Có rất nhiều hố lạ miệng hình phễu, to bằng nửa sân bóng nằm rải rác ở Siberia. Rất nhiều người suy đoán về nguồn gốc của chúng, nhưng cuối cùng các nhà khoa học đã giải thích được bí ẩn này.
Những hố sâu bí ẩn
Năm 2014, khi trực thăng của một đoàn làm phim thuộc đài truyền hình Vesti Yamal, Nga bay qua vùng Siberia, họ bất ngờ phát hiện dưới mặt đất có một cái hố khổng lồ.
Cái hố này có miệng hình phễu rộng khoảng 50m, gần bằng một nửa sân bóng đá tiêu chuẩn. Xung quanh viền hố trong phạm vi hàng trăm mét có rất nhiều đất đá và các mảnh băng vỡ vụn. Đây có thể là dấu hiệu của một vụ nổ.
Sau khi hình ảnh chiếc hố này được công bố trên Vesti Yamal TV, nhiều người đã đưa ra phán đoán. Có thể là do một vụ rơi thiên thạch; do tên lửa đi lạc hoặc cũng có thể đây là một lối ra của tam giác quỷ Bermuda. Thậm chí còn có một số ý kiến cho rằng đây là tác phẩm của người ngoài hành tinh.
Một đoàn địa chất của Nga được cử tới Siberia để khảo sát chiếc hố. Theo dữ liệu từ vệ tinh, có ít nhất 7 cái hố hình phễu tương tự cùng xuất hiện ở Siberia.
Đến năm 2021, tạp chí Geosciences công bố đã thống kê được thêm 13 chiếc hố có cấu trúc tương tự, nâng tổng số hố được tìm thấy lên 20. Thế nhưng giờ đây những cái hố khổng lồ này không còn là điều bí ẩn nữa.
Giải mã bí ẩn
Sau 7 năm nghiên cứu, các nhà khoa học dự đoán trong tương lai sẽ xuất hiện ngày càng nhiều những chiếc hố tương tự như vậy. Chúng thực chất là những vụ nổ từ lòng đất do biến đổi khí hậu. Nói đơn giản là khi Trái Đất nóng lên, bề mặt của nó cũng sẽ nổ lộp bộp như con người nổi mụn trứng cá khi bị nóng trong người.
Siberia là một trong những khu vực có khí hậu lạnh giá và khắc nghiệt nhất Trái Đất. Mùa đông tại nơi đây nhiệt độ có lúc xuống mức -39 độ C, mùa hè thì lại nóng bức. Điều này có thể khiến lớp băng trên bề mặt tan chảy.
Tuy nhiên, các nhà địa chất học cho biết, phía bên dưới lớp đất của vùng Siberia vẫn còn một lớp băng vĩnh cửu ở tầng nông. Đặc điểm này giống với một trong những Mặt Trăng đầy nước của Sao Thổ là Enceladus.
Các nhà thiên văn từng quan sát thấy ở Enceladus có một hiện tượng được gọi là cryovolcanism hay “phun trào băng giá“. Núi lửa ở nơi đây phun ra băng giá và bùn đất tích tụ thay vì phun ra dung nham như ở Trái Đất.
Các vụ phun trào băng giá hình thành ngay dưới bề mặt đất. Nó là kết quả của một vụ nổ khí, thường là metan bị kẹt lâu ngày trong một quả cầu băng dưới lòng đất.
Năm 2017, người dân địa phương ở Siberia cũng đã chứng kiến và báo cáo về một vụ nổ cryovolcanism xảy ra trong khu vực này. Khi đó những người chăn tuần lộc đã quan sát thấy ụ đất nhô lên như một quả đồi trước khi phát nổ.
Vụ nổ khiến băng và những tảng đất to khoảng một khối bay xa tới hàng trăm mét, trong hố có một ngọn lửa bốc cao khoảng 4-5m và cháy liên tục trong khoảng hơn một tiếng rưỡi.
Sau khi vụ nổ xảy ra, nơi đó hình thành một cái hố sâu hàng chục mét và rộng bằng nửa sân bóng đá.
Tại nhiều hành tinh ví như hành tinh Lùn và Mặt Trăng trong Hệ Mặt Trời không hiếm để có thể bắt gặp những vụ phun trào băng giá tương tự. Tuy nhiên hiện tượng này ở Trái Đất thì lại rất hiếm.
Các vụ nổ này xuất hiện thường xuyên hơn
Các vụ nổ cryovolcanism thường được báo trước bằng dấu hiệu xuất hiện một ụ đất nhô cao tới khoảng vài mét. Nó chính là đỉnh của quả cầu băng căng phồng vì khí metan.
Theo nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Geosciences, thông qua các vệ tinh bay ngang qua vùng Siberia, đến nay các nhà khoa học đã xác định được ít nhất 7.000 ụ đất nhô lên chủ yếu là ở vùng bán đảo Yamal.
Mặc dù không chắc tất cả các ụ đất này đều báo hiệu về một vụ nổ cryovolcanism, nhưng chúng ta cũng cần phải cảnh giác với chúng.
Khác với các vùng lạnh khác ở Bắc Mỹ hay các vùng băng vĩnh cửu Âu-Á, Siberia có một nguồn khí metan dồi dào thoát ra từ lớp băng vĩnh cửu phía dưới mặt đất, đây là điều kiện tốt để xảy ra vụ nổ cryovolcanism.
Ở Siberia cũng có các mỏ khí đốt đang được che đậy bằng một lớp băng vĩnh cửu mỏng. Một khi khí hậu nóng lên, lớp băng này tan ra thì rất nhiều metan sẽ tràn vào các rãnh đứt gãy và lập tức được giải phóng, làm tăng áp suất bên dưới mặt đất trên một khu vực rộng.
Hiện Bắc Cực đang nóng lên với tốc độ nhanh gấp đôi so với phần còn lại của thế giới.
“Biến đổi khí hậu toàn cầu, đang làm tan các lớp băng vĩnh cửu nông và làm tăng nguy cơ xuất hiện của các sự kiện địa chất ở khu vực lãnh nguyên Bắc Cực, phía Bắc vùng Tây Siberia“, các nhà khoa học cho biết và dự đoán trong tương lai các vụ nổ cryovolcanism sẽ còn xảy ra với tần suất ngày càng dày đặc.
May mắn thay, cho đến nay vẫn chưa có vụ nổ nào gây thiệt hại về người hoặc cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, có một số miệng hố được phát hiện ở gần các cơ sở kinh tế và thương mại của người dân địa phương.
Trong tương lai ở vùng Siberia sẽ xuất hiện nhiều vụ nổ cryovolcanism, đây có thể là một mối đe dọa lớn tới cơ sở hạ tầng, thậm chí là tính mạng của những người dân sinh sống nơi đây.
Không chỉ vậy, một lượng lớn khí metan thoát ra từ các vụ nổ khiến tình trạng biến đổi khí hậu trở nên vô cùng trầm trọng.
Các nhà nghiên cứu đang đề xuất cần thực hiện thêm nhiều nghiên cứu để dự đoán thời gian và địa điểm có thể xảy ra của các vụ nổ cryovolcanism. Đồng thời, việc khoan vào lòng đất cũng đang được xem xét để xem việc trích xuất và sử dụng các biện pháp khử khí có thể giúp ngăn chặn các vụ nổ xảy ra hay không.
