Trên mạng xã hội, và cả một số tờ báo “lề phải”, hôm qua đưa tin: nhà thơ Vũ Hoàng Chương từng được đề cử giải Nobel văn học năm 1972. Rồi sau đó, nhiều người viết về Ông, về thơ Ông. Vũ Hoàng Chương là một tài năng trác tuyệt.
Bàn về cái hay của thơ Ông hiển nhiên không khó. Đọc ai, tôi cũng thấy hay, thấy có lý, thấy mình thật là ngớ ngẩn trước thơ ca. Nhưng báo chí trong nước tuyệt nhiên không thấy nhắc đến bi kịch mà Ông phải gánh chịu sau tháng Tư 1975.
Tôi cũng là người yêu thơ Vũ Hoàng Chương. Thời còn ngồi nghe các thầy bát ngát trên giảng đường, tôi thích những câu thơ kiểu như: “Do dự mãi, đêm nay rời xứ Mộng/Ta chiều em, bỏ cánh lại cung Trăng/Lén bước xuống thuyền mây chờ cửa động/Vội vàng đi, quên giã biệt cô Hằng... Hai xác thịt lẫn vào nhau mê mải/Chút thơ ngây còn lại cũng vừa chôn/Khi tỉnh dậy bùn nhơ nơi hạ giới/Đã dâng lên ngập quá nửa linh hồn”.
Hoặc “Lìa cõi Mộng, giong thuyền qua bến Tục/Đoái hoài chi, băng tuyết sẽ vùi chôn/Em khao khát dìu anh tìm hạnh phúc/Ở men nồng chăn ấm tối tân hôn... /Thôi hết nhé, thỏa đi niềm rạo rực/Từ cung trăng rơi ngã xuống trần gian/Ta sắp uống bùn nhơ và sự thực/Sẽ mai đây giày xéo giấc mơ tàn”...
Thơ Ông rất Đời, rất Thực, đầy trăn trở với cái bản ngã, với câu hỏi cho đến nay vẫn còn tính thời sự: “Ôi! ta đã làm chi đời ta?”. Tôi, và có lẽ nhiều bạn trẻ khác cũng vậy, nhìn thấy phần nào đó bản thân mình trong cơn say của Ông.
Vũ Hoàng Chương cũng là nhà thơ yêu nước. Ông thể hiện điều đó theo cách của mình. Ông gào thét: “Trả ta sông núi!” từng trang sử/Dân tộc còn nghe vọng thiết tha./Ngược vết thời gian, cùng nhắn nhủ:/“Không đòi, ai trả núi sông ta!”… Từ một người yêu nước, Ông đã vượt qua lằn ranh thơ ca đơn thuần, trở thành một con người chính trị. Có lẽ bi kịch sau này của Ông bắt đầu từ đây chăng?
Khi hết cơn say, Vũ Hoàng Chương từng có một tuyên ngôn “Thơ tỉnh”: “Lò phiếu trưng cầu, một hiển linh/Đốt lò hương, gửi mộng bình sinh/Từ nay trăm họ câu an lạc/Đàn khúc đầm Dao, rượu chén Quỳnh!/Có một ngày ta trở lại cố đô/Lưỡi lê no máu rửa Tây Hồ/Trên tầng Chí Sĩ bàn tay vẫy/Đại định Thăng Long, một bóng cờ”. (“Lửa từ bi”-1957).
Không cần nhiều, chỉ với bài thơ này thôi, Vũ Hoàng Chương đã tự khẳng định thế đứng đối lập với những người đang cầm quyền ở miền Bắc. Những người thuộc “bên thắng cuộc” thực sự rất khó tiêu hóa nổi thái độ này. Sự kiện ông bị bắt giam sau ngày Sài Gòn thất thủ là lẽ đương nhiên. Lẽ phải luôn thuộc về người nắm quyền mà.
MAI THANH SƠN 13.02.2023
