Tối 22 tháng 5 năm 2022, trên các trang mạng xã hội lan truyền bức ảnh một số lãnh đạo Việt Nam như Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Thủ tướng chính phủ Phạm Minh Chính… ngồi trên khán đài xem trận đá banh giữa Thái Lan và Việt Nam với trang phục và trà nước bị cho y như đang đi họp. 

Cùng ngày, một bức ảnh khác cho thấy bảng tên của lãnh đạo trên khán đài trong trận đấu bóng đá nữ cũng gây phản ứng trên mạng xã hội. Bức ảnh có tên ông Nguyễn Xuân Ký, bí thư Tỉnh Ủy Quảng Ninh, và bà Nguyễn Thị Kim Ngân, cựu chủ tịch Quốc Hội Việt Nam. 

Năm 2018, bà Ngân từng gây tranh cãi với hình ảnh bà vừa bắt tay vừa xoa đầu hai cầu thủ Quang Hải và Công Phượng của đội tuyển U23 Việt Nam. Trong khi báo chí Nhà nước gọi hành động của bà Ngân là “cử chỉ thân thương”; “trìu mến xoa đầu” thì cư dân mạng cho rằng đây là hành động trịch thượng, bề trên của bà Chủ tịch Quốc Hội. 

Với tư cách là một người dân, nhà báo Nguyễn Ngọc Già nhận định: 

“Thứ nhất là cho đến nay, quy định 5K vẫn còn nguyên giá trị. Trong khi họ là lãnh đạo cấp cao và cấp cao nhất nhưng chính họ đang vi phạm. Đó là điều đáng trách. Luật họ làm ra nhưng chỉ áp dụng cho dân. Chính họ vi phạm luật pháp làm mất đi tính thượng tôn. Thứ hai, trong tình hình kinh tế xã hội có thể nói là rất bi đát đã được rất nhiều chuyên gia cảnh báo, thế mà họ vẫn có thể điềm nhiên, hồ hởi, vui vẻ ngồi coi đá banh thì thú thật tôi không thể tưởng tượng nổi dân tộc Việt Nam lại bất hạnh như thế, khi có những công bộc như vậy. Thái độ của họ với tư cách là những lãnh đạo cấp cao và cấp thấp nhất đã phản ánh một thứ đạo đức suy đồi tận cùng, không còn cứu vãn được nữa. 

Đó cũng là hiện thân của những hình ảnh dân chúng đổ ra đầy đường đều không thực hiện 5K đã đành, lại còn có những hành động kỳ quái chỉ với mục đích ăn mừng thắng một trận đá banh. 

Điều đáng lên án nhất đối với những lãnh đạo cấp cao và cấp cao nhất của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam, cụ thể là Bộ Chính trị, Ban Tuyên giáo, Bộ Văn hóa, Thể thao-Du lịch và thậm chí Quốc hội, họ không hề có một lời nào để ngăn chặn những hành vi gọi là ‘điếm nhục’ quốc thể. Với tư cách là một công dân của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, tôi cảm thấy nhục nhã và tuyệt vọng trong cái tình hình hiện nay của Việt Nam.” 

Những “hành động kỳ quái” mà nhà báo Nguyễn Ngọc Già nói đến là hình ảnh khỏa thân của một vài bạn trẻ khi đổ ra đường ăn mừng chiến thắng, hoặc những tấm bảng viết những từ ngữ, hình ảnh bị cho là xúc phạm đội tuyển Thái Lan và phi thể thao. 

