Trung Quốc xâm lược Việt Nam. Nhiều người đã nhắc đến cuộc chiến năm 1979 dưới tiêu đề như vậy.
Xét theo phương diện công pháp quốc tế, tiêu đề đó hoàn toàn chính xác khi một quốc gia đem quân đội sang đánh chiếm lãnh thổ của một quốc gia có chủ quyền khác, bất luận biện minh cho mục đích như thế nào.
Nhưng riêng đối với cuộc chiến năm 1979, thì bất kỳ sự đánh giá nào cũng đều khập khiễng, khi không xét đến mối quan hệ giữa hai chế độ cộng sản tại Trung Quốc và Việt Nam. Mà theo đó, nguyên nhân chính yếu là quan hệ ý thức hệ Cộng Sản mang tính cách quyết định. Giả thiết, nếu một trong hai quốc gia khi ấy không phải là chế độ cộng sản, thì đã có cuộc chiến khiến làm thiệt mạng hàng vạn người ở cả hai bên cuộc chiến hay không ?
Đến nay, cuộc chiến đã là quá khứ sau hơn bốn thập kỷ (1979-2024). Thời gian ấy đủ để công chúng có sự hiểu biết hơn về nguyên nhân cuộc chiến. Đơn thuần, đó chỉ là sự bất hòa giữa các chế độ Cộng Sản trong cùng khối ý thức hệ với nhau. Trong đó, có liên quan mật thiết đến các "đàn anh" trong khối gồm Liên Xô, Trung Quốc. Theo đó, chế độ cộng sản Trung Quốc đã quyết định giải quyết mối bất hòa bằng cách phát động một cuộc chiến tranh để "Dạy cho Việt Nam một bài học" khi "đứa con hoang đàng" cả gan chọn "phe" đứng về phía Liên Xô.
Nhưng có vẻ như, không có chế độ nào đã phải trả giá từ mối bất hòa đó, kể cả sau cuộc chiến. Nhưng lương dân vô tội thì có. Hậu quả vô cùng to lớn với sự thiệt mạng của hàng vạn sinh mệnh ở cả hai quốc gia, gia đình ly tán, nhà cửa, ruộng vườn dân ta bị tan hoang thành đống đổ nát...
Người lính thiệt mạng để bảo vệ lãnh thổ thiêng liêng đã đành, đó là sự hy sinh. Nhưng người lính thiệt mạng chỉ vì nguyên nhân bất hòa giữa hai chế độ có cùng ý thức hệ lại là sự oan uổng, vì không chính đáng.
Với nguyên nhân đó, sau cuộc chiến kết thúc năm 1975, thì cuộc chiến năm 1979 vẫn là một cuộc chiến ý thức hệ, nhưng không theo cách thông thường giữa chế độ không Cộng Sản với chế độ Cộng Sản, mà là giữa chế độ Cộng Sản với nhau.
Thế nên, với chế độ, cuộc chiến không muốn nhớ ấy vẫn luôn luôn là một điều tế nhị khó giải bày với công chúng mỗi khi đến dịp kỷ niệm ngày Trung Quốc quyết định nổ súng "dạy dỗ" "đứa con hoang đàng", đưa xe tăng tràn qua sáu tỉnh biên giới phía bắc vào ngày 17/02/1979.
Tuy vậy, máu dân đã đổ, thì hỏi lòng dân làm sao quên...
ĐẶNG ĐÌNH MẠNH 17.02.2024
DC, ngày kỷ niệm mà "đứa con hoang đàng" muốn quên.
