Thành phố Vardzia nằm ở vùng Samtskhe-Javakheti. Ảnh: Melanie Hamitlon
Nằm rải rác dọc theo sườn núi Erusheti, trông ra thung lũng xanh bên sông Kura, Vardzia là thành phố hang động ấn tượng nhất ở Gruzia. Thành phố đẽo từ vách đá bao gồm 6.000 căn phòng trải rộng khắp 19 tầng, trong đó có 25 hầm rượu, một tu viện, 15 nhà thờ và một phòng bào chế thuốc.
Được xây dựng như một pháo đài vào thế kỷ 12 dưới sự trị vì của vua Giorgi III, nhưng chính con gái ông, Tamar Đại đế, đã đưa thành phố tới thời kỳ huy hoàng nhất. Dưới sự đôn đốc của bà, hàng loạt hang động và phòng ở được đục đẽo sâu trong lòng núi Erusheti, bao gồm một đường hầm thoát hiểm bí mật và mạng lưới lối cụt để làm kẻ thù rối loạn. Trong nhiều năm, thành phố nhanh chóng phát triển từ pháo đài khiêm tốn thành tu viện, trung tâm văn hóa và căn cứ phòng ngự. Vardzia trở thành nơi ở của 2.000 tu sĩ và chứa hàng chục nghìn cư dân. Nhờ đất đai màu mỡ và hệ thống tưới tiêu phức tạp, thành phố có khả năng tự cung tự cấp.
Sự thịnh vượng của Vardzia không kéo dài lâu. Năm 1283, một trận động đất làm rung chuyển khu vực, phá hủy hơn 70% thành phố và làm đổ lớp tường ngoài. Không còn công trình phòng ngự vững chắc, phần lớn cư dân thành phố bỏ đi, chỉ còn lại những tu sĩ kham khổ. Họ trụ lại Vardzia thêm 300 năm trước khi những cuộc tấn công khiến thành phố trở nên hoang tàn.
Hiện nay, có khoảng 500 hang động còn sót lại ở Vardzia. Phòng bào chế thuốc với giá để đồ đẽo gọt cẩn thận vẫn còn nguyên vẹn. Các hầm rượu vẫn còn giữ nguyên những vại ủ rượu. Sâu bên trong lòng núi là mê cung đường hầm, một số đường hầm dài hơn 183 m nối liền với nhau như mạng nhện. Phòng ăn trong thành phố còn lưu giữ các hàng ghế đó và lò để nấu nướng.
