Bước vào phủ thủ tướng với tham vọng trở thành bà đầm thép thứ hai của nước Anh sau Margaret Thatcher nhưng cuối cùng Thủ tướng Liz Truss chẳng khác gì bà đầm tép diu.

Bà tại vị chỉ có 45 ngày và trở thành thủ tướng tại vị ngắn ngày nhất ở Anh Quốc trong vài trăm năm qua. Nhiệm kỳ của bà ngắn tới mức lãnh đạo các đảng đối lập đang kêu gọi bà từ chối phụ cấp lên tới trên 115.000 bảng mỗi năm dành cho các cựu thủ tướng.

Với sự từ chức của bà Truss hôm 20/10, nước Anh chuẩn bị đón thủ tướng thứ năm trong vòng sáu năm. Đây quả là kỷ lục của sự bất ổn nếu so với chuyện Thủ tướng Tony Blair của Anh tại vị tới 10 năm, từ năm 2007-2017.

Điều kỳ lạ là tất cả bốn thủ tướng bị buộc phải từ chức gần đây nhất của Anh đều tự gây hoạ vào thân.

Thủ tướng David Cameron tổ chức trưng cầu dân ý hồi năm 2016 và khuyến cáo người dân ở lại EU nhưng đa số không nghe và ông từ chức. Ông không nhất thiết phải tổ chức trưng cầu dân ý nhưng có vẻ muốn làm vậy để giải quyết những bất đồng trong chính Đảng Bảo thủ của ông về chuyện rời hay ở lại EU.

Người kế nhiệm ông Cameron, Bà Theresa May, ngay lập tức tổ chức bầu cử sớm trong năm 2017 với mục tiêu tăng đa số trong Nghị viện. Nhưng thực tế cho thấy bà lạc quan tếu và đa số của bà bị giảm chứ không tăng. Kết quả là bà cũng chật vật trong nhiệm kỳ thủ tướng khi không có được đa số ủng hộ kế hoạch rời EU của bà và cuối cùng bà cũng từ chức.

Thủ tướng Boris Johnson, người lên thay bà May, rất may mắn khi thắng cử vang dội hồi năm 2019, nhưng ông bị cáo buộc nói dối như cuội bên cạnh việc bổ nhiệm người từng sàm sỡ nam giới vào một vị trí quan trọng. Ông Johnson từ chức hồi giữa năm nay.

Thủ tướng mới nhất, Liz Truss, ngay trong quá trình vận động đảng viên Bảo thủ bỏ phiếu cho bà hồi mùa hè đã bị tố cáo sống trong thế giới cổ tích về kinh tế. Nhưng bà quá ngạo mạn và muốn chứng tỏ kế hoạch giảm thuế của bà không viển vông như đối thủ của bà tố cáo.

Cuối cùng bà đã “chết” dưới tay thị trường khi các tay buôn vội vã bán đi trái phiếu chính phủ và cổ phiếu của các công ty Anh vì kinh hãi trước chính sách đi vay để giảm thuế của thủ tướng tay mơ.

Ngoại trừ trường hợp Đảng Bảo thủ bỏ qua được các khác biệt cá nhân để ủng hộ người hiểu biết về kinh tế bậc nhất trong đảng, cựu Bộ trưởng Tài chính gốc Ấn Rishi Sunak, trở thành thủ tướng, khó biết được những bất ổn kinh tế hiện nay, trong đó có lạm phát và lãi suất tiền vay mua nhà đều đang ở mức cao, sẽ kéo dài bao lâu.

Đảng Bảo thủ ở Anh cầm quyền trong 12 năm qua và nếu bầu cử diễn ra vào lúc này, khả năng họ thất cử gần như chắc chắn.

Người dân còn chưa quên những buổi tiệc mà quan chức chính phủ tổ chức giữa đại dịch trong lúc bắt họ phải cách ly thì đã lại phải chịu mức tiền nhà lên cao và đồng tiền mất giá thêm chỉ vì chính sách kinh tế xa rời thực tiễn của thủ tướng mới.

Dân chẳng bao giờ quên và người ta có thể đoán trước số ngày cầm quyền còn lại của Đảng Bảo thủ, dù nó vẫn có thể tính bằng năm vì họ sẽ không buộc phải tổ chức bầu cử cho tới tháng 1/2025.

Nước Anh vẫn đang định hình lại quan hệ với thế giới và EU sau Brexit, Scotland đang muốn độc lập và Anh cũng đang bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến Nga-Ukraine. Cộng thêm với những vết thương tự gây ra cho bản thân, Anh cần một thủ tướng xuất chúng. Hiện không có nhân vật nào trong chính trường có tầm vóc như thế nhưng thời thế cũng có lúc tạo anh hùng.