Các chuyên gia tìm thấy thiên hà có khả năng là vật thể phát tín hiệu vô tuyến yếu nhất từng ghi nhận nhờ phương pháp thấu kính hấp dẫn.
Thiên hà cách Trái Đất 8 tỷ năm ánh sáng (hình phóng to). Ảnh: Sophia Dagnello, NRAO/AUI/NSF.
Kính viễn vọng vô tuyến là những bộ thu nhận tín hiệu vô tuyến nhạy nhất thế giới, có thể dò tìm các sóng cực yếu phát ra từ vật thể xa xôi trong vũ trụ. Nhờ Đài quan sát Karl G. Jansky Very Large Array (VLA) của Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ (NSF), các nhà thiên văn phát hiện một thiên hà có khả năng là vật thể phát ra tín hiệu vô tuyến yếu nhất từng ghi nhận, SciTechDaily hôm 20/3 đưa tin. Nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí Astrophysical.
Phát hiện mới nằm trong chương trình VLA Frontier Fields Legacy Survey do nhà thiên văn Eric Murphy tại Đài thiên văn Vô tuyến Quốc gia Mỹ (NRAO) đứng đầu. Chương trình sử dụng các cụm thiên hà xa xôi như những thấu kính tự nhiên để nghiên cứu vật thể xa hơn. Cụm thiên hà đóng vai trò là thấu kính hấp dẫn, dùng lực hấp dẫn của các thiên hà trong cụm để bẻ cong, khuếch đại sóng vô tuyến và ánh sáng phát ra từ những vật thể phía xa.
Trong hình tổng hợp mới, ảnh vô tuyến VLA được đặt chồng lên ảnh chụp dưới ánh sáng khả kiến của Kính viễn vọng Không gian Hubble. Các vật thể màu đỏ cam là nguồn vô tuyến trong cụm thiên hà MACSJ0717.5+3745. Cụm này cách Trái Đất hơn 5 tỷ năm ánh sáng.
Ảnh chụp còn giúp các nhà khoa học phát hiện một thiên hà ở phía xa, cách Trái Đất tới 8 tỷ năm ánh sáng. Thiên hà này mang tên VLAHFF-J071736.66+374506.4. Ánh sáng và sóng vô tuyến của nó bị bẻ cong bởi hiệu ứng thấu kính hấp dẫn của cụm thiên hà phía trước.
Hình ảnh vô tuyến của VLAHFF-J071736.66+374506.4 được thấu kính hấp dẫn khuếch đại hơn 6 lần. Điều này giúp các nhà khoa học có thể tìm ra nó. "VLAHFF-J071736.66+374506.4 có khả năng là vật thể phát tín hiệu vô tuyến yếu nhất từng ghi nhận. Đây cũng chính là lý do chúng tôi muốn sử dụng các cụm thiên hà như thấu kính vũ trụ để hiểu thêm về những vật thể phía sau chúng", Ian Heywood, chuyên gia tại Đại học Oxford, cho biết.
"Sự khuếch đại của thấu kính hấp dẫn kết hợp với hình ảnh VLA siêu nhạy mang tới cho chúng tôi những quan sát hoàn toàn mới về cấu trúc của một thiên hà chỉ nặng bằng 1/300 dải Ngân Hà trong thời kỳ vũ trụ trẻ hơn hiện tại rất nhiều. Điều này giúp chúng tôi thu được thông tin quý giá về sự hình thành sao ở những thiên hà khối lượng nhỏ thời xa xưa và quá trình chúng tập hợp thành thiên hà khối lượng lớn hơn", Eric Jimenez-Andrade, nhà khoa học tại NRAO, chia sẻ.
