Bà con ta định cư ở Ukraine nói riêng và ở Đông Âu nói chung, đều có chung những nỗi niềm trăn trở.
1. Sang Đông Âu từ Việt Nam theo tiêu chuẩn du học, làm việc (theo diện hợp tác lao động) và ở lại định cư từ lúc ở quê nhà còn nghèo xơ xác. Phần đông đã ở lại làm ăn buôn bán nhỏ lẻ sau khi Liên Xô tan rã.
2. Sau nhiều năm chăm chỉ buôn bán, cũng tích cóp được tài sản, vốn liếng nhất định. Đa số đều có nhà cửa, xe cộ và cuộc sống ổn định nơi xứ người.
3. Khác với cộng đồng người Việt ở các nước phương tây, người Việt sống ở Đông Âu sang theo đoàn, ở tập trung lúc ban đầu ở các ký túc xá, sau đó dù có mua nhà riêng, căn hộ chung cư thì vẫn cố gắng ở gần nhau để tiện giao lưu, sinh hoạt cộng đồng. Điều này rất có lợi cho cộng đồng nước ngoài trên đất khách. Người Việt ở đây thành lập ra các hội đoàn, giúp đỡ lẫn nhau trong lúc xa phương cầu thực.
4. Ở chiều ngược lại, bà con ta vì giao lưu chủ yếu trong cuộc sống giữa cộng đồng người Việt với nhau, ỷ lại sự giúp đỡ của các hội đoàn khi phải giao tiếp với người (chính quyền) địa phương trong công việc cũng như cuộc sống. Nên phần đông bà con ta lười học tiếng bản địa, kém hiểu biết về phong tục, tập quán, con người, pháp luật của nước mình định cư.
5. Về nhận thức xã hội của người Việt, sinh sống dù ở Nga, Ukraina, Ba Lan... nói ra sẽ nhiều người chạnh lòng, nhưng đúng là kém cỏi do đa phần không biết tiếng hoặc rất ít, dù đã ở nước người ta hàng chục năm. Hầu như rất nhiều bà con mình, tuy sống ở Ukraine hai ba chục năm, sinh con đẻ cái tới ba thế hệ, vẫn luôn mang tư tưởng tạm bợ, chụp giật, luôn đau đáu nỗi niềm tổ quốc mặc dù chẳng muốn về hoặc còn đắn đo suy tính!
6. Chính vì không hiểu tiếng nước bạn, người Việt ở Ukraine đa phần chỉ nhận được thông tin qua mạng xã hội, tivi, báo chí...bằng tiếng Việt. Nhiều gia đình còn chẳng bao giờ theo dõi tin tức trên truyền hình địa phương. Màn hình vô tuyến chỉ để xem các chương trình thời sự, văn hóa, giải trí tiếng Việt.
7. Trước những năm 2000, kinh tế Ukraina phụ thuộc rất nhiều vào Nga. Ở Kharkiv, Odessa hay Kyiv, nơi rất đông cộng đồng người Việt sinh sống đều có các chợ, khu thương mại sầm uất. Vì chính sách thuế nhập khẩu hàng từ Việt Nam, Trung Quốc vào Ukraina dễ chịu hơn ở Nga, nên các chợ đầu mối ở Ukraina đã trở thành nơi trung chuyển hàng hóa vào Nga và một số nước khác. Các con buôn người Nga là khách hàng lớn nhất các mặt hàng quần áo và hàng tiêu dùng của chợ người Việt tại Ukraina.
THOÁI TRÀO
Cuối năm 2004, Cách mạng cam đã làm thay đổi đất nước Ukraina! Tổng thống thứ ba của Ukraina, Viktor Yushenko đắc cử năm 2005 với chính sách hướng về phương tây, giảm phụ thuộc vào Nga. Và Liên bang Nga bắt đầu các chính sách trừng phạt Ukraina về kinh tế, thắt chặt đường biên giới. Các con buôn từ Nga sang Ukraina lấy hàng ngày một ít đi, làm ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của người Việt tại Ukraina lúc đó. Người Việt ở đây bị thất thu đã rất phẫn nộ với chính thể mới của Ukraina, không cần biết đến tâm tư nguyện vọng của người Ukraina là hướng đất nước tới một tương lai tiến bộ dân chủ văn minh.
Thu nhập của bà con Việt Nam ở Ukraina ngày càng kém, chợ bắt đầu có hiện tượng thoái trào. Cộng thêm cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008, đã đẩy các tiểu thương địa phương cũng như người Việt tại Ukraina từ khó khăn này đến khó khăn khác.
Sang đến năm 2014, người Nga thôn tính Krym, lập vùng ly khai Donbas, đã đẩy kinh doanh chợ vào ngõ cụt vì thu nhập của người Ukraina sụt giảm trước nguy cơ chiến tranh. Nhưng chính lúc này, một bộ phận người Việt lại hy vọng sự trở lại của Nga sẽ lại phục hồi kinh tế chợ như xưa!
KẾT CỤC BUỒN
Ngày 24/02/2022, nước Nga chính thức đưa quân xâm lược Ukraina, hòng khuất phục người Ukraina, với tham vọng khôi phục một đế chế Nga kiểu mới. Một bộ phận người Việt Nam trong nước cũng như ở Ukraina đã cổ vũ nhiệt tình cuộc chiến đẫm máu này, dưới sự lãnh đạo của Idol Putin đại đế!
Những người Việt thiếu hiểu biết, mù tịt vì thông tin một chiều lại ích kỷ ở Ukraina vẫn mơ về một ngày mai tươi sáng của nền kinh tế chợ sẽ phục hưng, với sự quay trở lại của người Nga như năm xưa!
Thật đau lòng viết ra những tâm sự này, khi mà trên đất nước đang bị bọn phát xít mới ra tay tàn bạo, giết người, giết trẻ em, tàn phá điên cuồng các thành phố Ukraina! Biết khi nào kết thúc?
Ukraina, trước ngày chiến thắng!
8/5/2022
PHAN MINH
