Tác giả: James T. Areddy và Sha Hua
Cù Tuấn, dịch
4-7-2023
Tóm tắt: Các giám đốc điều hành trong ngành coi lệnh cấm xuất khẩu đối với gali và germani của Trung Quốc là sự trả đũa đối với việc hạn chế chip của Mỹ và các nước khác.
SINGAPORE—Trung Quốc đặt ra các hạn chế xuất khẩu đối với hai loại khoáng sản mà Mỹ cho là rất quan trọng đối với việc sản xuất chất bán dẫn, hệ thống tên lửa và pin mặt trời, một động thái phô trương lực lượng trước các cuộc đàm phán kinh tế giữa hai đối thủ vốn ngày càng đặt ra các quy tắc thương mại để đạt được sự thống trị về công nghệ.
Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết hôm thứ Hai, rằng các khoáng chất—gali và germani—cùng hơn ba chục kim loại liên quan và các vật liệu khác sẽ chịu sự kiểm soát xuất khẩu không xác định, bắt đầu từ ngày 1 tháng 8. Tuyên bố của Bộ này đề cập đến việc bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia, đồng thời cho biết một số đơn xin xuất khẩu trong tương lai sẽ yêu cầu cơ quan cao nhất của chính phủ, Hội đồng Nhà nước xem xét.
Cạnh tranh Trung Quốc-Mỹ tạo ra ngày càng nhiều hạn chế xuất khẩu được điều chỉnh để làm chậm các ngành công nghệ cao của quốc gia đối địch. Việc khiếu nại thương mại về các biện pháp kiểm soát như vậy, mà cả hai bên đều nói là nhằm bảo vệ an ninh quốc gia, đã trở lại các cuộc đàm phán cấp cao giữa hai chính phủ. Nhiều khả năng hai nước sẽ tập trung hơn vào vấn đề này khi Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen thăm Bắc Kinh vào cuối tuần này và nếu Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo thực hiện chuyến công du dự kiến trong những tháng tới.
Bộ Thương mại Mỹ không có bình luận ngay lập tức về việc này.
Vào tháng 10, Mỹ đã tạm dừng xuất khẩu sang Trung Quốc thiết bị được sử dụng để sản xuất chất bán dẫn kỹ thuật tiên tiến hơn và đã nhờ các đồng minh như Hàn Quốc và Hà Lan làm điều tương tự. Bắc Kinh thì cảnh báo các công ty của họ xem xét tác động an ninh quốc gia của việc xuất khẩu sang Mỹ. Trung Quốc cấm sử dụng các sản phẩm chip của Micron, nhà sản xuất chip nhớ lớn nhất của Mỹ, trong các công ty cơ sở hạ tầng thông tin quan trọng của mình, đồng thời nhắc nhở các đồng minh của Mỹ không nên chấp nhận thứ mà Trung Quốc coi là chủ nghĩa bảo hộ kiểu Chiến tranh Lạnh do Washington thực hiện.
Sự phức tạp ràng buộc Mỹ và Trung Quốc trong việc sản xuất các sản phẩm như chất bán dẫn theo những cách khiến cả hai bên khó có thể hành động quá vội vàng, một loại ràng buộc công nghệ lẫn nhau, tương đương với sự hủy diệt được đảm bảo. Chính quyền Biden đang cố gắng lôi kéo các nhà sản xuất như Samsung và Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. mở rộng hoạt động tại Mỹ nhưng việc khiến họ quay lưng lại với Trung Quốc dường như là điều khó có thể xảy ra.
Các hạn chế mới đối với gali và germani ảnh hưởng đến các kim loại đặc biệt được sản xuất và tinh chế chủ yếu ở Trung Quốc, giúp nước này nắm chủ động trong một số lĩnh vực tiên tiến. Cả gali và germani đều không được giao dịch với số lượng lớn. Tuy nhiên, cả hai đều có những ứng dụng quan trọng đối với các ngành công nghiệp cụ thể, đặc biệt là sản xuất chip bán dẫn thường được thiết kế và sử dụng ở Mỹ, ngay cả khi chip được sản xuất tại Đài Loan và Hàn Quốc.
