Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (P) và thủ tướng Đức Angela Merkel hội kiến tại Berlin, Đức, ngày 19/04/2018.REUTERS/Axel Schmidt« Bí mật của nghệ thuật hùng biện » - một di sản quý thời Hy Lạp cổ – tiếp tục được người Pháp phát triển ra sao, « cánh hữu của hữu » tại Pháp đang tập hợp lực lượng như thế nào, hay toàn bộ 40.000 bức thư của hoàng đế Napoléon ra mắt công chúng là một số chủ đề trang bìa của các tuần báo Pháp. Hồ sơ chính của Courrier International là một năm cầm quyền đầu tiên của tổng thống Pháp Emmanuel Macron qua báo chí nước ngoài.
Đặc biệt đáng chú ý trong hồ sơ về tổng thống Pháp là bài xã luận « Thủ lĩnh chiến tranh, thủ lĩnh hòa bình », nêu bật sự tương phản cao độ giữa cuộc không kích chớp nhoáng mà Mỹ-Pháp-Anh vừa tiến hành nhắm vào chế độ Damas - được nước Nga chống lưng - và tuyên bố đầy hy vọng ngay sau đó của tổng thống Pháp về triển vọng Paris và Matxcơva hâm nóng quan hệ, phối hợp nhau tìm « một giải pháp chính trị » cho xung đột Syria.
Paris tin tưởng có thể phối hợp với Matxcơva trong hồ sơ Syria đúng vào lúc đại sứ Nga tại Pháp lên án cuộc không kích là một hành động « sỉ nhục »đối với ông chủ điện Kremlin. Tuyên bố có vẻ phi hiện thực của tổng thống Pháp, tuy nhiên lại dựa trên nhiều điều kiện thực tế.
Hai cạm bẫy cần tránh
Trong mắt điện Kremlin, chỉ Pháp mới có thể ở vị thế là« người đối thoại » thực sự của Nga, trong bối cảnh Hoa Kỳ của tổng thống Trump « tự rút khỏi sân chơi quốc tế », Liên Hiệp Châu Âu không thống nhất về chính trị, còn Anh và Nga đang hồi căng thẳng cao độ sau vụ cựu điệp viên bị đầu độc, chưa kể tới sự bất lực của Liên Hiệp Quốc. Matxcơva rất cần Pháp cho một giải pháp chính trị tại Syria và việc dỡ bỏ trừng phạt phương Tây.
Tuy nhiên, Courrier International lưu ý, để đảm nhiệm được thành công vai trò « người môi giới », vốn nằm trong truyền thống chính trị Pháp từ thời De Gaulle đến nay, tổng thống Macron phải tránh được hai thái cực. Quá gần với tổng thống Nga, ông sẽ bị coi là « người truyền tin » của Putin, ngược lại, quá thân thiết với tổng thống Mỹ trong chuyến công du tuần tới, Emmanuel Macron sẽ bị coi là một « điệp viên hai mang ».
« Thatcher » của nước Pháp ?
Hồ sơ tổng thống Pháp Emmanuel Macron, sau gần một năm cầm quyền, của Courrier International tập hợp nhiều đánh giá của báo chí quốc tế. Tuần báo đặt câu hỏi : « Nước Pháp đã thay đổi khá nhanh chóng, nhưng phương pháp của tổng thống Macron liệu có tốt hay không ? ».
Courrier International chạy hàng tít lớn đầy khiêu khích : « Macron, kẻ khuấy động », với hình ảnh tổng thống Pháp ngồi trên đoàn tàu cao tốc đang phóng, mặt nghiêm nghị giơ tay hướng thẳng về phía trước, phía sau hành khách người la ó phản đối, kẻ vui vẻ tươi cười. Hình ảnh ngụ ý cuộc cải cách ngành đường sắt Pháp, do chính phủ chủ trương, đang gây phân hóa cao độ công luận trong nước.
Tuần báo Anh theo xu hướng « bảo thủ » The Spectator nhận định : « Sau nhiệm kỳ một năm đầu tiên đẹp như mơ, Emmanuel Macron bắt đầu phải đối mặt với những rối loạn thực sự đầu tiên… Thời điểm Thatcher đã đến ».Báo Anh đặt câu hỏi « Phải chăng người Pháp đã tìm thấy nhà lãnh đạo Thatcher (thủ tướng Anh có biệt danh « Bà đầm thép ») của mình ? », đồng thời cảnh báo nguyên thủ Pháp không được nhân nhượng trong cuộc cải cách ngành đường sắt, « một cuộc cải cách mang tính quyết định », trước áp lực của giới công đoàn hỏa xa. Nếu không làm được như thế, ông sẽ không chỉ không cải cách được ngành đường sắt, mà còn bỏ lỡ nhiều cuộc cải cách khác quan trọng hơn.
