Vào chiều ngày 3/1, nhà chức trách tỉnh Đồng Nai đã tiến hành bắt giữ nhà hoạt động Hoàng Văn Vượng (sinh năm 1978) và khám nhà ông ở xã Gia Kiệm, huyện Thống Nhất. Tuy nhiên, gia đình không biết ông bị cáo buộc gì, và phía công an cùng truyền thông nhà nước vẫn im lặng về việc bắt giữ này.

Ông Hoàng Văn Long, anh trai của ông Vượng cho Đài Á Châu Tự Do (RFA) biết, vào khoảng 6 giờ 30 chiều ngày thứ Ba, một nhóm khoảng 10 người, trong đó có ba công an mặc cảnh phục, dẫn ông Vượng về nhà để khám nhà.

“Khoảng 10 người, trong đó có ba áo xanh [công an mặc cảnh phục]. Họ vào nhà bắt cúp điện rồi đọc lệnh khám nhà. Khám xét xong rồi thì họ lập biên bản.

Họ làm ra cỡ sáu tờ biên bản và bên công an yêu cầu tôi ký làm chứng.”

Phía công an có thu giữ một camera, điện thoại và laptop (đã hỏng) rồi dẫn ông Vượng ra xe.

Ông Long cho biết tuy ông có chứng kiến việc khám nhà và ký vào biên bản nhưng ông vẫn không biết em trai ông bị cáo buộc gì. Phía công an không đưa giấy tờ gì cho gia đình ông, ông nói.

Theo gia đình, trong suốt quá trình khám nhà, và kể cả lúc công an dẫn ông Vượng đi, ông này không bị khoá tay như trong nhiều trường hợp bắt giữ người bất đồng chính kiến khác.

Ông Hoàng Văn Quốc, em trai của ông Vượng nói với RFA rằng trước đó, ông Vượng nhận được một cuộc điện thoại từ công ty nước nơi ông làm trước đây để đến nhận quà. Ông Vượng đi nhận quà từ công ty mà ông có bất đồng dẫn đến ông bỏ việc ở đây, và ông bị bắt sau đó.

Trong Facebook của mình mang tên Hoàng Văn Vương vào ngày 24/11/2022, ông Vượng có viết “Đồng chí nào có tuổi đảng nên thành lập công ty bán nước sạch nhưng bán nước bẩn vẫn thu tiền nước sạch. Ngon à nha!11” và “Công ty cấp nước sạch nhưng bán nước bẩn, ai chịu trách nhiệm?”. 

Ông Đinh Quang Tuyến, một nhà hoạt động ở thành phố Hồ Chí Minh và thường xuyên giao tiếp với ông Vượng, có nhận xét về người mới bị bắt như sau:

“Tôi quen anh Vượng từ năm 2014. Anh Vượng lên tiếng phản biện từ năm 2011, đã từng bị bắt và bị đánh đập trong những năm 2011-2012.

Anh là người dân bình thường không thuộc tổ chức nào hết, thấy bất công thì lên tiếng. Anh cũng chỉ nói những gì anh ấy nhìn thấy chứng kiến thôi.

Có những cuộc biểu tình anh Vượng có tham gia với tôi hoặc với nhóm hội khác.”

Ông Tuyến cho biết ông Vượng cũng thường xuyên hỗ trợ một số tù nhân lương tâm và người hoạt động gặp hiểm nguy như ông Đinh Văn Hải và bà Hoàng Thị Thu Vang cho dù điều kiện kinh tế của gia đình ông còn khó khăn.

Theo ông Tuyến, ông Vượng không phải là một người có ảnh hưởng lớn trong giới bất đồng chính kiến và cũng ít viết trên Facebook. Do vậy, ông rất bất ngờ khi nghe tin ông Vượng bị bắt.

Trong nhiều năm gần đây, nhà chức trách Việt Nam thường sử dụng hai cáo buộc “lợi dụng quyền tự do dân chủ” theo Điều 331 và “tuyên truyền chống nhà nước” theo Điều 117 của Bộ luật Hình sự để đàn áp giới hoạt động và người bất đồng chính kiến.

Trong năm 2022, nhà chức trách Việt Nam bắt giữ ít nhất 28 nhà hoạt động và Facebooker, 14 trong số này bị cáo buộc “lợi dụng quyền tự do dân chủ” và 11 người với cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước.” Blogger Nguyễn Lân Thắng của RFA cùng nhà hoạt động Trần Bang và “thánh rắc hành” Bùi Tuấn Lâm bị bắt với cáo buộc thứ hai.

Theo luật sư Hà Huy Sơn của Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội thì công an cấp tỉnh-thành phố thường thụ lý các vụ án thuộc chương An ninh quốc gia với các cáo buộc như “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền” hay “tuyên truyền chống nhà nước” còn công an cấp quận-huyện thì chỉ có thể thụ lý các vụ án ít nghiêm trọng hơn với mức án dưới 15 năm tù giam.

Do đó, công an cấp huyện có thể điều tra vụ án với cáo buộc “lợi dụng quyền tự do dân chủ” nhưng không đủ thẩm quyền để điều tra các vụ án thuộc chương An ninh quốc gia.

Nhưng cơ quan công an cấp tỉnh và cấp bộ có thể điều tra các vụ án thuộc thẩm quyền của công an cấp huyện nếu xét thấy cần thiết, luật sư Sơn bổ sung.

Phóng viên gọi điện cho Công an huyện Thống Nhất thì được người trực điện thoại sau khi hỏi ý kiến lãnh đạo trả lời phóng viên rằng công an huyện này không có thẩm quyền trả lời báo chí về vụ bắt giữ ông Vượng. Người này cũng đề nghị phóng viên hỏi Công an tỉnh Đồng Nai.

Chúng tôi gọi điện vào nhiều số máy của Công an tỉnh Đồng Nai thì chỉ có người trực số điện thoại nóng trả lời. Tuy nhiên, người này nói công an tỉnh không thực hiện vụ bắt giữ ông Vượng và đề nghị phóng viên liên hệ với Công an huyện Thống Nhất.

Trong năm 2022, có ít nhất 31 nhà hoạt động và Facebooker bị kết án tù. Có 13 người bị kết tội “lợi dụng quyền tự do dân chủ” với mức án từ một năm đến năm năm tù, và chín người bị kết tội “tuyên truyền chống nhà nước” với mức án tù từ năm năm đến tám năm tù giam.