Báo chí Mỹ và Tây phương bàn tán về mục đích của tổng thống Trump khi ông ra chỉ thị ngừng giao vũ khí đồng thời ngưng cung cấp tin tức tình báo cho Ukraine. Hầu hết cho rằng Trump làm "sức ép" buộc Ukraine phải chấp nhận "plan" hòa bình của mình.
Theo tôi, như hôm kia đã có nhận định (rất) ngắn, mục đích của Trump là ép Zelensky nhận cục nợ 500 tỉ đô la, như đã từng nhiều lần nói trước đây. Con số 350 tỉ đô la là số nợ mà Trump nói lần cuối trước mặt Zelensky trong buổi họp tại Nhà Trắng (mà Zelensky bị Vance và Trump sỉ nhục).
Theo tôi, Trump muốn ép Zelensky phải chấp nhận nợ, đồng thời với việc ký hợp đồng khai thác khoáng sản, dầu khí, cảng biển v.v... Chuyện Zelensky phải chấp nhận "plan" hòa bình của Trump là bước tiếp theo.
Có câu hỏi đặt ra là tổng thống Trump có thẩm quyền "ngưng" giao vũ khí cho Ukraine hay không ?
Điều cần biết là vũ khí của Mỹ dành cho Ukraine, trong gói viện trợ được Quốc hội thông qua (tổng cộng trong 3 năm khoảng 65 tỉ đô la). Phần lớn số tiền này chuyển thẳng cho các tập đoàn chế tạo vũ khí của Mỹ. Bây giờ vũ khí đã chế tạo xong và chuẩn bị xuất qua cho Ukraine. Tổng thống Trump có thẩm quyền chặn số vũ khí này lại hay không ? Câu trả lời xin dành cho các chuyên gia rành hơn tôi về luật lệ của Mỹ.
(Nếu gói viện trợ có danh nghĩa là "viện trợ có hoàn lại", thì vịn vào đâu để không giao vũ khí ?)
Nên biết đóng góp vũ khí của Mỹ vào chiến tranh Ukraine là khoảng 30 %. Ukraine tự chế tạo khoảng 40 %. Phần còn lại do khối Châu Âu và các nước khác.
Câu hỏi khác đặt ra, nếu thiếu vũ khí của Mỹ, Ukraine có thể thua và mất đất thêm cho Putin hay không ?
Về thông tin tình báo, Pháp sẽ thay thế Mỹ. Về hệ thống Starlink, hệ thống Eutelsat (OneWeb) của Pháp cũng có thể thay thế. Cho dầu không "tinh xảo" bằng Mỹ nhưng hàng của Pháp cũng có "chất lượng".
Về vũ khí, Anh, Pháp, Đức, Thụy Điển, Ý, Tây Ban Nha... đều là các quốc gia có khả năng sản xuất các loại xe tăng, đại bác, radar, hệ thống phòng không, hỏa tiễn, tàu ngầm, hàng không mẫu hạm, chiến đấu cơ (thế hệ 5+), vũ khí hạt nhân, hỏa tiễn chiến lược (ICBM), hỏa tiễn bội siêu thanh v.v...
Tức là họ có khả năng thay thế Mỹ để viện trợ vũ khí cho Ukraine. Khó khăn là nhu cầu chiến trường quá lớn, mà các quốc gia này chưa kịp chuẩn bị cho nền kỹ nghệ quốc phòng (như Nga).
Theo tôi, nếu Mỹ ngưng giao vũ khí và không chuyển tin tức tình báo thì Ukraine sẽ chiến đấu chật vật hơn, nhưng nhiều khả năng là không mất đất thêm cho Nga.
Bởi vì tình trạng kinh tế của Nga đã kiệt quệ. Nếu không nhờ "tình bạn không giới han" giữa Putin với Tập Cận Bình, thì Nga đã sụp đổ. Ngoài ra về quốc phòng, với con số 600 ngàn người đã bị loại khỏi vòng chiến trong 3 năm xâm lược Ukraine. Putin phải nhờ Bắc Hàn gởi quân tiếp viện.
