Một thế giới không có nước Mỹ

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng, 08/05/2018.REUTERS/Jonathan Ernst

Nhưng trước hết xin được giới thiệu một bài nhận định trên Les Echos. Trước các hành động đơn phương tự quyết của Hoa Kỳ trên nhiều lĩnh vực khí hậu, hạt nhân Iran, thương mại… ông Jean-Marc Vittori, một cây bút bình luận của nhật báo cho rằng nên chăng cần có một « Thế giới không có Hoa Kỳ ».

Mở đầu bài bình luận, tác giả nói rõ : nước Mỹ được lãnh đạo bởi một ông lái buôn giỏi mặc cả. Trên sân khấu quốc tế, Donald Trump đàm phán không khác gì các cuộc thương lượng hợp đồng giữa các chủ doanh nghiệp xây dựng và các chính quyền địa phương. Trước kia, ông tìm cách làm giàu. Giờ đây, khi làm tổng thống, ông tìm cách củng cố « nguồn vốn chính trị » của mình bằng cách giành giật các nhượng bộ từ phía những quốc gia khác, những nơi không có cử tri Mỹ.

Theo Les Echos, thế giới đang chứng kiến một sự mới lạ hoàn toàn, được bắt đầu từ nửa thế kỷ qua và đồng thời cũng là sự tiếp tục truyền thống của nước Mỹ. Mới lạ vì chưa bao giờ, lãnh đạo một cường quốc lớn lại có cách hành xử như vậy. Tuy nhiên, điều này cũng phản ánh sự đi xuống của cường quốc Hoa Kỳ, kể từ những năm 60 của thế kỷ trước. Ngược về quá khứ xa hơn một chút, thì tư duy co cụm đã từng nhiều lần xuất hiện trong lịch sử Hoa Kỳ, từ thời George Washington và Alexandre Hamilton.

Như vậy, hiện nay, nước Mỹ đang tự tách mình ra khỏi thế giới và đã đến lúc thế giới phải có cách ứng xử phù hợp, không để cho các « hạt mầm chia rẽ » mà tổng thống Mỹ gieo rắc, có thể nẩy mầm và phát triển. Thực ra, thế giới đã và đang hành động theo hướng này. Tại những định chế mà Hoa Kỳ tìm cách đánh sập, lãnh đạo các nước khác đã nỗ lực cứu chữa, khắc phục và duy trì.Les Echos dẫn ra nhiều ví dụ : Hiệp định xuyên Thái Bình Dương (TPP), Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO), UNESCO, Hiệp định Khí hậu Paris, Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF) Ngân Hàng Thế Giới (WB)…

Tuy vậy, Les Echos nhấn mạnh, khó có thể hình dung một trật tự thế giới mới mà lại không có Mỹ. Do vậy, để có thể tồn tại mà không phụ thuộc vào Mỹ, thế giới cần phải hành động chống lại Hoa Kỳ và đó sẽ là một thời kỳ bão tố lớn.

Cuộc chiến thương mại : Hoa Kỳ, « một chọi hai »

Căng thẳng quan hệ thương mại giữa Mỹ với châu Âu và với Trung Quốc được báo Les Echos quan tâm với nhiều bài viết và phân tích. Theo tờ báo, « Thương mại : một bản hòa tấu khó khăn đối với châu Âu khi phải đối mặt với Trump ». Hội nghị cấp bộ trưởng của Liên Hiệp Châu Âu họp tại Bruxelles, hôm nay (22/05), phải làm rõ sẽ tiến hành đối thoại, thương lượng như thế nào với Hoa Kỳ.

Còn về quan hệ thương mại giữa Washington và Bắc Kinh, Les Echos cho rằng đó là một « Thỏa thuận tối thiểu giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ », bởi vì để giảm xuất siêu sang Mỹ, và tránh chiến tranh thương mại, chính quyền Bắc Kinh chỉ cam kết mua một khối lượng « đáng kể » hàng hóa và dịch vụ của Hoa Kỳ, nhưng không có các cam kết cụ thể, rõ ràng. Các cuộc thương lượng song phương sẽ tiếp tục.

Theo phân tích của Les Echos, « cuộc đối thoại giữa Bắc Kinh và Washington không giải quyết được gì những vấn đề cơ bản » trong quan hệ thương mại song phương. Điều mà Donald Trump đã đạt được là Trung Quốc tăng mua hàng hóa của Mỹ, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp. Qua đó, nguyên thủ Mỹ có thể làm hài lòng các cử tri vốn ủng hộ ông trong bối cảnh sắp có cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.

Về phần mình, Tập Cận Bình cũng không bị mất mặt : Bắc Kinh đã kháng cự được trước các đòi hỏi của Nhà Trắng là phải giảm 200 tỉ đô la xuất siêu trong cán cân thương mại, đồng thời, Trung Quốc lập luận rằng việc nhập thêm hàng hóa Mỹ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ ngày càng cao của tầng lớp trung lưu.

Tuy vậy, vấn đề cơ bản trong quan hệ kinh tế giữa hai nước không hề được giải quyết, và có nguy cơ làm tăng thêm căng thẳng. Tuyên bố Bắc Kinh-Washington không đề cập đến chính sách công nghiệp cũng như kế hoạch chiến lược « Sản xuất tại Trung Quốc 2025 » nâng cao trình độ sản xuất và công nghệ của Trung Quốc, hiện đang gây nhiều tranh cãi và lo ngại tại Hoa Kỳ.

Vẫn theo báo Les Echos, thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung có nguy cơ gây khó khăn cho châu Âu : Khi tăng nhập khẩu từ Mỹ, Trung Quốc sẽ phải giảm nhập khẩu từ châu Âu. Do vậy, bộ trưởng Kinh Tế Pháp Bruno Le Maire báo động: « Hoa Kỳ và Trung Quốc có nguy cơ thỏa thuận với nhau trên lưng châu Âu nếu như khu vực này không có khả năng tỏ rõ sự cứng rắn ».