Trạng thái im lặng của Elon Musk

Tên lửa đột nhiên phát nổ thành một quả cầu lửa màu cam, tạo ra một đám mây hình cây nấm báo hiệu điềm xấu trên bầu trời Texas, Mỹ, vốn trong xanh và ngập tràn ánh nắng.

"Vẫn căng thẳng một cách chết tiệt"

Các mảnh xác tên lửa bắn tứ tung, để lại những đường khói và lửa trên đường rơi xuống giống như pháo hoa trong một cuộc bắn pháo hoa tuyệt đẹp nhưng dữ dội.

Khi bay lên vài chục mét phía trên địa điểm thử nghiệm ở McGregor, tên lửa đột nhiên mất kiểm soát và bắt đầu rơi xuống.

Trước khi nó đi chệch khỏi đường bay quá xa, “hệ thống hủy chuyến bay” của nó đã can thiệp, làm nổ tung tên lửa đang cách phía trên đồng cỏ vài chục mét. Không có ai bị thương.

Đó chỉ là thử nghiệm mà SpaceX đã nhấn mạnh là “đặc biệt phức tạp, thử thách những giới hạn của thiết bị xa hơn bất cứ lần thử nghiệm nào trước đây”.

Elon Musk thậm chí đã nghĩ ra cả một tên viết tắt bằng chữ cái đầu cho những thất bại ngoạn mục như vậy: RUD, hay sự tháo rời khẩn cấp không định trước.

Nhưng đó cũng là lời nhắc nhở rằng đối với mọi tiến bộ về khoa học tên lửa, các lần phóng thực sự chỉ là vụ nổ được kiểm soát của một hỗn hợp thuốc phóng dễ cháy.

Tên lửa Falcon 9 của SpaceX đưa các phi hành gia Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) lên Trạm Vũ trụ Quốc tế. Ảnh: SpaceX.

Như mọi người, Musk biết rất rõ rằng một lỗi nhỏ, thậm chí một lỗi nhỏ như chiếc đai ốc bị gỉ sét, có thể khiến cả tên lửa nổ tung.

“Vẫn căng thẳng một cách chết tiệt” - Musk đã tweet sau một chuyến bay gần đây - “Hy vọng rằng việc đó sẽ có cảm giác thật bình thường trong tương lai gần".

Sau vụ nổ thử nghiệm tên lửa, ông ấy lại tweet: “Các tên lửa rất phức tạp".

Tuy nhiên, SpaceX đã nhanh chóng thực hiện thành công một chuỗi chuyến bay gần như không tưởng của tên lửa Falcon 9 mà không gặp bất cứ thất bại nào. Đó là chuỗi thành công đáng kinh ngạc trong suốt bốn năm, khiến việc phóng tên lửa có cảm giác thường xuyên hơn.

Nhưng, Musk vẫn khiến mọi người phải đổ mồ hôi khi gửi e-mail đến toàn thể công ty, thúc giục các nhân viên bước lên trước đấu tranh nếu bất cứ ai có lý do cho việc trì hoãn lần phóng. Ông ấy là CEO kiêm tu sĩ hành lễ trong đám cưới - hãy nói ngay bây giờ hoặc là im lặng mãi mãi.

Thành công của SpaceX đã làm tăng thêm những kỳ vọng, nhưng sự xấc xược của họ cũng đã thu hút chỉ trích. Số lượng những người hâm mộ rất lớn và tiếp tục tăng lên.

Trang Reddit của SpaceX, trang mạng xã hội, có 10.000 người đăng ký vào tháng 6/2014. Ngày càng có nhiều người mua những chiếc áo phông “Xâm chiếm sao Hỏa” giá 22 USD từ cửa hàng trực tuyến của SpaceX.

Và Musk trở thành tượng đài còn lớn hơn một lãnh đạo kinh doanh - nhân vật được sùng bái, mà huyền thoại về ông đang lớn vượt ra khỏi cả Thung lũng Silicon.

Với Tesla Solar City (Thành phố Mặt Trời Tesla), Công ty năng lượng Mặt Trời, Musk bắt đầu làm biến đổi ngành giao thông và việc sử dụng năng lượng của Mỹ.

SpaceX là câu chuyện thành công không tưởng, không chỉ làm gián đoạn ngành công nghiệp mà chỉ riêng nó thôi đã đủ để khơi lại sự quan tâm đến không gian.

Chương trình "60 Minutes" của đài CBS tuyên bố rằng Musk đã xây dựng nên một “đế chế công nghiệp”. Tạp chí Time đưa ông lên trang bìa của ấn phẩm “100 người có ảnh hưởng nhất”. Tờ Atlantic tôn vinh ông là “nhà cải cách tham vọng nhất thời đại”.

