Sự bùng phát của dịch corona đã tạo điều kiện cho chính quyền và các công ty Trung Quốc thu thập dữ liệu công dân ở mức độ ngày càng rộng.
“Tôi không có lý do gì để từ chối yêu cầu của chính quyền về việc chia sẻ dữ liệu cá nhân dưới danh nghĩa an ninh cho cộng đồng,” Wang Junyao, một kỹ sư 29 tuổi ở Thâm Quyến, nói với Inkstone.
“Nhưng đến khi hết virus thì sao? Chắc chắn xung đột giữa việc thu thập dữ liệu và quyền riêng tư sẽ tăng lên,” anh cho biết.
Mặc dù trước đó, việc đăng ký bằng tên thật và nhận dạng khuôn mặt đã trở nên phổ biến trong cuộc sống thường ngày ở Trung Quốc, nhưng sau khi dịch bệnh xảy ra, thực tiễn này đang được mở rộng tới việc mua thuốc và mua vé tàu xe dưới danh nghĩa nhằm ngăn chặn virus.
Tại tỉnh Quảng Đông, chính quyền địa phương yêu cầu người dân phải đăng ký bằng tên thật khi mua thuốc hạ sốt và thuốc ho tại các hiệu thuốc để các quan chức có thể theo dõi họ.
Tại trung tâm công nghệ Thâm Quyến, gần đây người dân được yêu cầu cung cấp tên họ đầy đủ trước khi vào ga tàu điện ngầm.
Hiện nay các công ty công nghệ phát triển những hệ thống mới, gồm cả nền tảng giao đồ ăn tận nhà Meituan Dianping, yêu cầu người dùng cung cấp thông tin cá nhân của họ bằng cách quét mã QR trước khi lên xe buýt, tàu hoả và tắc xi. Những ai từ chối sẽ không được đi.
“Sắp tới chính phủ Trung Quốc sẽ đẩy mạnh thu thập dữ liệu và các ứng dụng… chủ yếu là thông tin y tế, dữ liệu về mối quan hệ giữa các cá nhân và thông tin mua sắm, đặc biệt là việc mua các vật dụng y tế,” ông Wang Xiaohui, hiệu phó Học viện Công nghiệp Internet tại Đại học Thanh Hoa cho biết.
Những nỗ lực mở rộng thu thập dữ liệu đồng thời còn phù hợp với mong muốn thiết lập một cơ sở dữ liệu y tế toàn quốc của chính quyền trung ương để có thể giúp chính quyền ra quyết định trong những sự việc có liên quan tới an ninh an toàn trong tương lai.
Hồi tháng Hai, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã kêu gọi cải tiến sâu rộng hệ thống ứng phó y tế khẩn cấp của Trung Quốc. Ngay sau đó, Uỷ ban Y tế Quốc gia đã đề nghị đẩy mạnh thu thập và phân tích dữ liệu để hỗ trợ phòng chống dịch bệnh.
“Cơ sở dữ liệu đóng vai trò lớn trong chẩn đoán bệnh, phương pháp điều trị cũng như cải thiện hiệu quả dịch vụ… Việc thu thập dữ liệu ở quy mô lớn hơn cho phép báo cáo chính xác về các điểm nóng,” tuyên bố cho biết.
Mới đây, Baidu đã cho ra mắt bản đồ trực tuyến về dịch bệnh, theo đó cho phép người xem thấy được vị trí các ca bệnh đã xác nhận và bị nghi ngờ trong thời gian thực để mọi người có thể tránh không tới những địa điểm đó.
Qihoo 360, công ty an ninh mạng lớn nhất Trung Quốc, đang rao bán một ứng dụng cho phép người dùng kiểm tra xem họ có lên cùng một chuyến tàu hay cùng máy bay với người bị nhiễm virus corona hay không.
Tuy nhiên, việc vội vã thu thập dữ liệu để chống dịch bệnh đã dẫn đến vi phạm quyền riêng tư, đặc biệt đối với những cư dân ở tâm dịch Vũ Hán. Nhiều người đã bị rò rỉ các thông tin cá nhân lên mạng, gây ra sự kỳ thị và xua đuổi trong cộng đồng.
Các nhà quan sát cho rằng với một nhà nước luôn muốn kiểm soát chặt chẽ người dân và thiếu minh bạch như Trung Quốc, việc bảo vệ quyền bí mật riêng tư cũng như các quyền khác liên quan tới việc thu thập dữ liệu khó có thể xảy ra.
Xuân Lan (theo Inkstone)