Alastair Neill, thành viên hội đồng của Viện Khoáng sản Quan trọng, người có gần 30 năm kinh nghiệm với ngành công nghiệp kim loại của Trung Quốc, cho biết: “Biện pháp này sẽ có tác động lan tỏa ngay lập tức đối với ngành công nghiệp bán dẫn, đặc biệt là liên quan đến chip hiệu suất cao”.
Trung Quốc đã tỏ ra thông minh trước những nỗ lực của Mỹ nhằm làm chậm bước tiến của ngành sản xuất chất bán dẫn của nước này, điều mà Washington cảnh báo có mục đích cuối cùng là nhằm củng cố quân đội của Bắc Kinh. Chính quyền Biden đã gây khó khăn cho Trung Quốc trong việc mua máy in phôi cần thiết để sản xuất chip hiệu suất cao, và tuần trước, chính phủ Hà Lan đã giành chiến thắng khi cho biết các nhà sản xuất thiết bị của họ như ASML sẽ cần sự cho phép của chính phủ để vận chuyển một số sản phẩm ra nước ngoài.
Các nhà sản xuất và nhà cung cấp chip Trung Quốc đã tập trung tại Thượng Hải cho một sự kiện công nghiệp gần đây với tâm trạng ảm đạm nhưng đầy thách thức sau một báo cáo của Wall Street Journal rằng chính quyền Biden đang xem xét các hạn chế mới đối với việc xuất khẩu chip trí tuệ nhân tạo sang Trung Quốc.
Các nhà phân tích ngành tiên đoán một mô hình ăn miếng trả miếng giữa 2 quốc gia này. Neill cho biết: “Nếu bạn không gửi chip cao cấp đến Trung Quốc, Trung Quốc sẽ đáp trả bằng cách không gửi cho bạn các thành phần tạo ra hiệu suất cao mà bạn cần cho những con chip đó”.
Cả gali và germani đều xuất hiện trong số 50 khoáng chất mà Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ cho là “quan trọng”, nghĩa là chúng cần thiết cho nền kinh tế hoặc an ninh quốc gia của Mỹ và có chuỗi cung ứng dễ bị gián đoạn.
Gali, một kim loại mềm, màu bạc ở nhiệt độ phòng, là thành phần chính trong một loại chất bán dẫn đang phát triển nhanh chóng được sử dụng trong bộ sạc điện thoại và xe điện, và một loạt các ứng dụng thương mại và quân sự. Khoảng 53% lượng gali của Mỹ được nhập khẩu từ Trung Quốc từ năm 2018 đến năm 2021, theo Khảo sát Địa chất Mỹ, với lượng nhập khẩu giảm đáng kể vào năm 2019 sau khi Mỹ áp đặt mức thuế cao hơn đối với gali Trung Quốc. Mỹ không sản xuất gali chưa tinh chế.
Gali arsenide—một hợp chất với asen—được sử dụng rộng rãi cho các con chip hiệu suất cao vì nó có khả năng chịu nhiệt và độ ẩm cao hơn cũng như dẫn điện tốt hơn silicon. Tại thời điểm này, “không tồn tại chất thay thế hiệu quả nào cho GaAs trong các ứng dụng này”, Khảo sát Địa chất Mỹ năm 2023 về gali lưu ý.
Quân đội Mỹ dựa vào gallium nitride, một sản phẩm có liên quan, vì các đặc tính truyền năng lượng hiệu quả được triển khai trong các radar tiên tiến nhất đang được phát triển. Nó cũng đang được sử dụng để thay thế hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot do RTX, trước đây gọi là Raytheon Technologies, chế tạo. Bắc Kinh trước đó đã nói rằng họ sẽ tìm cách ngăn chặn một bộ phận của công ty RTX, mà không trả lời phóng viên câu hỏi về gali, sử dụng các sản phẩm của Trung Quốc trong công nghệ quân sự của mình.
