4-6-2023
Vụ thảm sát Thiên An Môn, mình quan tâm đến những nguyên nhân vĩ mô hơn. Nguyên nhân sâu xa để xảy ra sự kiện này là sự đổi mới, nới lỏng dân chủ của cố TBT Hồ Diệu Bang và tân TBT Triệu Tử Dương. Hai ông này đều là những lãnh đạo có tư tưởng đổi mới, kiểu như Võ Văn Kiệt của VN, và là những người đổi mới kèm với mở rộng dân chủ nhiều nhất trong lịch sử cộng sản TQ.
Cái chết bất ngờ của Hồ Diệu Bang dẫn đến sự kiện sinh viên “tập trung đông người” ở Thiên An Môn, trong khi TBT Triệu Tử Dương lại không chủ trương đàn áp mà chính ông lại cầm loa điện đến nói chuyện với sinh viên. Có thể giới sinh viên cảm thấy được bật đèn xanh nên càng thoải mái phản kháng. Ai ngờ phe bảo thủ trong đảng vẫn quá mạnh, lại được Đặng Tiểu Bình, khi đó đã nghỉ hưu nhưng vẫn nắm quân ủy trung ương, ủng hộ. Điển hình là Lý Bằng và Giang Trạch Dân. Phe bảo thủ quyết định đàn áp vụ biểu tình bằng quân đội lấy từ các địa phương xa Bắc Kinh và vụ thảm sát đã xảy ra.
Bài học cho VN
Như vậy có thể hiểu là vụ biểu tình Thiên An Môn xảy ra là do sự đổi mới và mở rộng dân chủ của hai ông TBT. Nhưng họ không lường trước được về sự phản kháng của phe bảo thủ. TBT đã là chức vụ cao nhất trong đảng nhưng 2 ông này vẫn không đủ quyền lực (không nắm quân đội) để bẻ lái cả con tàu cộng sản TQ, chế độ toàn trị (đảng trị) nó khác cơ bản với chế độ độc tài ở chỗ đó.
Sự thay đổi phải đến từ đa số trong Bộ Chính trị thì mới chắc chắn được. Ở VN, phe ông Kiệt cũng không thể lái được phe ông 10, nên sự thay đổi ở VN cũng ở mức độ nửa chừng xuân. Năm 89, nếu Triệu Tử Dương thành công, thì VN thay đổi là tất yếu. Tiếc là sau sự kiện Thiên An Môn, Triệu Tử Dương bị mất chức và giam lỏng đến cuối đời. TQ đi theo đường lối cứng rắn, siết chặt dân chủ cho đến ngày nay và trở thành tấm gương cho đảng cộng sản VN. Triệu Tử Dương, trong thời gian bị giam lỏng, có cuốn băng ghi âm “hồi ký”, không biết đã được phát hành chưa? Hình như có bản tiếng Việt dịch từ tiếng Anh của ông Quang A?
Sự kiện Thiên An Môn cũng cho thấy là VN không dễ dàng đổi mới nếu đa số thành viên Bộ Chính trị không muốn đổi mới. Tấm gương Thiên An Môn còn đó.