Điều đáng lên án nhất đối với những lãnh đạo cấp cao và cấp cao nhất của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam, cụ thể là Bộ Chính trị, Ban Tuyên giáo, Bộ Văn hóa, Thể thao-Du lịch và thậm chí Quốc hội, họ không hề có một lời nào để ngăn chặn những hành vi gọi là ‘điếm nhục’ quốc thể. Với tư cách là một công dân của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, tôi cảm thấy nhục nhã và tuyệt vọng trong cái tình hình hiện nay của Việt Nam. - Nhà báo Nguyễn Ngọc Già

Có lẽ chỉ có Việt Nam mới có những hình ảnh bị coi là dị hợm như thế cả trên khán đài lẫn ngoài đường sau chiến thắng. Nhạc sĩ Lê Thiệu nhận xét:

“Nguyên thủ trên thế giới thì người ta vẫn đi xem bóng đá bình thường, chỉ có điều an ninh thì bảo đảm thôi. Nhưng mà ở nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam thì các quan chức rất là quan cách. Vừa rồi trong trận chung kết bóng đá thì các vị nguyên thủ ngồi xem phải có một cái bàn để trà nước, chưa kể là họ có đội an ninh bảo vệ rất là nhiều. Những chi phí đó rất là tốn kém, nhưng cũng tạm chấp nhận nếu họ là nguyên thủ như Thủ tướng hay là Chủ tịch nước chẳng hạn. Đằng này, có những quan chức rất làng nhàng chỉ ở cấp sở hay cấp huyện mà khi đi xem thể thao cũng để bảng tên trước mặt. Người dân rất dị ứng với những hình ảnh này.

Lần đầu tiên tôi thấy chứ hồi nào giờ đâu có. Những hành động trơ trẽn, phi văn hóa càng ngày càng nhiều. Bộ mặt của họ càng ngày càng dày, không biết dị hợm hay xấu hổ; không biết cái gì nên làm, cái gì không.”

Nhiều người cho rằng, thể thao kết nối con người với nhau qua sự bình đẳng. Nhìn những bức ảnh nguyên thủ các nước dân chủ đi xem các trận đấu thể thao, người ta cảm nhận sự gần gũi, hòa đồng với người dân trong trang phục giản dị, chỗ ngồi không quá khác biệt. Có chăng chỉ là an ninh hơn mà thôi. Luật sư Vũ Đức Khanh từ Canada nêu quan điểm của ông với RFA qua ứng dụng Facebook Messenger:

“Ở các nước tự do dân chủ, cứ khoảng bốn năm một lần, người dân có quyền lựa chọn những người lãnh đạo quốc gia. Nếu những vị lãnh đạo nào có vẻ lạnh nhạt, xa rời quần chúng thì chắc sẽ không được phiếu tái cử. Cho nên, người lãnh đạo luôn phải tìm cách tạo cho mình hình ảnh gần người dân nhất. Và thể thao, nhất là những môn thể thao được cả nước yêu thích là phương tiện tốt nhất để làm công tác quan hệ công chúng này. Khi đó các lãnh đạo muốn được gần dân, chia sẻ nỗi buồn vui của họ. Một hình ảnh đẹp nhất của lãnh đạo là một lãnh đạo gần gũi nhất với đám đông chung quanh mình. Tôi nghĩ các lãnh đạo CSVN chưa chia sẻ những giá trị "dân chủ" này!”

Câu chuyện văn hóa của lãnh đạo Việt Nam là câu chuyện dài, đáng buồn mà những người trò chuyện với RFA đều thừa nhận. Nhiều người còn nhớ vào tháng 5 năm 2016, cách nay đúng sáu năm, chính quyền Việt Nam đưa các cô gái Việt Nam trong trang phục áo tứ thân hở hang ra múa hát trong buổi tiệc chiêu đãi cấp nhà nước đối với Tổng thống Hoa Kỳ lúc đó là ông Barack Obama.

Gần đây nhất là chiếc áo vest của Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính không cài một cái nút nào khi đứng cạnh Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden hôm 12 tháng 5 năm 2022 tại White House.

Cũng trong chuyến đi Hoa Kỳ của Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính, trang web Bộ Ngoại giao Mỹ xuất hiện đoạn clip ngắn cho thấy cách nói chuyện và ngôn từ của các quan chức Việt Nam bị cư dân mạng gọi là ‘vô văn hóa, làm xấu hổ người Việt trong nước’.