Đắk Lắk: Hàng trăm gia đình người Êđê biểu tình đòi đất từ công ty lâm nghiệp

Từ giữa tháng 5 tới nay, người dân ở buôn Lang, thị trấn Ea Pôk, huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk đã phải ở vào thế đối đầu với Công ty Cổ phần Cà phê Ea Pôk, để đòi lại mảnh đất canh tác rộng khoảng 40 hecta. 

Đỉnh điểm của cuộc đối đầu này là vào ngày 18 tháng 5, hàng trăm người dân đã tập trung biểu tình tại mảnh đất trên, mà theo phản ánh của người dân là để phản đối việc công ty cà phê hủy hoại hoa màu do người dân trồng.

Video và hình ảnh ghi lại cuộc biểu tình trên được chia sẻ trên mạng xã hội. Những hình ảnh được chia sẻ cho thấy lực lượng cảnh sát cơ động cũng có mặt ở hiện trường và xảy ra va chạm với người dân. 

Đến ngày 28 tháng 5, người dân tiếp tục tổ chức biểu tình, căng biểu ngữ để yêu cầu phía công ty cà phê trả lại đất. Báo chí Nhà nước đến nay không đưa tin tức gì về vụ việc. 

“Chúng tôi muốn công ty trả lại đất tổ tiên cho chúng tôi để dân sau này có đất làm ăn, dân thì càng ngày càng nhiều mà đất thì ít, nên dân phải đòi lại đất” - Một người dân địa phương nói với đài RFA dưới điều kiện giấu tên. 

Theo tìm hiểu của chúng tôi, buôn Lang hiện có khoảng 250 hộ dân, tất cả đều là người thuộc sắc dân Êđê bản địa, và toàn bộ người dân sống dựa vào canh tác nông nghiệp. 

Trao đổi với chúng tôi, người dân địa phương cho biết họ vốn dĩ đã canh tác trên mảnh đất này từ nhiều đời, tuy nhiên sau năm 1975 thì bị Nhà nước lấy và giao cho doanh nghiệp Nhà nước là Nông trường cà phê Eapốk, sau đổi thành công ty Cổ phần Cà phê Ea Pôk để trồng cây cà phê. 

Từ việc là chủ của khu đất người dân bỗng dưng trở thành kẻ làm thuê trên chính mảnh đất của mình. 

Từ năm 1983 đến nay, người dân cho biết họ được phía công ty cho phép canh tác trên mảnh đất này, nhưng bị giao khoán sản lượng 18 tấn cà phê/1ha, hoặc đưa ra mức nộp sản lượng lên đến 80% mỗi vụ thu hoạch. 

“Người dân làm vất vả những không đủ ăn vì phải nộp sản lượng cho công ty, nhiều vụ còn không có đủ sản lượng để nộp nên phải nợ, đến vụ sau phải nộp bù thế là chẳng còn gì” - Một người dân được phía công ty giao cho canh tác trên mảnh đất rộng 8.000 mét vuông cho hay. 

Cũng theo người dân, đến năm 2010 thì phía công ty cho nhổ cây cà phê và để người dân trồng các cây hoa màu khác, trong đó có cây ngô, nhưng lại không hỗ trợ cây giống, phân bón, lẫn thuốc trừ sâu. 

Đồng thời, công ty giữ nguyên hình thức khoán sản lượng, hoặc đánh thuế lên đến 80% sản lượng mỗi vụ. 

“Người dân phải tự bỏ tiền ra, công ty không hỗ trợ một đồng nào, cũng không cho được một viên thuốc nào lúc người dân bị ốm" - Một người dân khác đang canh tác trên mảnh đất rộng 10.000 mét vuông cho hay. 

Tuy nhiên, gần đây, phía công ty muốn người dân dừng trồng hoa màu và chuyển sang trồng cây sầu riêng, điều này vấp phải sự phản đối của người dân, dẫn đến sự việc công ty tiến hành phá hủy hoa màu của người dân hôm 18 tháng 5 nhằm chuẩn bị đất để trồng sầu riêng.  

Năm 2019, trước việc đời sống kinh tế khó khăn lẫn thái độ mà họ cho là vô trách nhiệm của phía công ty, người dân buôn Lang đã quyết định làm đơn gửi chính quyền để đòi lại đất và quyền canh tác. 

Phóng viên của đài RFA gọi điện thoại cho Công ty Cổ phần Cà phê Ea Pôk để đề nghị phía công ty đưa ra quan điểm, nhưng được người trực điện thoại cho biết phía báo chí phải đăng ký với lãnh đạo công ty, và chỉ được phỏng vấn khi lãnh đạo công ty này duyệt. 

Khi được hỏi về thái độ của chính quyền trước đòi hỏi của người dân, một người địa phương nói:

“Chúng tôi gửi đơn cho cho thị trấn, cho tỉnh nhưng không được phản hồi. Lần đầu thì có năm hộ ký tên, sau đó thì có thêm nhiều hộ nữa cùng ký. Chính quyền lúc nào cũng đứng về phía công ty chứ không giúp dân.”

Chúng tôi đã liên hệ với bà Nguyễn Thị Thu Hồng, Chủ tịch UBND thị trấn Ea Pôk để hỏi về việc tranh chấp giữa người dân buôn Lang với công ty cà phê, thì được bà này cho biết không chấp nhận trả lời phỏng vấn qua điện thoại. 

Khi được hỏi liệu người dân có đồng ý duy trì hình thức canh tác khoán như hiện tại nếu phía công ty Cổ phần Cà phê Ea Pôk giảm thuế và tăng hỗ trợ, người địa phương cho biết họ nhất quyết muốn đòi lại đất.