Năm 2022, đứng đầu danh sách được xem nhiều nhất trên Wikipedia là một cái tên đầy bất ngờ: nữ hoàng Ai Cập Cleopatra, với hơn 50 triệu lượt xem.
Vì sao độc giả bỗng quan tâm đến nữ hoàng Ai Cập Cleopatra?
Có một số tin bài về bản làm lại của bộ phim kinh điển Nữ hoàng Cleopatra, và quảng cáo Superbowl có Cleopatra. Nhưng những tin tức này không giải thích đầy đủ về số lượt xem vị nữ hoàng nổi tiếng của Ai Cập.
Cố gắng tìm ra lý do khiến lượt xem bài báo về Cleopatra tăng đột biến, các nhà khoa học xã hội máy tính tìm kiếm câu trả lời trên Internet.
Hình ảnh nữ hoàng Ai Cập Cleopatra - (Ảnh: SOULVEDA)
Ngay sau đó, một người dùng trên Twitter đã cung cấp manh mối: Ứng dụng Google Assistant, sử dụng tính năng nhận dạng giọng nói cho phép người dùng tương tác với điện thoại thông minh của họ, có thể là nguyên nhân.
Ra mắt vào năm 2016, ứng dụng này hiện được tích hợp vào ít nhất 1 tỉ thiết bị. Hiện có hơn 500 triệu người dùng hằng tháng.
Khi bạn cài đặt Google và bắt đầu sử dụng, ứng dụng này sẽ cung cấp các ví dụ về tìm kiếm mà bạn có thể thực hiện bằng cách nói các câu lệnh mẫu vào micro điện thoại. Chẳng hạn “Mở YouTube”, yêu cầu tìm kiếm trang web hay hỏi "Có bao nhiêu nước trong một ly?”.
Một trong số những câu lệnh mà ứng dụng tìm kiếm này cung cấp là “Thử nói: Cho xem Cleopatra trên Wikipedia”.
Vào năm 2022, khoảng hơn 50 triệu người đã làm theo lời nhắc này.
Trước khi trợ lý Google trở nên phổ biến vào năm 2020, lượt tìm kiếm về Cleopatra chỉ khoảng 2,5 triệu.
Từ Nữ hoàng Ai Cập đến thiết kế sự chú ý tập thể
Mức độ phổ biến của bài viết về nữ hoàng Ai Cập có lẽ bị ảnh hưởng rất nhiều từ câu lệnh ví dụ do ứng dụng Google Assistant cung cấp. Nhưng đây không chỉ là một sự trùng hợp thú vị.
Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học dữ liệu xã hội và phân tích trang web thường sử dụng các số liệu thống kê - như số lượt tìm kiếm trên Google và lượt xem trang Wikipedia - để nghiên cứu động lực chú ý và mức độ phổ biến.
Ngoài việc dự đoán thành công của các bộ phim tại phòng vé, họ còn dùng dữ liệu đó để nghiên cứu mức độ phổ biến của bầu cử.
Những nguồn dữ liệu khá mới này có thể hữu ích và thú vị. Đồng thời là phương tiện tuyệt vời để theo dõi hành vi của con người trên nền tảng trực tuyến. Tuy nhiên, đôi khi chúng có thể dẫn đến phân tích sai lệch.
Vào năm 2013, các nhà nghiên cứu của Google đã cố gắng trong việc dự đoán mức độ nghiêm trọng của mùa cúm bằng cách phân tích dữ liệu tìm kiếm của người dùng. Tuy nhiên họ đã thất bại.
Điều quan trọng đối với các nhà nghiên cứu trong khoa học xã hội máy tính là phải xem xét các phương pháp định tính và nghiên cứu chuyên sâu để hiểu câu chuyện đằng sau dữ liệu.
Hiện tượng này cho thấy một thay đổi nhỏ hoặc quyết định thiết kế có thể có tác động quy mô lớn như thế nào. Bởi thiết kế này sẽ tiếp cận hàng triệu người dùng thông qua công nghệ kỹ thuật số.
Trong trường hợp Cleopatra, không có thiệt hại nào xảy ra. Tuy nhiên không nên bỏ qua sức mạnh đáng kể mà các công ty công nghệ cao và truyền thông có được trong việc định hình và gây ảnh hưởng đến sự chú ý của công chúng.
Ngoài Nữ hoàng Ai Cập Cleopatra, hầu hết các bài viết ở đầu danh sách của Wikipedia đều liên quan đến các sự kiện lớn của thế giới: cuộc chiến Ukraine, cái chết của Nữ hoàng Anh và World Cup 2022.
Tỉ phú Elon Musk và Johnny Depp cũng lọt vào danh sách này
