Nếu bạn hỏi tôi vì sao Phương Tây phát triển hơn, vì sao nước Úc giàu có, vì sao Mỹ thành cường quốc, vì sao Singapore và Hong Kong từ 2 hòn đảo trở thành 2 trung tâm tài chính, hay vì sao quốc gia kia phát triển – tôi sẽ trả lời là vì Meritocracy, sự trọng dụng nhân tài.
Vậy Chế Độ Nhân Tài hay trọng dụng nhân tài nghĩa là gì? Nghĩa là mỗi và tất cả thành viên trong xã hội và nền kinh tế được đánh giá dựa trên thành tích, sự đóng góp và thành tựu của họ. Cho dù họ là ai, tên gì, tôn giáo gì, mấy tuổi, đến từ đâu, lý lịch gia đình là gì, đẹp hay xấu – những thứ đó chẳng liên quan gì. Điều duy nhất được coi trọng là năng lực của họ, tức mức độ “Nhân Tài” của mỗi người.
Điều này tuy nghe hiển nhiên nhưng đây là một thứ vô cùng quý hiếm. Ở hầu hết các quốc gia khác bạn sẽ được đánh giá dựa trên gia đình của bạn là ai, bạn có bao nhiêu tiền, bạn quen biết ai, bạn có biết vâng lời hay không. Đó là quy luật từ thời Hy Lạp cho đến La Mã cho đến tận bây giờ. Lịch sử có vô số ví dụ:
- Người Do Thái bị người Châu Âu kỳ thị. Điều này đã đẩy đi một lượng trí thức và kiến thức vô tận. Có thể nói, yếu tố trí tuệ Do Thái đã tạo nên sự khác biệt giữa Mỹ và Châu Âu. Hãy Google tên một CEO hay đạo diễn người Mỹ xem, vì xác suất rất cao là họ có gốc Do Thái.
- Sự tiêu diệt của tầng lớp trí thức Trung Quốc dưới thời Mao. Điều này đã đẩy lùi sự phát triển của Trung Quốc đến hàng trăm năm.
- Sự tiêu diệt của tầng lớp tinh hoa Việt Nam sau 1975. Bây giờ xây dựng lại phải mất vài thập niên. Bây giờ vẫn vậy, người gốc Bắc Kỳ luôn được ưu tiên.
- Người Hồi Giáo nô lệ hóa người Thiên Chúa và Do Thái nên đã tụt hậu.
- Hitler đuổi và kỳ thị người Do Thái. Nếu Hitler công nhận người Do Thái như người Đức thì có lẽ kết quả Thế Chiến Thứ 2 đã khác. Nhưng ông ta đã đuổi đi một kho tàng kiến thức.
Tôi có thể nói tiếp, vân vân và vân vân. Hiện tại Chế Độ Nhân Tài đang được thực hiện ở khắp mọi nơi, các chính phủ ở các nước tiên tiến thấu hiểu được tầm quan trọng của nhân tài. Đó là tại sao họ lại có những chương trình di dân trí thức hay đầu tư, vì đó là cách để hút chất xám. Bạn không thể nào sinh đẻ đủ nhân tài mà phải biết cách thu hút chất xám nữa.
Cho nên cách tối ưu để phát triển một đất nước là tạo môi trường và cơ chế để thu hút người khác đến đóng góp cho mình. Thay vì tốn công đào tạo thì hãy trọng dụng những thứ có sẵn. Một cá nhân chỉ nên được đánh giá dựa trên thành tựu và năng lực của họ, còn những thứ khác thì chẳng liên quan.
Đó là bí quyết để làm giàu. Hãy trọng dụng nhân tài như Úc, Mỹ, Anh, Singapore và Hong Kong. Đó là Meritocracy – Chế Độ Nhân Tài. Còn Việt Nam thì sao, có trọng dụng nhân tài không?
Ku Búa @ Cafe Ku Búa
