Nguồn: Walesa released from jail, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1982, Lech Walesa, lãnh đạo phong trào Đoàn kết bất hợp pháp của Ba Lan, đã trở lại căn hộ của ông ở Gdansk sau 11 tháng bị giam tại một nhà nghỉ săn bắn nằm gần biên giới với Liên Xô. Hai ngày trước đó, hàng trăm người ủng hộ đã bắt đầu một buổi canh thức ở bên ngoài nhà ông khi biết rằng người sáng lập phong trào công đoàn Ba Lan sắp được thả. Khi Walesa trở về nhà vào ngày 14/11, ông được một đám đông vui vẻ nâng lên và đưa đến tận cửa căn hộ, nơi ông chào vợ mình và sau đó có một bài phát biểu trước những người ủng hộ từ cửa sổ tầng hai.
Walesa, sinh năm 1943, đang là một thợ điện tại Nhà máy Đóng tàu Lenin ở Gdansk khi ông bị đuổi việc vì kích động công đoàn vào năm 1976. Khi biểu tình nổ ra tại nhà máy đóng tàu Gdansk vì giá lương thực tăng cao vào tháng 8/1980, Walesa đã trèo qua hàng rào đóng tàu và tham gia cùng với hàng ngàn công nhân bên trong nhà máy. Ông được bầu làm lãnh đạo của cuộc đình công, và ba ngày sau, các yêu cầu của cuộc đình công đã được đáp ứng. Walesa tiếp đó đã phối hợp các cuộc đình công khác ở Gdansk và yêu cầu chính phủ Ba Lan cho phép tự do thành lập các công đoàn và trao quyền được đình công. Vào ngày 30/08, chính phủ đã chấp nhận những đòi hỏi của các nhà lãnh đạo, hợp pháp hóa công đoàn và trao quyền tự do ngôn luận và tôn giáo.
Hàng triệu công nhân và nông dân Ba Lan đã tụ tập để thành lập các công đoàn, và phong trào Đoàn kết được hình thành như một liên hiệp các công đoàn quốc gia, với Walesa làm chủ tịch. Dưới sự lãnh đạo đầy sức lôi cuốn của Walesa, tổ chức này ngày một phát triển về quy mô và ảnh hưởng chính trị, sớm trở thành mối đe dọa lớn đối với chính quyền Ba Lan. Ngày 13/12/1981, Ba Lan tuyên bố thiết quân luật, phong trào Đoàn kết bị cấm, và Walesa cùng các nhà lãnh đạo khác bị bắt.
Tháng 11/1982, áp lực dư luận quá lớn đã khiến chính phủ phải thả Walesa, nhưng Đoàn kết vẫn là một phong trào bất hợp pháp. Năm 1983, Walesa được trao Giải Nobel Hòa bình. Lo sợ cảnh lưu vong trái ý nguyện, ông đã từ chối đi đến Na Uy để nhận giải thưởng. Walesa sau đó tiếp tục lãnh đạo phong trào Đoàn Kết mà nay phải hoạt động ngầm; ông thường xuyên bị các nhà cầm quyền cộng sản kiểm soát và quấy rối.
Năm 1988, tình hình kinh tế xấu đi đã dẫn tới một đợt đình công lao động mới ở Ba Lan, và chính phủ buộc phải đàm phán với Walesa. Tháng 04/1989, phong trào Đoàn kết được hợp pháp hóa, và các thành viên của tổ chức này được phép đề cử một số lượng nhất định ứng viên trong các cuộc bầu cử sắp tới. Vào tháng 09, một chính phủ liên minh dẫn đầu bởi Đoàn kết đã được thành lập, với đồng nghiệp của Walesa, Tadeusz Mazowiecki, giữ chức Thủ tướng. Năm 1990, cuộc bầu cử Tổng thống trực tiếp đầu tiên của Ba Lan đã được tổ chức, và Walesa đã giành chiến thắng áp đảo.
Tổng thống Walesa đã thực hiện thành công cải cách thị trường tự do, nhưng đáng tiếc, ông lại là một nhà lãnh đạo công đoàn hiệu quả hơn là Tổng thống. Năm 1995, ông đã bị đánh bại trong lần tái tranh cử với đối thủ là nhà cựu cộng sản Aleksander Kwasniewski, người đứng đầu Liên minh Các Đảng Dân chủ Cánh tả (Democratic Left Alliance).
