Lê Minh Nguyên
Đảng Cộng Hòa luôn có lợi thế nội tại trong các cuộc bầu cử Thượng Viện và Tổng Thống, nhờ vào các tiểu bang miền trong luôn bảo thủ hơn các tiểu bang ven biển. Đây là đặc tính của địa chính trị, cho nên nó có tính cách trường kỳ.
Hơn nữa, miền trong bang nhiều dân ít, trong khi Hiến Pháp cho mỗi bang dù lớn hay nhỏ đều có hai nghị sĩ cho Thượng Viện, và bầu Tổng Thống bằng cử tri đoàn chứ không phải bầu trực tiếp, ai đạt được 270 cử tri đoàn trở lên thì thắng ghế Tổng Thống (quá bán của 538 cử tri đoàn).
Để quan sát một cách thực tế, chúng ta hãy nhìn qua 14 tiểu bang miền trong có truyền thống đỏ sau đây, và so sánh nó với tiểu bang California có truyền thống xanh. Mỗi bang chúng ta quan sát số dân và số phiếu cử tri đoàn.
Idaho 1,787,065 dân (4 cử tri đoàn)
Montana 1,068,778 dân (3 ctđ)
Wyoming 578,759 dân (3 ctđ)
Utah 3,205,958 dân (6 ctđ)
N. Dakota 762,062 dân (3 ctđ)
S. Dakota 884,659 dân (3 ctđ)
Nebraska 1,934,408 dân (5 ctđ)
Kansas 2,913,314 dân (6 ctđ)
Oklahoma 3,956,971 dân (7 ctđ)
Iowa 3,155,070 dân (6 ctđ)
Missouri 6,137,428 dân (10)
Kentucky 4,467,673 dân (8)
Tennessee 6,833,174 dân (11)
W. Virginia 1,792,147 dân (5)
_________________________
Tổng cộng: 39,477,466 (80 ctđ)
California 39,512,223 dân (55 ctđ)
Cộng dân số 14 tiểu bang đỏ miền trong có dân số tương đương với tiểu bang xanh California (khoảng 39.5 triệu dân mỗi bên).
Vì hai bên có dân số gần ngang nhau nên số dân biểu cũng gần ngang nhau, dân biểu của 14 bang đỏ là 52 và của một bang xanh là 53 (trung bình một dân biểu đại diện cho khoảng 720,000 dân).
Nhưng số nghị sĩ đại diện cho 14 bang đỏ là 28, còn số nghị sĩ của một bang xanh là 2.
Cử tri đoàn để bầu tổng thống của mỗi bang là tổng số dân biểu và nghị sĩ của bang đó.
Điều này cho thấy cùng một dân số thì bên đỏ có nhiều cử tri đoàn hơn bên xanh. Bên đỏ có 80 trong khi bên xanh là 55.
Lợi thế nội tại này nó giúp cho đảng Cộng Hoà dễ thắng ghế tổng thống hơn đảng Dân Chủ. Đảng Cộng Hòa có thể thua số phiếu bầu nhưng vẫn thắng được tổng thống như đã từng xảy ra (W Bush, Trump…). Nhưng nếu đảng Dân Chủ thua số phiếu bầu thì coi như thua luôn.
Đảng CH từ khi thành lập (1854) cho đến nay có đến 19 tổng thống, trong khi đảng DC từ khi thành lập (1828) cho đến nay có 14 tổng thống.
Các tiểu bang miền trong đất rộng dân thưa, có truyền thống bảo thủ nên luôn đỏ và luôn bầu cho đảng Cộng Hòa. Dân ít nhưng bang nhiều nên Cộng Hòa vào Thượng Viện nhiều, tạo lợi thế cho Cộng Hòa ở Thượng Viện.
Hiện nay đang có phong trào đòi các lãnh thổ xanh trở thành tiểu bang để cân bằng lại, như Puerto Rico, Washington DC – hoặc nhập 4 bang đỏ (Montana, Wyoming, N. Dakota, S. Dakota) lại thành một bang có tên là South Saskatchewan. Bốn bang này nhập lại có dân số chỉ mới tương đương Connecticut.
Cộng Hoà thường thắng giải độc đắc (tổng thống) và dễ kiểm soát Thượng Viện hơn Dân Chủ. Nhưng Hoa Kỳ chọn thể chế chính trị lưỡng đảng, cho nên hai đảng là hai chân của cơ thể Hoa Kỳ. Nguyên tắc kiểm soát và thăng bằng (check and balance) đã thắm vào máu của của công dân, cho nên khi họ thấy một đảng nào mạnh quá thì kỳ bầu cử sau họ bầu cho đảng yếu.
Hai giá trị Tự Do và Bình Đẳng đều tốt để phục vụ con người, nhưng hai giá trị này luôn đi ngược chiều với nhau khi áp dụng, nó như Âm và Dương của dịch lý. Cộng Hoà đi về hướng Tự Do vận hành chân phải, Dân Chủ đi về hương Bình Đẳng vận hành chân trái.