Theo Precedence Research, doanh số bán chip sử dụng gali-nitride là 2,47 tỷ đô la vào năm ngoái, nhưng dự kiến sẽ tăng lên 19,3 tỷ đô la vào năm 2030. Chip được sản xuất bằng gali-arsenide dự kiến sẽ tăng từ 1,4 tỷ đô la năm ngoái lên 3,4 tỷ đô la vào năm 2030, theo Nghiên cứu và Thị trường.
Germani, một kim loại bóng, có màu trắng xám, có thể làm cho silicon trở nên dẫn điện tốt hơn và thường được sử dụng để chế tạo các hệ thống sợi quang và pin mặt trời, bao gồm cả những loại được sử dụng trong các ứng dụng không gian.
Đối với các chuyên gia thương mại, các hạn chế xuất khẩu mới của Trung Quốc đối với các mặt hàng này là lời nhắc nhở về hệ thống hạn ngạch xuất khẩu trước đây mà Bắc Kinh áp đặt đối với đất hiếm, một nhóm kim loại khác được sản xuất chủ yếu ở Trung Quốc có chất lượng cao đối với các nhà sản xuất công nghệ cao. Mỹ vào năm 2014 đã thắng một vụ kiện tại Tổ chức Thương mại Thế giới khi lập luận rằng các giới hạn xuất khẩu của Trung Quốc đối với đất hiếm, cũng như vonfram và molypden, là không phù hợp với các quy tắc thương mại quốc tế.
Sau đó, vào năm 2019, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã có chuyến thăm tới một trong những khu sản xuất đất hiếm quan trọng của quốc gia này. Đối với các nhà phân tích, chuyến thăm trên dường như là một lời cảnh báo Bắc Kinh có thể làm gián đoạn thương mại khoáng sản, vài ngày sau khi chính quyền Trump coi việc cung cấp một số công nghệ của Mỹ cho nhà sản xuất thiết bị viễn thông Trung Quốc Huawei Technologies là bất hợp pháp.
Paul Triolo, phó chủ tịch cấp cao về Trung Quốc và lãnh đạo chính sách công nghệ của công ty tư vấn Albright Stonebridge Group có trụ sở tại Washington, cho biết các biện pháp kiểm soát xuất khẩu cho phép Bắc Kinh nhắm mục tiêu vào các công ty riêng lẻ cũng như các lĩnh vực rộng lớn hơn của các ngành cụ thể và đưa ra quyết định dựa trên những cân nhắc về địa chính trị.
Ông cho biết Trung Quốc đã báo hiệu với Mỹ rằng họ quan tâm đến việc thiết lập một cuộc đối thoại song phương mới về kiểm soát xuất khẩu và động thái mới nhất có thể mang lại cho Bắc Kinh nhiều đòn bẩy hơn trong các cuộc thảo luận sắp tới với Washington.
Theo Nazak Nikakhtar, một luật sư thương mại từng giữ vai trò này, các biện pháp kiểm soát được công bố hôm thứ Hai tuân theo một mô hình hạn chế nhẹ nhàng hơn đối với việc người Mỹ tiếp cận các mặt hàng khác được sản xuất tại Trung Quốc, chẳng hạn như các vật liệu được gọi là chất siêu mài mòn cũng được sử dụng trong các ngành công nghiệp công nghệ cao. liên quan đến an ninh quốc gia và chuỗi cung ứng hàng hóa tại Bộ Thương mại và hiện là đối tác của công ty luật Wiley Rein LLP ở Washington. “Đó thực sự là động tác trình diễn, để nhắc nhở Mỹ rằng Trung Quốc mạnh như thế nào và nhắc nhở chúng ta rằng họ có quyền kiểm soát như thế nào đối với chuỗi cung ứng của chúng ta”, bà nói.
Trong khi Nikakhtar cho biết bà không nghĩ rằng các hạn chế về gali và germani được thiết kế để trở thành một con bài thương lượng cho các cuộc đàm phán sắp tới với các quan chức Mỹ, bà nói rằng Mỹ nên nắm bắt cơ hội để nhắc nhở các đối tác Trung Quốc rằng Washington có thể lấp đầy các lỗ hổng trong các hạn chế xuất khẩu hiện tại của mình, và Mỹ có quyền áp dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế.
