Ngày Tết nghe một tin vui, chắc sẽ lành suốt năm. Một câu chuyện trên báo cũ năm sáu năm trước kể như vầy: Ở tỉnh Bình Dương, một cô đi xe gắn máy, bị một thanh niên áp sát xe, giật cái giỏ xách của cô. Ngày hôm sau, một cái túi ni lông thấy đặt trước cửa trụ sở phường An Phú, xã Thuận An. Mở ra, là một bọc tiền chứa 100 triệu đồng Việt Nam và hai điện thoại loại đắt tiền. Trong bọc còn một lá thư của “tên ăn cướp” nhờ ai lượm được đem tiền trả lại cho cô chủ! Anh ăn cướp nêu lý do: Không cần nhiều tiền đến thế!

Cướp giật nhưng chỉ lấy đúng số tiền mình cần, còn dư đem trả lại! Trên thế giới này hiếm có một chuyện lạ như vậy!

Đọc xong, chúng tôi muốn nói một lời cảm ơn cho hành động đem tiền dư trả lại! Anh cho thấy không phải ăn trộm, ăn cướp đều là người xấu. Anh giúp chúng tôi thêm tin tưởng rằng ở nước Việt Nam mình còn nhiều người muốn sống lương thiện, nhất định sống lương thiện. Anh làm tôi nhớ một câu chuyện gia đình.

Ông già tôi sống trước đây cả thế kỷ, là một nhà nho từng đỗ đạt, khi lớn tuổi còn dạy chữ Nho cho mấy chục học trò từ các làng chung quanh. Một buổi sáng “thầy tôi” đi qua đình, bỗng nghe một thanh niên kêu khóc: “Cụ cứu con với! Họ sắp chặt ngón tay con, Cụ Mền ơi!”

Anh nông dân bị trói vào cây cột trước đình. Đêm qua anh bị bắt quả tang đang ăn trộm bắp ngô trong mấy thửa ruộng ngoài lũy tre làng. Sáng ra, các vị chức sắc bàn nhau: Chặt ngón tay cho nó chừa thói ăn trộm!

Ông già tôi tìm gặp các vị hào lý, xin tha cho anh ăn trộm. Trong một làng nhỏ ở Thuận Thành, Bắc Ninh, ai cũng biết nhau hết; một ông đồ Nho thường được mọi người kính trọng. Thầy tôi nói với các vị chức sắc, đồng ý anh ăn trộm đáng bị phạt; nhưng xin họ đừng chặt tay. Cụ giải thích: “Chặt tay nó, nó còn làm lụng gì được để nuôi vợ con? Bắt nó phải đi ăn trộm suốt đời hay sao?”

Các vị chức sắc không chịu. Theo phong tục Việt Nam, phép vua thua lệ làng. Lệ làng nhiều khi rất nghiêm khắc, vua, quan cũng có lúc phải thua. Họ lý luận: Nếu không trừng phạt nghiêm khắc thì làm sao giữ được làng xóm yên ổn, khỏi lo trộm cắp?

Thầy tôi là một người rất điềm đạm, nói chuyện với các con đều gọi là “anh,” là “chị” và cụ không bao giờ xưng “tao.” Nhưng, tôi nghe kể, khi năn nỉ các ông lý, ông thơ mãi không được, có lúc cụ nói lớn tiếng: “Nếu vợ con tao đói, tao cũng đi ăn trộm!” Nghe cụ đồ nói thế, các vị chức sắc đổi ý, không chặt ngón tay anh ăn trộm nữa.

Cái anh cướp giật ở Bình Dương trên đây không phải vì lo vợ con đói! Trong bức thư trả lại tiền anh giải thích, “Cũng chỉ vì tôi đã lỡ mượn tiền của tín dụng đen và không trả được. Chỉ có mấy triệu, lãi cứ lên từng ngày. Họ điện thoại rồi nhắn tin cả ngày, tôi không thể chịu nổi. Họ còn dọa sẽ cho người đến tận nhà siết nợ! Mà vợ tôi chỉ mới sinh bé gái được ba tháng; nếu bọn họ mà đến có lẽ vợ tôi chết mất…”

Anh ăn cướp chỉ đi cướp để lấy tiền trả nợ. Nghĩ cho cùng, cũng chỉ vì lo cho vợ, cho con!

