Hôm 14 tháng 7, Uỷ ban Bảo vệ Ký giả (CPJ), một tổ chức phi chính phủ chuyên thúc đẩy tự do báo chí và bảo vệ nhà báo trên toàn thế giới, đã công bố danh sách chủ nhân của giải thưởng Tự do Báo chí Quốc tế năm 2022.
Bốn nhà báo từ Châu Mỹ, Châu Âu, và Châu Á đã được vinh danh, trong đó có nhà báo Phạm Đoan Trang của Việt Nam.
Trong bản tin công bố trên website của tổ chức này, những nhà báo nhận giải năm nay được mô tả là đã phải chịu đựng những thử thách lớn lao như sự đàn áp và tấn công của chính quyền, và sự tù đày, trong lúc thực thi sứ mạng cung cấp tin tức độc lập.
Ngoài bà Phạm Đoan Trang, ba người khác cũng được trao giải năm nay gồm các nhà báo Niyaz Abdullah đến từ Iraq, Abraham Jiménez Enoa đến từ Cuba, và Sevgil Musaieva đến từ Ukraine.
Trao đổi với Đài Á châu Tự do, ông Shawn Crispin, Đại diện Cấp cao của tổ chức Uỷ ban Bảo vệ Ký giải tại khu vực Đông Nam Á, cho biết lý do nhà báo Phạm Đoan Trang được trao giải năm nay:
“Một điều rõ ràng đó là hiện giờ Trang đang ở trong tù, và trước đó đã phải đối mặt với sự sách nhiễu của chính quyền trong suốt nhiều năm, trước khi họ quyết định giam cầm cô bằng một bản án giả tạo.
Uỷ ban Bảo vệ Ký giả đã theo dõi và cộng tác với Phạm Đoan Trang trong những năm qua, về các thách thức mà cô ấy phải đối mặt cũng như việc thúc đẩy tự do báo chí ở Việt Nam.
Trên hết, Trang là một nhà báo và đồng thời cô ấy cũng là một nhà hoạt động tích cực bảo vệ và cổ vũ cho tự do báo chí.”
Bị bắt hồi tháng 10 năm 2020 dưới cáo buộc “phát tán tài liệu chống nhà nước”, nhà báo Phạm Đoan Trang sau đó bị một toà án ở Hà Nội xét xử và kết án chín năm tù giam vào tháng 12 năm 2021. Hiện bà đang trong quá trình chờ xét xử phúc thẩm.
Ngoài những yếu tố liên quan đến cá nhân nhà báo Phạm Đoan Trang, ông Shawn Crispin cũng cho biết rằng tổ chức của ông cũng muốn thế giới chú ý hơn đến tình trạng đàn áp tự do báo chí ở Việt Nam nói chung, mà theo ông là rất tồi tệ:
“Một phần lý do chúng tôi muốn kéo sự chú ý vào Việt Nam năm nay, và sử dụng trường hợp của Trang để tiêu biểu cho những mối hiểm nguy mà các nhà báo phải đối mặt, là vì con số nhà báo hiện đang bị giam trong các tù cao một cách bất thường.
Hàng năm, cứ vào mùng 1 tháng 12 thì CPJ lại công bố danh sách các nhà báo trên toàn thế giới đang bị cầm tù, và theo đó thì Việt Nam là nước đứng thứ năm trên thế giới về số lượng nhà báo đang ở tù.”
Theo thống kê của Uỷ ban Bảo vệ Ký giả thì hiện có 23 nhà báo đang bị giam giữ trong các nhà tù ở Việt Nam.
Nhà báo Phạm Đoan Trang là tác giả của nhiều cuốn sách bị cấm ở Việt Nam. Bà từng là phóng viên của một vài cơ quan truyền thông quốc doanh, sau đó đã cùng một vài nhà hoạt động khác sáng lập ra Luật Khoa Tạp Chí, một tờ báo tiếng Việt độc lập hiếm hoi ở quốc gia Cộng Sản.
Trả lời phỏng vấn của Đài Á châu Tự do, ông Trịnh Hữu Long, Tổng biên tập của Luật Khoa Tạp Chí, cho biết phản ứng trước tin nhà báo Phạm Đoan Trang được vinh danh:
“Giải thưởng này một lần nữa minh định cho sự thừa nhận của cộng đồng quốc tế đối với những nỗ lực của Đoan Trang với việc phát triển báo chí độc lập, cũng như việc dân chủ hoá ở Việt Nam.”
Ông cũng cho rằng việc chính quyền giam cầm bà Trang cho thấy xã hội và chế độ ở Việt Nam chưa hoà nhập được với thế giới văn minh, cụ thể là ở các giá trị như tự do báo chí và dân chủ. Từ sự kiện này, ông Long kêu gọi Đảng Cộng sản Việt Nam thay đổi cách nhìn nhận về báo chí độc lập:
“Tôi nghĩ rằng Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng và chính quyền Việt Nam nói chúng nên bắt đầu coi tự do báo chí là một điều cần thiết, để khắc phục những vấn đề nội tại trong xã hội, để cải thiện vấn đề quản trị công và để đưa đất nước đi lên.
Hãy coi những nhà báo tự do, những nhà báo độc lập là đối tác trong tiến trình kiến quốc, và đừng coi họ là kẻ thù nữa.”
