Ung thư đại trực tràng là một bệnh lý ung thư đường tiêu hóa rất phổ biến.
Ung thư đại trực tràng tiến triển chậm và di căn muộn hơn so với các loại ung thư khác. Nếu phát hiện và mổ sớm khi ung thư chưa đến lớp thanh mạc thì tỷ lệ sống trên 5 năm tới 80% - 90%.
Ở Việt Nam, bệnh nhân thường đến rất muộn, nên tỷ lệ sống trên 5 năm rất thấp. Đối với ung thư đại tràng phải con số đó là 15%, ung thư đại tràng trái là 18%. Cũng như các loại ung thư khác, mặc dù ung thư đại trực tràng tiến triển chậm nhưng nó cần phải được chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời thì mới đạt kết quả tốt được.
Ngày nay, qua những nghiên cứu và hiểu biết về phân tử, tế bào và những điều kiện dẫn tới ung thư đại trực tràng, người ta thấy rằng không phải chỉ có những tác nhân tác động ngẫu nhiên lên bất kỳ điểm nào của niêm mạc đường tiêu hóa, mà ung thư là một quá trình phát triển theo một mô hình có thứ tự bắt đầu từ biểu mô đại trực tràng bình thường tới các polyp tiền ác tính và sau cùng là phát triển trực tiếp tới ung thư biểu mô xâm lấn.
4 thủ phạm chính trực tiếp gây ung thư đại trực tràng
Theo Bệnh viện Ung bướu Nghệ An, dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến ung thư đại trực tràng:
Polyp đại trực tràng
Polyp đại trực tràng là nguyên nhân quan trọng gây ung thư đại trực tràng. Trên 50% trường hợp ung thư đại trực tràng phát sinh trên cơ sở của polyp đại trực tràng.
Số lượng polyp càng nhiều thì tỷ lệ ung thư hóa càng cao. Nghiên cứu phân tích 5.786 u tuyến đã được loại bỏ bằng nội soi cho thấy: Nếu số lượng polyp là một thì tỷ lệ ung thư hóa là 31,3% và số lượng là 3 thì tỷ lệ ung thư hóa là 45,6%.
Các bệnh đại trực tràng mãn tính
Ung thư đại trực tràng có thể phát sinh trên tổn thương của các bệnh: lỵ, amíp, lao, giang mai, thương hàn và các bệnh lý khác của đại trực tràng. Các nghiên cứu chỉ ra, những bệnh nhân có bệnh viêm loét đại trực tràng thì dễ bị ung thư đại trực tràng hơn người có đại trực tràng bình thường.
Cụ thể, khoảng 3% - 4% bệnh nhân bị viêm loét đại trực tràng có biến chứng ung thư.
Tổn thương viêm loét của đại trực tràng thường bị ở 2 vị trí: manh tràng và đại tràng sigma, chỗ này hay bị tổn thương vì là đoạn ruột gấp khúc gây cản trở về sinh lý, phân bị ứ trệ lâu ngày gây nên hậu quả viêm loét niêm mạc mãn tính.
Điều này cũng phù hợp với vị trí của ung thư đại trực tràng phần lớn nằm ở manh tràng và đại tràng sigma.
Chế độ ăn uống phản khoa học
Ăn ít chất bã, nhiều mỡ và đạm động vật thì dễ bị ung thư đại trực tràng. Chế độ ăn này làm thay đổi vi khuẩn yếm khí ở đại trực tràng, biến axit mật và cholesterin thành những chất gây ung thư.
Đồng thời thức ăn ít bã làm giảm khối lượng phân gây táo bón, chất gây ung thư sẽ tiếp xúc với niêm mạc ruột lâu hơn và cô đặc hơn, tác động lên biểu mô của đại trực tràng.
Yếu tố di truyền
Đáng lưu ý là bệnh polyp đại trực tràng gia đình liên quan tới đột biến của gen APC có khả năng dẫn tới ung thư. Theo thống kê, bệnh này chiếm ít hơn 1% các ung thư đại trực tràng. Trong khi đó, bệnh ung thư đại trực tràng không có đa polyp di truyền còn gọi là hội chứng Lynch liên quan tới gen P53, RAS và DCC chiếm 5% số các ung thư đại trực tràng.
Triệu chứng cảnh báo ung thư đại trực tràng
Ung thư đại trực tràng có thể không gây ra các triệu chứng ngay lập tức. Đôi khi các triệu chứng của bệnh cũng có thể do các bệnh khác gây ra như trĩ hay hội chứng ruột kích thích.
Trên thực tế, nhiều triệu chứng của ung thư đại trực tràng cũng có thể do các vấn đề khác gây ra, chẳng hạn như nhiễm trùng, bệnh trĩ, hội chứng ruột kích thích hoặc bệnh viêm ruột.
Điều quan trọng là phải kiểm tra nếu bạn gặp bất kỳ vấn đề bất thường nào dưới đây:
- Thay đổi thói quen đi tiêu, chẳng hạn như tiêu chảy, táo bón hoặc phân hẹp, kéo dài hơn một vài ngày.
- Cảm giác cần đi tiêu mà không thuyên giảm khi đi đại tiện.
- Chảy máu trực tràng kèm theo máu đỏ tươi.
- Máu trong phân, có thể làm cho nó có màu nâu sẫm hoặc đen.
- Chuột rút hoặc đau bụng.
- Suy nhược và mệt mỏi.
- Giảm cân mà không rõ nguyên do.
Thường ung thư đại trực tràng không gây ra các triệu chứng cho đến khi nó phát triển hoặc lan rộng. Đó là lý do tại sao tốt nhất bạn nên đi xét nghiệm ung thư đại trực tràng trước khi có bất kỳ triệu chứng nào.
Ung thư đại trực tràng được phát hiện sớm thông qua tầm soát, trước khi có các triệu chứng sẽ dễ điều trị hơn. Tầm soát thậm chí có thể ngăn ngừa một số bệnh ung thư đại trực tràng bằng cách tìm và loại bỏ các khối phát triển tiền ung thư được gọi là polyp
