Vụ tàu Hải Dương Địa Lý 8 (Haiyang Dizhi 8) của Trung Quốc vi phạm vùng chủ quyền kinh tế của Việt Nam ở khu vực bãi Tư Chính, đối đầu với tàu cảnh sát biển Việt Nam đã kéo dài cả tuần nay không có gì là bất ngờ. Trung Quốc đã nhiều lần làm như vậy, một phần để nắn gân Việt Nam, một phần để tạo ra các tiền lệ, cắm thêm các cột mốc mới vào sâu trong vùng biển của Việt Nam.
Việc tàu cảnh sát biển Việt Nam có mặt và ngăn chặn, dù không ở mức quyết liệt cũng không phải là mới, từ vụ Hải Dương 981 đến nay cũng vẫn quanh quẩn như vậy. Không phái là nhà binh, tôi không dám phê phán cách phòng thủ khá thụ động của cảnh sát biển và hải quân Việt Nam trong suốt hàng chục năm qua trước các hành động vi phạm lãnh hải, bắn giết, đánh đập ngư dân và khiêu khích các lực lượng vũ trang biển Việt Nam.
Xưa nay các nước cựu XNCH như Nga, Trung Quốc và cả Việt Nam vẫn hay áp dụng các kiểu đánh nhau không chính danh trong các cuộc chiến tranh không minh bạch. Nga thì đưa quân đặc nhiệm, nhưng không quân hiệu, quân hàm vào Crime, đưa lính đánh thuê vào Đông Ucraine, đánh nhau xong chối phắt. Trung Quốc thì vũ trang cho ngư dân, dùng tàu kiểm ngư thay hải quân để trấn áp các tàu cá nước ngoài trên chính vùng biển cúa nước đó. Việt Nam thì xui ngư dân cứ ra Hoàng Sa đánh cá, khi có tàu “lạ” thì cho tàu kiểm ngư, cùng lắm là cảnh sát biển ra gọi loa bắn nước vào nhau. Ai cũng khẳng định chủ quyền biển của mình mà bộ đội hải quân, bộ đội biên phòng là lực lượng chính danh bảo vệ biên giới quốc gia lại không bao giờ ló mặt. Lần này cũng vậy, tuy rất nghiêm trọng.
Ai đó sẽ an ủi: Đây là cách đánh của một võ sỹ bé nhỏ, trước một đối thủ to cao hơn. Nhiều khi cứ chạy lùi, né tránh, thậm chí chịu đòn đau, nhưng lúc nào đó sẽ tung chưởng?
Nhưng điều khó chịu nhất, đặc biệt trong hoàn cảnh thế giới phức tạp như hiện nay, là thái độ của truyền thông Việt Nam. Báo chí Trung Quốc im lặng, thậm chí chối bay biến về sự kiện tàu Hải Dương Địa lý 8 có mặt tại Tư Chính, là điều tất nhiên, vì họ là kẻ ăn cướp, vì họ muốn im lặng trong lúc này, khi mà tai tiếng của họ bốc mùi khắp nơi.
Việt Nam đã im lặng xưa nay về tranh chấp biển Đông một cách quá đáng. Ngay cả việc kiện Trung Quốc ra tòa Quốc tế cũng cứ cân nhắc mãi và chẳng còn bao lâu nữa, vụ kiện sẽ mất hiệu lực sau 50 năm. Đã có ông Bộ trưởng quốc Phòng Việt nam tuyên bố tại một hội nghị an ninh quốc tế rằng: “Tranh chấp biển Đông là chuyện của hai nước“. Nghe vậy, ai cũng thấy rằng, ông này đã ngả vào vòng tay của Trung Quốc.
Nhưng tình thế hôm nay đã khác: Trung Quốc đang ngày càng bị cô lập trên mọi lĩnh vực: kinh tế, quân sự, ngoại giao. Mỹ, EU, Nhật, Ấn Độ, Úc, Canada đều có những động thái ngoại giao và quân sự trên biển Đông, biển Hoa Đông để cảnh báo Trung Quốc. Một liên minh chống lại kẻ ăn cắp công nghệ đang hình thành. Hồng Kong và Đài Loan đều đang ra mặt chống lại âm mưu một nước Trung Hoa… Ngay cả những cái đầu thân Trung Quốc nhất ở Việt Nam cũng cảm thấy được sự tức giận của người dân trước những vụ việc Luật Đặc khu, Đường Cao tốc, Formosa, Bauxite Tây Nguyên.
Vậy thì lúc này chính là lúc cần phải thông tin minh bạch hơn về thái độ xấu của Trung Quốc trên biển Đông. Cứ cho là báo chí nhà nước, cơ quan trung ương của các tổ chức chính trị vẫn phải im miệng để giữ gìn tình hữu nghị của hai đảng, nhưng còn bao nhiêu báo chí khác không nằm trong hệ thống này, sao lại không đưa tin. Nhiều nhà báo lớn, tên tuổi ở Việt Nam cũng im re.
Có điều lạ là một cuộc đối đầu lớn như vậy, kéo dài vài ngày mà chỉ có một nguồn tin duy nhất của South China Morning Post đưa, tất cả BBC, AFP, VOA và Facebook Việt Ngữ đều dựa vào ông Ryan Martinson.
Trong khi đó Việt Nam có ít nhất bốn tàu đang chiến đấu bằng loa tại chỗ lại không có một thông tin nào về hành động này của Trung Quốc. Kiểu truyền thông này thì đừng bao giờ hy vọng đạt được hỗ trợ của quốc tế khi bị ăn cướp, lại càng không bao giờ đạt được sự thống nhất trong lòng dân tộc.
Trong lúc đó, bà Chủ tịch Quốc hội mặc áo dài đẹp đang ở thăm Trung Quốc. Không biết hai bên bàn với nhau cái gì, trong khi có quá nhiều mâu thuẫn như vậy? Có lẽ điều duy nhất hai bên thống nhất được với nhau là: Chúng ta cứ uỵch nhau thoải mái, nhưng đừng kêu la.
Hôm trước mới viết “Giả dối là đức tính nhục nhã nhất hiện nay“, Giờ lại thấy bị đánh đau không dám rên cũng là nỗi nhục lớn. Hèn.
