Tác giả: Emily Feng
Dịch giả: Trúc Lam
Hứa Chí Vĩnh, nhà hoạt động pháp lý nổi tiếng của Trung Quốc và là luật sư dân quyền, đã bị câu lưu ở miền nam Trung Quốc, sau khi trải qua gần hai tháng chạy trốn khi ông chế nhạo các nhà chức trách Trung Quốc và khuyến khích những người ủng hộ ông, thông qua một dòng bình luận chính trị đăng tải trên mạng xã hội và blog cá nhân của ông.
Những người bạn của Hứa Chí Vĩnh xác nhận với NPR rằng, Hứa đã bị bắt vào khoảng 6 giờ chiều ngày 15 tháng 2, tại quận Phiên Ngung (Panyu), tỉnh Quảng Châu, một đô thị lớn ở phía nam Trung Quốc. Ông Hứa đã trốn tránh chính quyền trong 50 ngày khi cảnh sát bắt đầu bố ráp các nhà hoạt động chỉ một ngày sau lễ Giáng sinh.
Việc ông bị giam giữ đánh dấu sự leo thang trong một cuộc đàn áp đang diễn ra đối với các nhóm xã hội dân sự ở Trung Quốc dưới thời lãnh đạo Tập Cận Bình, kết thúc phong trào quyền lợi hợp pháp đang phát triển.
Ông Hứa là cựu giảng viên đại học và là luật sư nhân quyền, đã được thả ra hồi năm 2017 sau khi ngồi tù bốn năm vì hoạt động pháp lý của mình. Ông là người đồng sáng lập Phong trào Công dân Mới, một tập hợp các luật sư và các nhà hoạt động đòi bảo vệ quyền công dân và nhà nước pháp quyền. Nhiều thành viên của phong trào bị bắt và bị bỏ tù trong một cuộc bố ráp hàng loạt hồi năm 2015.
Vẫn không rõ làm thế nào ông Hứa có thể tránh không để bị bắt trong một thời gian dài, ở một đất nước đầu tư rất mạnh vào giám sát kỹ thuật số và các thành phố được gắn các máy ảnh trang bị khả năng nhận dạng khuôn mặt. Bạn bè nói rằng, ông thay đổi địa điểm thường xuyên và không sử dụng điện thoại di động, thay vào đó sử dụng Gmail để liên lạc với đồng nghiệp và những người thân.
Bất chấp những nỗ lực mạnh mẽ từ chính quyền Trung Quốc để xác định vị trí và bắt giữ mình, ông Hứa đôi khi vẫn chạy ra ngoài và thỉnh thoảng dùng bữa ở nhà hàng, theo một người quen.
Ông Hứa cũng thường xuyên theo dõi blog và tài khoản Twitter của mình, nơi ông giữ đầy những lời bình luận và cáo buộc mang tính chính trị về các sự kiện hiện tại. Trong một bài đăng ngày 4 tháng 2, ông kêu gọi nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình từ chức, chỉ trích ông ta về việc xử lý dịch virus corona bùng phát và vô số các chính sách khác.
Ông Hứa viết: “Các chính trị gia không nên lúng túng trong thời kỳ khủng hoảng, nhưng quý vị bất lực. Quý vị đang đưa Trung Quốc đi đâu? Đi tới nền dân chủ hay độc tài? Hiện đại hóa hay Cách mạng Văn hóa?”
Trong bài đăng trên blog cuối cùng của mình hôm 14 tháng 2, một ngày trước khi bị câu lưu, ông Hứa đau buồn trước cái chết của một bác sĩ Lý Văn Lượng, là người bị khiển trách vì đã cảnh báo người khác về virus corona trước khi bị nhiễm bệnh.
Ông Hứa viết: “Tai họa toàn quốc này chỉ có thể xảy ra khi không có dân chủ và tự do ngôn luận. Trong khi công chúng đau khổ vì bác sĩ Lý và đất nước của họ, Đảng Cộng sản núp trong bóng tối và hành động như tai và mắt. Trong trái tim họ, không có đúng hay sai, không có lương tâm, không có điểm mấu chốt, không có tình người“.
Thử thách của ông Hứa bắt đầu ngày 26 tháng 12, sau khi nhận được tin nhắn nói rằng, bốn người quen đã bị giam giữ đột ngột. Ông bước xuống một chuyến tàu đi đến Bắc Kinh và bắt đầu thời gian chạy trốn.
Trong những tuần sau đó, hơn chục nhà hoạt động xã hội và luật sư nhân quyền của Hứa đã bị giam giữ hoặc triệu tập tới tòa. Bốn người vẫn mất tích. Tất cả những người này đều nằm trong số khoảng hai mươi người tham gia cuộc họp mặt ăn tối ngày 13 tháng 12, tại thành phố ven biển ở Hạ Môn, thuộc tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc.
Hua Ze, đạo diễn phim và nhà hoạt động người Trung Quốc hiện có trụ sở ở bang New Jersey, nói: “Nội dung cuộc họp không có gì là bí mật. Chỉ vì một nhóm với các nhân vật gây tranh cãi như vậy đã cùng nhau thảo luận về các vấn đề hành chính mà chính quyền chú ý. Tập Cận Bình nói người dân không thể chỉ trích đảng. Không ai tin rằng nhóm bất đồng chính kiến này tụ tập vì bất cứ điều gì ngoài việc chỉ trích đảng“.
Dương Bân (Yang Bin), một luật sư ở Quảng Châu, mà ông Hứa Chí Vĩnh đã ở cùng khi bị cảnh sát bắt, cũng bị giam trong một thời gian ngắn hôm thứ Bảy [15/2/2020] cùng với hai thành viên khác trong gia đình cô, theo Hua Ze và hai người quen khác. Dương Bân và gia đình cô đã được phóng thích ngày hôm sau.
Bạn bè của cô Li Qiaochu, bạn gái của Hứa Chí Vĩnh, đang sống trong căn hộ ở Bắc Kinh của anh, cho biết, họ đã mất liên lạc với cô từ chiều Chủ Nhật.
Phòng an ninh quận Phiên Ngung cho biết, họ “không rõ” việc bắt giữ ông Hứa và từ chối bình luận về trường hợp của ông.