Tức là chiến tranh kéo dài, nếu có Mỹ và EU tích cực giúp đỡ, Putin sẽ rút quân, vì kiệt quệ, một cuộc ngưng chiến không cần tìm kiếm cũng sẽ tới. Tức là thái độ cưỡng ép Zelensky để ký hiệp định hòa bình của Trump còn có mục đích giúp Nga chấn chỉnh lại lực lượng.
Về "plan" (kế hoạch) hòa bình của tổng thống Trump.
Tin tức từ báo chí, qua các cuộc gặp gỡ chính thức và không chính thức, giữa Mỹ và Nga... Yêu sách của Nga là Ukraine phải nhượng hai tỉnh (hiện do Ukraine kiểm soát) là Kherson và Zaporijjia. Theo các chuyên gia Ukraine thì tổng thống Trump chấp nhận đòi hỏi này của Putin.
Tức là mục tiêu khác của Trump, qua hành vi ngưng chuyển giao vũ khí và không chia sẻ tin tức tình báo cho Ukraine, là ép Zelensky nhượng thêm lãnh thổ cho Putin, là hai tỉnh Kherson và Zaporijjia đã nói trên.
Lý do nào mà Trump thỏa mãn mọi yêu sách của Putin, mặc dầu chưa chắc nước Nga đang ở thế thượng phong trên thực địa ?
Tổng thống Trump cũng đề cập chuyện sáp nhập Groenland, vì lý do an ninh, tại Quốc hội hôm kia. Trump nhiều lần thể hiện ý muốn trước công chúng việc sáp nhập Canada, nhân danh lý do "an ninh" cho nước Mỹ.
Điều này chỉ hợp lý, khi Mỹ và Nga có xung đột lâu dài (như về ý thức hệ). Tức là Mỹ và Nga chỉ cách nhau Bắc băng dương (Bắc cực). Mỹ cần Canada và Groenland để tiện việc phòng thủ, nếu liên minh Nga-Hoa tấn công Mỹ. Vấn đề là Mỹ và Nga không có xung đột (về ý thức hệ) và chiến tranh Ukraine chắc chắn sẽ kết thúc, nếu Mỹ gia tăng áp lực lên Nga.
Vậy lý do gì Trump đòi sáp nhập Groenland và Canada ? Nga đã suy tàn thì không còn lý do nào cả. Ngoại trừ Trump là gián điệp KGB phục vụ cho lợi ích của Nga. Trump sẽ đem nước Mỹ sáp nhập vào nước Nga, với tên nước Russiamerica, thủ đô Mátxcơva.
Theo tôi, khối Châu Âu một lòng ủng hộ Ukraine, ngay cả trên phương diện đàm phán hòa bình với Nga. Bởi vì lợi ích song trùng: sự sống còn của Ukraine cũng là sự sống còn của EU.
Tổng thống Zelensky mong muốn ký một hiệp ước hòa bình, một nền hòa bình bền vững và lâu dài. Mà một nền hòa bình như vậy phải có bảo đảm an ninh.
Nhiều lần tổng thống Trump nói là đối thủ của Mỹ là Trung Quốc. Mỹ cần Nga để chống lại Trung Quốc. Vấn đề là lực lượng của Nga làm sao so sánh được với khối NATO ?
Các quốc gia thuộc NATO, ngay cả Pháp, luôn sát cánh với Mỹ trên mọi chiến trường, từ khi tổ chức này được thành lập 1949. Không có NATO lấy cái gì Mỹ thắng Liên Xô trong cuộc chiến tranh lạnh ?
Nếu có xung đột Mỹ-Trung, chắc chắn các quốc gia Anh, Pháp, Nhật, Úc... sẽ đứng về phía Mỹ. Điều này là chưa chắc đối với Nga.
TRƯƠNG NHÂN TUẤN 07.03.2025