Nhiều triệu chứng « đêm trước 1968 »
Trong khi đó nhật báo Tây Ban Nha El Pais thì lưu ý đến một góc độ khác. Theo El Pais, tình hình nước Pháp hiện nay rất giống với bối cảnh nửa thế kỷ trước, trước phong trào tháng Năm (Mai 68), khi một chính phủ được coi là mạnh và một tổng thống có xu hướng quân chủ đã bị bất ngờ trước một cuộc phong trào phản kháng rộng lớn. Bài « Buồn chán hay nổi dậy ? » của El Pais dẫn lại một số kết quả nghiên cứu về xã hội Pháp gần đây, cho thấy « nhóm trung lưu » đang có xu hướng gần lại với nhóm nghèo « về phương diện giáo dục », về nguy cơ thất nghiệp, cũng như « hình dung về tương lai » (điều tra « France, portrait social » của Viện Insee).
Nhà nghiên cứu Jérôme Fourquet (Viện Ifop) (điều tra do Fondation Jean Jaurès xuất bản) thì nhấn mạnh đến những « rạn nứt văn hóa » đang âm thầm diễn ra ngay trong các tầng lớp xã hội khá giả, mọi người ngày càng co cụm lại trong các nhóm nhỏ của mình, trong lúc các môi trường tạo điều kiện cho giao lưu văn hóa tập thể (như trại hè chẳng hạn) suy giảm mạnh (xem thêm : Pháp : Trại hè cho trẻ em mất dần sức hấp dẫn).
Buồn chán, co cụm, thờ ơ, từng là các mầm mống âm thầm đêm trước cuộc nổi dậy tháng Năm 1968, nhưng riêng về xã hội Pháp đương đại cần phải nghiên cứu thêm, El Pais kết luận.
« Tình bạn » với Macron, cơ may cho tổng thống Mỹ
Khó khăn trong nước của tổng thống Pháp, không che khuất được thành tích ngoại giao. Tờ New York Times nhấn mạnh đến « mối quan hệ đặc biệt » mà Emmanuel Macron đã xây dựng được với tổng thống Mỹ Donald Trump. Theo New York Times, trong bối cảnh vây quanh tổng thống Mỹ toàn là các thành phần diều hâu, « tình bạn với Macron » của tổng thống Trump là một cơ may cho thế giới, có thể giúp lãnh đạo Mỹ tránh bị hút vào các xu hướng mang tính hủy diệt, như chủ nghĩa dân tộc - độc tài của các lãnh đạo Nga, Trung Quốc, chiến tranh kinh tế, tấn công vào các định chế pháp quyền, quân sự hóa chính sách đối ngoại, mưu toan làm suy yếu Liên Hiệp Châu Âu.
« Cuộc trường chinh » đánh thức ý thức công dân vì châu Âu
Khẳng định vị trí trung tâm trên sân chơi quốc tế, tuy nhiên châu Âu là thách thức trước mắt của tổng thống Macron, sau khi đã giành thắng lợi tại Pháp.
Báo Đức Süddeutsche Zeitung thiên tả đặc biệt chú ý đến cuộc « Trường chinh vì châu Âu » của đảng Cộng Hòa Tiến Bước của tổng thống Macron. Cộng Hòa Tiến Bước đang gấp rút đào tạo người, dự kiến sẽ « gõ 100.000 cửa nhà để đề nghị các công dân nói chuyện (…) về châu Âu ». « Lắng nghe » và « truyền đi giấc mơ về châu Âu cho người Pháp », đó là khẩu hiệu của chiến dịch.
Đảng Cộng Hòa Tiến Bước hy vọng làm nên một « cuộc cách mạng văn hóa » trước thềm cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu năm tới 2019, và trở thành « lực lượng chính trị mạnh nhất » trong Nghị Viện tương lai, nòng cốt cho một liên minh chính trị mới. Tuy nhiên, báo Süddeutsche Zeitung cũng cảnh giác trước « phương pháp » của tổng thống Pháp, khi ông chủ trương muốn làm nên một cuộc « cách mạng văn hóa ». Diễn đạt này không khỏi nhắc đến cuộc « cách mạng văn hóa » kinh hoàng thời Mao Trạch Đông, cách đây nửa thế kỷ khiến hàng chục triệu người Trung Quốc thiệt mạng.