Nhưng tại sao anh ta phải đi vay “tín dụng đen?” Nếu là chuyện làm ăn bình thường thì người ta có thể vay tiền ngân hàng. “Tín dụng đen” thường đi kèm với “xã hội đen,” các ổ cờ bạc, mại dâm, mua bán đồ cướp bóc và buôn ma túy.

Anh ăn cướp này thiếu nợ bao nhiêu? Lúc bị cướp giật, cô gái mất 107 triệu đồng. Khi trả lại trong bọc còn 100 triệu. Tức là anh cướp này chỉ cần 7 triệu, khoảng $300 đô la Mỹ! Ở một xứ nhiều người có thể mua chai rượu hàng ngàn đô la đãi khách, nhưng cũng có người chỉ thiếu $300 đô phải đi ăn cướp! Tội nghiệp quá!

Nếu biết anh ăn cướp này ở đâu chắc nhiều người có thể giúp anh 7 triệu đồng trả lại ngay cho cô gái. Có thể giúp thêm một chút tiền để anh cùng vợ con ăn Tết! Ước chi cô khổ chủ bị cướp tiền cũng nghĩ như vậy. Nếu như cô có dịp gặp anh ăn cướp, cô có thể mời anh làm việc cho mình, trả công cho anh có việc làm.

Bởi vì anh rõ ràng là một người không tham! Một người đang thiếu 7 triệu đồng trả nợ, cướp được tiền rồi mà “Cả buổi chiều tôi ân hận cắn rứt lương tâm!” Trong bức thư anh còn nói đã suy nghĩ và thương người bị mình cướp giựt! Anh ngỏ lời xin lỗi cô gái bị cướp, và giải thích hành động trả lại của mình, “… Tôi không ngờ số tiền quá lớn. Chắc họ (người mất tiền) cũng đang có việc cần tiền nên mới mang nhiều tiền như vậy. Có lẽ giờ đây người bị tôi cướp rất buồn và đau khổ... ” Trả lại 100 triệu đồng, với hai cái máy điện thoại trị giá mấy chục triệu, chỉ vì thương người bị mình cướp giựt! Có mấy ai ngày nay biết thương người như thể thương thân?

Ước chi các quan chức cướp của dân đen cũng có lúc nghĩ tới các nạn nhân của họ, lương tâm cũng biết cắn rứt, như anh này. Đặc biệt, những quan chức trong “xã hội đỏ” đang thông đồng và khai thác “xã hội đen” để kiếm lời. Khi xã hội đỏ nuôi dưỡng xã hội đen, họ không phải chỉ làm hại các nạn nhân trực tiếp xa chân vào các ổ cờ bạc, ma túy. Họ còn phá nát bao nhiêu gia đình, có thể biến bao nhiêu con người lương thiện thành quân trộm cướp.

Nhưng câu chuyện anh ăn cướp này trả lại cho chúng ta phần nào một niềm tin vào con người. Đặc biệt, con người Việt Nam thời nay. Rất nhiều người trong chúng ta vẫn ghi nhớ những lời cha mẹ, ông bà dạy: Phải nghĩ đến người khác, không chỉ nghĩ đến mình. Không tham lam lấy của người khác. Đừng chạy theo đồng tiền, đừng chạy theo thị dục. Những lời dạy đó vẫn ẩn kín trong đáy lòng, chưa mất. Khi có dịp, các hạt giống lại nẩy mầm, lại mọc lên. Nền nếp đạo lý của chúng ta chưa tan rã hết.

Chúng ta có thể hy vọng. Nếu trong đám những người đi cướp giựt vẫn có một người giữ được lương tâm thì chắc trong đám quan chức cũng phải có người như vậy. Cái guồng máy độc tài đảng trị tạo ra đám “cướp ngày là quan;” nhưng trong guồng máy đó chắc cũng có nhiều người từng bị lương tâm cắn rứt.

Chúc quý vị độc giả một năm mới nhiều hy vọng!