Người dùng internet Trung Quốc hiện không còn truy cập được vào website của Scratch nữa. Greatfire.org, một tổ chức chuyên giám sát tình hình kiểm duyệt internet tại Trung Quốc, cho thấy website Scratch đã hoàn toàn bị chặn vào ngày 20/8, trong khi một người dùng Scratch lần đầu phát hiện ra vụ việc vào một tuần trước đó, tức ngày 14/8.
Gần 60 triệu trẻ em trên toàn thế giới đã và đang sử dụng ngôn ngữ lập trình thị giác của Scratch nhằm tạo ra những trò chơi, các nội dung hoạt hoạ, truyện kể, và nhiều thứ khác. Trong số đó có không ít học sinh Trung Quốc, những thiếu niên đang lao vào cuộc đua học lập trình giữa bối cảnh quốc gia đông dân nhất thế giới tìm cách biến 200 triệu trẻ em thành những tài năng công nghệ đẳng cấp thế giới.
Theo ước tính gần đây nhất, có 5,65%, tương đương 3 triệu người dùng đã đăng ký của Scratch đang sống tại Trung Quốc. Tuy nhiên phạm vi phủ sóng của ngôn ngữ này nhiều khả năng cao hơn so với con số 3 triệu, bởi nhiều nhà phát triển Trung Quốc đã phát triển các biến thể dựa trên Scratch, vốn là một phần mềm mã nguồn mở.
Các dự án trong Scratch có chứa "một lượng lớn nội dung không chuẩn xác, giả mạo, và làm bẽ mặt Trung Quốc", bao gồm việc đưa Hong Kong, Macau và Đài Loan vào một danh sách đổ xuống (dropdown list) khi người dùng lựa chọn "quốc gia" - một trang tin thuộc chính phủ Trung Quốc nói vậy hôm 21/8.
Bài báo đó còn nói thêm rằng "bất kỳ dịch vụ nào phân phối thông tin tại Trung Quốc" phải tuân thủ các quy định của địa phương, và website cùng diễn đàn người dùng của Scratch đã bị đóng cửa tại đất nước này.
Trình biên tập Scratch, được sử dụng bởi các lập trình viên tại mọi quốc gia trên thế giới và hỗ trợ hơn 50 ngôn ngữ, là một phần mềm có thể tải về và sử dụng ngoại tuyến. Có nghĩa là người dùng Trung Quốc nếu đã từng cài đặt phần mềm trước đây sẽ có thể tiếp tục sử dụng nó. Vẫn chưa rõ liệu lệnh cấm có được mở rộng và chặn mọi bản cập nhật trong tương lai của phần mềm hay không.
Nhóm phát triển Scratch hiện chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào. Một điều chắc chắn là nếu lệnh cấm Scratch tại Trung Quốc có thời hạn vĩnh viễn, thì nhu cầu đối với các phần mềm thay thế của chính Trung Quốc phát triển sẽ tăng cao.
"Scratch được sử dụng rất rộng rãi tại Trung Quốc bởi học sinh, sinh viên. Trong trường học, nó được sử dụng trong nhiều sách giáo khoa công nghệ thông tin chính thức dành cho học sinh tiểu học" - theo lời Anqi Zhou, CEO của Dream Codes True, một startup lập trình hướng đến trẻ em tiểu học và trung học cơ sở. "Có rất nhiều cuộc thi lập trình dành cho trẻ em trong đó sử dụng Scratch".
Thật vậy, việc Scratch len lỏi vào hệ thống trường công chính là điều đã báo động chính quyền Trung Quốc. Một bài viết xuất bản hôm 11/8 trên một tờ báo dành cho thanh thiếu niên của nhà nước nói rằng:
"Các nền tảng như Scratch có một lượng lớn người dùng trẻ tuổi tại Trung Quốc. Đó chính xác là lý do vì sao nền tảng này phải thực hành tự kỷ luật. Cho phép những nội dung chống Trung Quốc và mang tính ly khai sẽ gây hại cho cảm xúc của người dân Trung Quốc, vượt qua lằn ranh đỏ của Trung Quốc, và đầu độc thế hệ tương lai của Trung Quốc".
Giao diện Scratch
Tiêu đề bài báo đã cho thấy thái độ của Trung Quốc đối với các công nghệ nhập từ nước ngoài, bao gồm cả những công nghệ mã nguồn mở và dành riêng cho giáo dục, không mang tính độc hại: Một nước Trung Quốc mở sẽ không "bài ngoại", nhưng phải "khử độc" (những yếu tố từ nước ngoài).
Liên quan những nội dung "có vấn đề" do người dùng tạo ra trên Scratch, Trung Quốc nhiều khả năng sẽ khuyến khích các công ty công nghệ trong nước phát triển, như họ đã làm một cách chớp nhoáng nhằm nội địa hóa các nhà sản xuất bán dẫn và thậm chí là một dịch vụ hosting cho phép lưu giữ mã nguồn.
Ngoài sách giáo khoa, Scratch còn len lỏi vào các trung tâm đào tạo ngoài giờ học đắt đỏ trên toàn Trung Quốc. Một số công ty công khai đề cao mã nguồn mở của Scratch như là nền tảng của họ, trong khi số khác phát triển những phần mềm tương đương với lời khẳng định được phát triển bởi các lập trình viên trong nước - theo lời nhiều nhà sáng lập trong ngành công nghệ Trung Quốc.
"Scratch giống như một chuẩn dành cho phần mềm lập trình cho trẻ em. Hầu hết các bậc cha mẹ học về Scratch từ các chương trình ngoại khóa chứ không trực tiếp trên Scratch" - Yi Zhang, nhà sáng lập Tangiplay, một startup dạy trẻ em lập trình qua phần cứng ở Thâm Quyến cho biết.
Dù Scratch rất phổ biến tại Trung Quốc, các đối thủ của nó đang tiến lên mạnh mẽ, bao gồm Code Mao - một startup thành lập vào 5 năm trước tại Thâm Quyến và được tài trợ nhiều bởi các công ty đầu tư mạo hiểm. Với ngôn ngữ Kitten của riêng họ, được miêu tả là "mạnh mẽ hơn Scratch", startup này hiện diện tại 21 quốc gia, với hơn 30 triệu người dùng, và khoảng 11.000 khách hàng thuộc các tổ chức. Gã khổng lồ internet Tencent và NetEase cũng có các sản phẩm của riêng mình dành cho các lập trình viên trẻ tuổi.
"Nếu lệnh cấm là vĩnh viễn và nếu các đối thủ chính và các trường học ngừng sử dụng nó, chúng tôi cũng sẽ cân nhắc ngừng sử dụng nó" - CEO Zhou nói.
Tham khảo: TechCrunch
