(AFP 27/11/2022) Những cuộc biểu tình chống phong tỏa đã nổ ra sáng sớm ngày Chúa nhật 27/11 tại Thượng Hải, theo các nhân chứng. Phẫn nộ đang dâng lên tại Trung Quốc chống lại chính sách « zéro Covid » khắc nghiệt của chính quyền từ gần ba năm qua.

Một người chứng kiến cho biết khoảng mấy trăm người đã biểu tình trong im lặng hôm Chúa nhật tại trung tâm Thượng Hải, giơ cao những bông hoa trắng và những tờ giấy trắng - đã trở thành biểu tượng phản kháng nạn kiểm duyệt - tại nhiều giao lộ, trước khi bị công an giải tán.

Một cuộc biểu tình khác đã diễn ra đêm hôm trước, cách đó không xa. Trong một video được chia sẻ rộng rãi trên internet mà AFP định vị được, người biểu tình hô « Tập Cận Bình, từ chức ! », và tố cáo đảng Cộng sản Trung Quốc. Một sự công khai chống đối hiếm hoi đối với chủ tịch nước và chế độ tại thủ đô kinh tế Trung Quốc, vào đầu năm đã bị phong tỏa khắt khe suốt hai tháng.

Cuộc biểu tình đầu tiễn diễn ra vào sáng sớm Chúa nhật trên đường Wulumuqi - tên tiếng Hoa của thành phố Urumqi ở Tân Cương, nơi 10 người đã bị chết cháy hôm thứ Năm. Nhiều bài đăng trên mạng xã hội Trung Quốc lên án các biện pháp chống Covid đã làm trầm trọng thảm kịch : vì phong tỏa, nhiều xe hơi đậu trên con đường nhỏ hẹp dẫn đến tòa nhà đang bốc cháy, khiến cứu hỏa không vào được.

Một nhân chứng không muốn nói tên, đã tham gia cuộc xuống đường đầu tiên ở Thượng Hải hôm Chúa nhật cho AFP biết đã đến nơi lúc hai giờ sáng : « Một nhóm người tưởng niệm đặt hoa trên lề đường, nhóm khác hô khẩu hiệu. Có vài vụ xô xát nhẹ nhưng nhìn chung rất văn minh, trật tự. Thật điên rồ khi biết rằng trong hoàn cảnh này lại có nhiều người can đảm nổi bật như thế ». Nhiều nhân chứng nói rằng có ít nhất hai người đã bị bắt.

Khoảng 200 đến 300 sinh viên trường đại học danh giá Thanh Hoa ở Bắc Kinh hôm Chúa nhật cũng đã biểu tình tại trường - theo một người chứng kiến được AFP hỏi chuyện, và những hình ảnh trên mạng xã hội. Nhân chứng kể rằng khoảng 11 giờ 30 (3 giờ 30 GMT), một nữ sinh viên bắt đầu bằng việc giơ cao một tờ giấy trắng, sau đó những cô gái khác tham gia. « Chúng tôi hát quốc ca và Quốc tế ca, hô lên "Tự do sẽ chiến thắng", "Không xét nghiệm PCR, chúng tôi cần thức ăn", "Phản đối phong tỏa, chúng tôi muốn tự do" ».

Trên internet, các video cho thấy một đám đông trước căng-tin nhà trường, tụ tập xung quanh một diễn giả đang hô : « Đây không phải là cuộc sống bình thường, chúng tôi đã quá chán ngán. Cuộc sống không còn như trước nữa ! ». Trong một video khác quay ở cùng địa điểm, các sinh viên hô lớn : « Dân chủ và Nhà nước pháp quyền, tự do ngôn luận », nhưng video này nhanh chóng bị xóa khỏi internet.

Một buổi tưởng niệm các nạn nhân vụ hỏa hoạn ở Urumqi cũng diễn ra ở trường đại học Bắc Kinh, nằm gần đại học Thanh Hoa. Theo một nam sinh viên có tham gia, những người biểu tình bắt đầu tập hợp vào khoảng nửa đêm thứ Bảy tại trường, khoảng 100 đến 200 người. « Tôi nghe mọi người hô to : "Phản đối xét nghiệm Covid, hoan hô tự do" » - nhân chứng này nói, đồng thời cho AFP xem các hình chụp và video để chứng minh.

Các video khác trên mạng xã hội cho thấy một buổi lễ tưởng niệm lớn ở Viện Truyền thông Nam Kinh (miền đông) và những cuộc tụ tập nho nhỏ ở Tây An, Vũ Hán (miền trung), Quảng Châu (miền nam), nhưng AFP không thể kiểm chứng. Các hashtag liên quan đến biểu tình đều bị kiểm duyệt trên mạng Vi Bác (Weibo), những video nhạy cảm bị xóa khỏi trang Duoyin và Kuaishou.

Nhiều cuộc biểu tình lẻ tẻ, đôi khi bạo động xảy ra khắp Hoa lục trong những ngày gần đây, nhất là tại nhà máy iPhone lớn nhất thế giới ở Trịnh Châu, và Urumqi sau vụ hỏa hoạn. Dù có nhiều vaccin, ngược với thế giới, Trung Quốc tiếp tục áp đặt phong tỏa ồ ạt dù chỉ vài ca, buộc cách ly tập trung những ai dương tính, và đòi hỏi xét nghiệm PCR hầu như hàng ngày để vào những nơi công cộng.

Người dân đã quá chán ngán sau gần ba năm bị trói buộc khắt khe. Và một số ca được đưa tin rộng rãi - cấp cứu chậm vì hạn chế dịch tễ gây hậu quả chết người - đã thổi bùng sự bất mãn của dân chúng. Hôm Chúa nhật, Trung Quốc ghi nhận 39.506 ca Covid, vẫn rất thấp so với con số ở những nơi khác trên thế giới lúc đỉnh dịch.

Hàng trăm người cũng biểu tình tối Chúa nhật tại Vũ Hán ở miền trung chống phong tỏa, gần đúng ba năm sau khi phát hiện ca Covid đầu tiên trên thế giới tại thành phố này hồi tháng 12/2019. Theo các video phát trực tiếp trên mạng xã hội được AFP xác nhận vị trí, đám đông phẫn nộ tập trung tại Vũ Hán, và nhiều cuộc biểu tình tương tự nổ ra tại nhiều thành phố Trung Quốc.