, cho đến khi bỏ hẳn cái sự cúng tiến nhục nhã kia.
Không ngờ, sau cái buổi hôm đó, tôi nghe có người kể lại cho biết, rằng trong tổ của tôi có cả những người không được bỏ phong bì với tư cách tổ nên đã tự "đi riêng".
Họ không an tâm, họ không chịu đựng nổi việc một đứa giáo viên lại có thể không quà cáp gì cho lãnh đạo! Thực ra, cái việc quỵ lụy ê chề ấy chẳng ai bắt cả, là do tính cách nô lệ thảm hại trong những cái đầu của những kẻ làm thầy làm cô thời mạt này sinh ra.
Còn hiệu trưởng hay lãnh đạo nói chung, vì cũng chẳng ai quản lý giám sát được, lại được một đám quần chúng hèn hạ cúi rạp mình xuống để dâng cúng, tội gì mà không nhận! Bộ máy hỏng đã đành, nhưng nó chỉ tiếp thêm lý do cho những kẻ có quyền nghĩ bậy, làm bậy chứ không thể khiến được những người có tư cách phải hạ mình ô nhục.
Chuyện giáo viên nữ phải đi tiếp khách như tiếp viên, như gái làng chơi thì phổ biến lắm chứ không phải cá biệt đâu, chớ lầm. Tôi sẽ bênh vực cô nhân viên sân gôn thất học, nhưng tôi khinh bỉ những kẻ được gọi là trí thức đang đứng dạy người mà hèn hạ.
Trong một xã hội hư hỏng, để sống, người ta phải thỏa hiệp, nhưng không thể là một sự thỏa hiệp vô giới hạn. Và càng không thể dùng sự lưu manh để leo lên đầu nhau, hòng được nhận bổng lộc hơn người. Lằn ranh, phải luôn có một lằn ranh nhân phẩm mà con người sằn sàng bỏ việc, thậm chí mất mạng để giữ gìn nó. Vì họ phải biết rằng, khi bước qua cái lằn ranh ấy, họ không còn là con người nữa, mà là một con gì đó khác.
Nay, người ta dễ dàng thỏa hiệp và dùng "xã hội" để biện minh cho sự bạc nhược đáng ghê tởm của mình. Không ai cứu được họ đâu, hãy để họ được làm cái điều mà họ hoàn toàn có thể làm, thậm chí là muốn làm.
THÁI HẠO 19.12.2022
