Phát biểu nhân kỷ niệm 108 năm ngày Quốc Khánh Cộng hòa Trung Hoa – tên chính thức của Đài Loan (10/10), Tổng thống Thái Anh Văn đã kêu gọi người dân đồng lòng bác bỏ mô hình “một nước, hai chế độ” mà chế độ Bắc Kinh đang muốn áp đặt lên Đài Loan.
Theo Taiwan News, chính phủ Đài Loan đã tổ chức kỷ niệm 108 năm ngày lập quốc tại Văn phòng Tổng thống ở thủ đô Đài Bắc vào sáng thứ Năm (10/10). Hàng loạt các chương trình biểu diễn chào mừng Quốc Khánh của quân đội, lực lượng thực thi pháp luật và các nhóm dân sự của Đài Loan được sự chứng kiến của các quan chức chính phủ, các nhà lập pháp, hàng trăm lãnh đạo nước ngoài và các đại diện của các giới khác.
Trong bài phát biểu dài khoảng 10 phút nhân sự kiện này, Tổng thống Thái Anh Văn bắt đầu bằng tuyên bố về mối đe dọa mà Trung Quốc đặt ra cho Đài Loan, cam kết bảo vệ chủ quyền đất nước và bảo vệ lối sống tự do và dân chủ trên hòn đảo này.
Bà Thái kêu gọi người dân Đài Loan hãy cực lực bác bỏ mô hình “một nước, hai chế độ” mà Trung Quốc muốn dùng để thống nhất Đài Loan vào Đại Lục. Bà thái nói rằng mô hình đó sẽ đe dọa tới sự tồn vong của hòn đảo tự trị này.
Cho rằng “Hồng Kông đang trên bờ vực hỗn loạn chính vì sự thất bại của ‘một nước, hai chế độ’,” bà Thái nói Đài Loan phải nói không với ý tưởng này.
“Hỡi đồng bào của tôi, khi tự do và dân chủ bị thách thức, và khi sự tồn tại và phát triển của Cộng hòa Trung Quốc bị đe dọa, chúng ta phải đứng lên và tự bảo vệ mình,” bà Thái kêu gọi.
“Sự đồng thuận áp đảo của 23 triệu người dân Đài Loan bất kể đảng phái hay lập trường chính trị là sự bác bỏ của chúng ta đối với [mô hình] một nước, hai chế độ,” bà Thái nhấn mạnh.
Tổng thống Đài Loan cảnh báo: “Nếu chúng ta chấp nhận [mô hình] một nước, hai chế độ, sẽ không còn không gian cho sự tồn tại của Cộng hòa Trung Quốc.” Bà Thái giải thích thêm rằng: “Là tổng thống, việc đứng lên để bảo vệ chủ quyền quốc gia không phải là [hành vi] khiêu khích, mà đó là trách nhiệm cơ bản của tôi.”
Những bình luận nêu trên của bà Thái là trái ngược hoàn toàn với lời kêu gọi của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 1/10 rằng Đài Loan nên tham gia vào các cuộc đàm phán với Đại Lục về nguyên tắc một Trung Quốc với mô hình một đất nước, hai chế độ.
Phát biểu trong dịp kỷ niệm 70 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa do Đảng Cộng sản Trung Quốc lãnh đạo (1/10), ông Tập đã tái khẳng định lời kêu gọi của ông về những nỗ lực tiếp tục để hiện thực hóa việc tái thống nhất hoàn toàn Trung Quốc.
“Trên con đường phía trước của chúng ta, chúng ta phải duy trì các nguyên tắc về ‘tái thống nhất hòa bình’, và một nước, hai chế độ, duy trì sự thịnh vượng và ổn định lâu dài tại Hồng Kông và Ma Cao, thúc đẩy sự phát triển hòa bình mối quan hệ giữa hai bờ Eo biển [Đài Loan], đoàn kết tất cả con trai và con gái Trung Quốc, và tiếp tục phấn đấu cho việc tái thống nhất hoàn toàn đất mẹ,” ông Tập nói.
Đối với bà Thái Anh Văn, từ khi bà được bầu làm tổng thống Đài Loan 3 năm trước, chính quyền của bà đã phải chịu sự chỉ trích đáng kể từ các đối thủ chính trị vì đình trệ các mối quan hệ giữa hai bờ eo biển. Tuy nhiên, bà Thái khẳng định rằng cam kết của chính phủ mà bà lãnh đạo là phải duy trì mối quan hệ “nguyên trạng” với Trung Quốc Đại Lục.
Chính phủ của bà Thái trong vài năm qua đã đẩy mạnh nỗ lực tăng cường mối quan hệ với Mỹ và các nước Đông Nam Á – một lộ trình chính sách đối ngoại rất khác với người tiền nhiệm Mã Anh Cửu của Quốc Dân Đảng. Chính sách thân Trung Quốc của ông Mã Anh Cửu đã dẫn tới cuộc biểu tình của sinh viên Đài Loan chiếm giữ tòa nhà quốc hội hồi năm 2014 vì họ lo ngại rằng mối quan hệ kinh tế mạnh mẽ hơn với Bắc Kinh sẽ đe dọa tới an ninh quốc gia Đài Loan.
Phản ứng với chính sách thân phương Tây của bà Thái và Đảng Dân Tiến cầm quyền, chế độ Bắc Kinh đã cắt liên lạc chính thức với chính phủ Đài Loan từ năm 2016. Sau đó, trong những năm qua, chính quyền Trung Quốc đã gia tăng áp lực lên Đài Loan bằng việc dùng chiến thuật “ngoại giao nhân dân tệ” để lôi kéo các đồng minh của Đài Bắc, thường xuyên điều chiến đấu cơ bay vòng quanh đảo Đài Loan, và ép các tổ chức, các công ty tư nhân quốc tế phải gắn nhãn Đài Loan là một phần lãnh thổ của Trung Quốc.
“Chúng tôi không khiêu khích hoặc chấp nhận rủi ro,” bà Thái nói và khẳng định thêm rằng chính quyền của bà sẽ tiếp tục làm việc với các quốc gia cùng chia sẻ những giá trị tương đồng để duy trì ổn định của Eo biển Đài Loan và khu vực. Tổng thống cũng thề sẽ tăng cường không gian quốc tế của Đài Loan, đồng thời củng cố sức mạnh kinh tế của đất nước mình.
Bà Thái tái khẳng định chính sách của chính phủ của bà về khai thác các cơ hội kinh tế trên toàn cầu, thay thế sự phụ thuộc trước đây vào thị trường Trung Quốc. Bà Thái cũng nói rõ rằng chính phủ sẽ tiếp tục giúp các doanh nghiệp Đài Loan hồi hương để tránh gặp thiệt hại từ cuộc thương chiến giữa Mỹ và Trung Quốc.
Như Ngọc
