Tháng trước, Tổng thống Mỹ Trump cho biết “trong một thời gian dài” ông đã không đối thoại với Trung Quốc, cũng không có hứng thú về chuyện này. Gần đây Truyền thông Mỹ chỉ ra quan hệ Mỹ – Trung đã giảm sút nghiêm trọng ở mọi cấp độ, đã đến mức đóng băng.
Ngày 4/9 Bloomberg dẫn tin từ chuyên gia về Trung Quốc là Arthur Kroeber cho biết hồi năm 2017 khi ông Trump mới nhậm chức thì hai nước Mỹ và Trung Quốc đã có khoảng 100 diễn đàn trao đổi chính thức, những diễn đàn này liên quan mọi lĩnh vực từ dược phẩm cho đến kỹ nghệ…
Giờ đây, các kênh liên lạc còn lại ít, điều đó có nghĩa là các quan chức cấp cao của hai bên đang mù tịt về hành động và ý định của nhau.
Một trong những khuôn khổ đối thoại quan trọng giữa Mỹ và Trung Quốc là “Ủy ban Liên hợp về Thương mại” (JCCT) do chính quyền ông Reagan thành lập năm 1983. Ủy ban này có 16 nhóm làm việc trực thuộc, chịu trách nhiệm liên kết các tổ chức khác nhau của hai nước và xúc tiến các cuộc hội đàm cấp cao về các chủ đề như kinh doanh, năng lượng, môi trường và nông nghiệp.
Tháng 4/2017, ông Tập Cận Bình thăm Mỹ và gặp ông Trump, hai bên đã thiết lập đối thoại kinh tế toàn diện, nhưng chính quyền Trung Quốc đã không thực hiện lời hứa. Cũng trong năm đó, chính quyền Tổng thống Trump đã chấm dứt JCCT và đồng thời chấm dứt Đối thoại Kinh tế và Chiến lược Mỹ-Trung (S&ED) do Bộ Tài chính và Chính phủ chủ trì, thay thế bằng “Đối thoại Kinh tế Toàn diện” (CED) với phạm vi hạn chế hơn nhưng thiết thực hơn. Từ năm 2018 hai nước bắt đầu cuộc chiến thương mại và xu thế dần nóng lên. Mặc dù vào đầu năm nay hai bên đã đạt được thỏa thuận thương mại giai đoạn đầu, nhưng mối quan hệ đã vào lúc tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ.
Mặt khác, ông Trump rất không hài lòng về xử lý dịch tắc trách của Bắc Kinh, hành vi che giấu dịch bệnh đã khiến virus viêm phổi Vũ Hán lây lan trên toàn cầu và làm cho Mỹ phải chịu thiệt hại nghiêm trọng nhất. Tính đến ngày 4/9, hơn 6,1 triệu người đã bị nhiễm viêm phổi Vũ Hán với hơn 187.000 người đã mất mạng, nền kinh tế Mỹ mà Trump tự hào đã bị ảnh hưởng nặng nề.
Ngoài ra, “ngoại giao mềm” phi chính phủ giữa hai nước cũng ngày càng giảm. Tháng Giêng năm nay Mỹ đã thông báo rằng họ sẽ ngừng gửi Quân Hòa bình (Peace Corps) cung cấp dịch vụ dạy tiếng Anh trong các khu học xá Trung Quốc. Vào tháng Bẩy năm nay, Mỹ tuyên bố ngừng chương trình trao đổi Fullbright giữa Trung Quốc đại lục và Hồng Kông. Đây là dự án trao đổi giáo dục, văn hóa và nghiên cứu quốc tế được thúc đẩy và tài trợ bởi chính phủ Mỹ.
John Pomfret, tác giả cuốn “Đất nước tươi đẹp và Vương quốc trung lưu” (Beautiful Country and the Middle Kingdom), cho rằng việc hủy bỏ các kênh kết nối liên lạc này không phải là nguyên nhân khiến quan hệ hai nước xấu đi mà là hệ quả của việc quan hệ hai nước xấu đi.
Ngày 14/5, trong trả lời phỏng vấn kênh Fox (Fox Broadcasting Company), ông Trump lần đầu cho biết: “Hiện nay tôi không muốn nói chuyện với ông ấy (Tập Cận Bình)”; “Tôi rất thất vọng về Trung Quốc”… Ông Trump chỉ ra rằng hồi tháng Giêng khi chính phủ Trung Quốc ký thỏa thuận thương mại thì đã biết rằng dịch viêm phổi Vũ Hán đã bùng phát.
Hôm 18/8, một lần nữa ông Trump tiết lộ với giới truyền thông rằng “đã rất lâu không trò chuyện với Tập Cận Bình”, và không có hứng thú làm như vậy. Ông Trump cũng cho biết ông đã ngừng đàm phán thương mại cấp cao giữa hai bên mà dự kiến tổ chức vào ngày 15/8: “Tôi không quan tâm đến đối thoại với Trung Quốc (ĐCSTQ)”.
Đoan Mộc San