“Trên tinh thần của những nhân vật có tầm ảnh hưởng rộng và lâu năm như Leonardo da Vinci và Benjamin Franklin, Musk đã biến đổi gần như tất cả lĩnh vực mà ông ấy quan tâm, từ thanh toán điện tử đến hàng không vũ trụ thương mại, ôtô điện”, tạp chí viết.

“Tầm vóc và phạm vi những tham vọng của Musk đã thu hút sự hoài nghi, nhưng qua thời gian, ông ấy đã chứng tỏ bản thân không chỉ là người giàu ý tưởng, mà còn là nhà tư duy kinh doanh sắc sảo".

Elon Musk. Ảnh: CNBC.

"Kẻ phiền toái" SpaceX

Nhưng trong cộng đồng không gian có vẻ cục bộ, SpaceX đang trở thành công ty mà mọi người ghét. Ở một bữa tiệc ngành không gian, có một bức ảnh Musk dán vào bên trong bồn cầu để các đối thủ của ông đi vệ sinh lên đó.

Từng bị xua đuổi như một “kẻ phiền toái", SpaceX hiện là đối thủ đáng gờm, đối thủ cần phải thận trọng. Nó cũng nhắm đến nguồn tài nguyên của United Launch Alliance - những chuyến bay có lợi cho Lầu Năm Góc và các tổ chức tình báo.

Trong một thập kỷ, ULA đã giành được thế độc quyền trong các hợp đồng trị giá hàng trăm triệu USD. Một thập kỷ sau, Musk đệ đơn kiện, cho rằng SpaceX nên được phép cạnh tranh. Nhưng do không có một tên lửa có khả năng phóng, đơn kiện bị bác bỏ.

Bây giờ, ông đã có trong tay một tên lửa. Ông chỉ chưa có chứng nhận mà Không Quân Mỹ đòi hỏi cho cuộc phóng và Lầu Năm Góc đang chuẩn bị trao một chuỗi hợp đồng lớn khác cho Alliance, chính thức đóng kín cửa trước SpaceX trong nhiều năm tới.

Đệ một đơn kiện khác sẽ là hành động mạo hiểm - đó không phải ý tưởng kinh doanh hay ho khi kiện cơ quan mà bạn đang cố gắng hết sức để cộng tác.

Có quá nhiều bất lợi nhưng lợi thế cũng không ít. Những lần phóng mang tính an ninh quốc gia phải chi trả những khoản tiền lớn - một chương trình nhiều năm có thể trị giá tới 70 tỷ USD - và SpaceX biết rằng họ có thể đánh bại Lockheed và Boeing về giá cả, làm gián đoạn thị trường, trao cho họ một dòng doanh thu có thể duy trì công ty trong suốt nhiều năm, đồng thời giúp họ đặt được chân lên sao Hỏa.

Nhưng thời gian không còn nhiều. Nếu công ty định kiện về vấn đề hợp đồng, nó phải hành động thật nhanh.

“Đệ đơn kiện tổ hợp công nghiệp quân sự là việc mà bạn không thể xem nhẹ”, Musk nhớ lại.

Trong một chuyến thăm tới Washington, khi đang ngồi trên một chiếc xe sedan sau khi thực hiện một bài phát biểu, hai cố vấn của Musk đã hỏi ông muốn làm gì.

Musk rơi vào im lặng, nhắm mắt và ngả đầu ra phía sau. Ông ngồi như vậy trong hai phút, rồi ba phút. Một khoảng thời gian khá dài. Ông nói đùa vài câu, và sự trầm tư đột ngột của ông ấy là một sự lập dị mà những người ở SpaceX đã quá quen thuộc.

Những người đến phỏng vấn Musk thỉnh thoảng cũng được cảnh báo rằng khi ông bỗng nhiên trở nên im lặng, đó là bởi ông đang suy nghĩ và tốt nhất là đừng có xen vào.

Các cố vấn biết họ không nên nói gì. Sáu phút trôi qua. Rồi tám phút. Rồi tưởng như mãi mãi.

“Tôi từng thấy ông ấy rơi vào trạng thái thiền trước kia, nhưng chưa bao giờ thấy ông ấy rơi vào trạng thái ấy lâu đến mức này”, một trong các cố vấn của ông ấy nhớ lại.

Sau đó, Musk mở mắt. “Hãy đệ đơn kiện”, ông nói, bước ra khỏi xe và đi đến sự kiện tiếp theo.

Các cố vấn nhìn nhau và một người trong số họ nói: “Ông ấy vừa mới tự viễn tải mình vào tương lai".