Tôi thường chú tâm vào những chữ nghĩa nào gây hiểu lầm về căn tính của TIẾNG VIỆT. Thỉnh thoảng, mới đưa lên mấy chữ đi quá xa của sự khôi hài, gọi là giải sầu chơi. Như cái chữ "chuẩn đoán".
(1) Tôi nghe đồn rằng có tour du lịch này kia ghi hai chữ "thăm quan", cứ nghĩ chuyện hài hước, nói dóc chơi. Trên mạng, phần lớn ghi "tham quan" (không "thăm").
Ai dè, ngay Hà Nội kinh kỳ, lại rất "kỳ" bởi cách dùng chữ thật "kinh": xe buýt to đùng treo băng-rôn ghi "... khách THĂM QUAN Hà Nội"!
(2) Chữ thường dùng là "tham quan", âm Hán-Việt của 參 觀 - "tham" là tham dự, tham gia, có mặt; "quan" là xem, xem xét. Ở Việt Nam thời bây giờ, ưng dùng chữ "tham quan" lắm đa.
Tỉ như trong du lịch, mỗi khi bạn đóng tiền cho chuyến đi chơi nào đó, để "tham quan" (tham quan Hội An, tham quan Huế, tham quan Cần Thơ...).
Trong tiếng thuần Việt, là "thăm", hoặc "thăm viếng". Tỉ như chúng ta đi thăm phố cổ Hội An, thăm Phú Quốc. Lối nói thuần Việt như vậy, quí bạn thử nhớ lại hồi trước, nói "thăm" như rứa là đã đủ, cô đọng (thay cho "tham quan").
"Tham quan" (Hán-Việt), trong khi "thăm" (chữ Nôm 𠶀), "viếng thăm" (chữ Nôm: 𠶇 𠶀, hai chữ Nôm này hoàn toàn không có trong chữ Hán), thuộc về Nam âm (quốc âm) của người Việt bao đời nay!
(3) Nếu ưng gọi theo âm Hán-Việt, thôi thì cũng được, nhưng gọi cho đúng chữ đúng nghĩa, là "THAM QUAN".
Đừng… "thăm quan"! Đầu cua tai nheo, buồn cười quá sức. Đưa khách đi THĂM Hà Nội, nói vậy là đủ rồi. Cũng phải ráng đèo thêm cách nói từ chữ Hán là "quan", mới chịu.
* Hay là... biết đâu "thăm quan" tức là đi thăm các quan, thì sao? Có người nói vậy, coi bộ độc đáo, không "đụng hàng" đó đa! Đi thăm ... quan bị nhốt trong tù.
Để chi? Để rút ra bài học chống tham nhũng.
NGUYỄN CHƯƠNG 01.03.2024
