Đi qua nhiều con phố, chứng kiến nhiều thân phận tàn tật, nghèo khổ mưu sinh ven đường, tôi cố gắng đi chậm lại quan sát, có khi bằng một linh cảm nào đó, tôi quay đầu xe, bỏ ra vài phút để trò chuyện cùng họ, đôi khi nhìn thấy các cụ già nghèo khổ, đáng thương quá tôi cũng rút ra dăm chục, một trăm… để biếu các cụ ăn quà.
Thông qua những câu chuyện, tôi mới biết được rằng có quá nhiều thân phận sống không bằng chết, bị oan ức nhưng họ vẫn cam chịu, họ chấp nhận nỗi đau nhưng không phải do họ hèn, mà do hoàn cảnh sống của họ vốn dĩ như vậy, tăm tối, thiệt thòi từ khi họ được sinh ra.
Cũng giống như hôm nọ, trên đường đi gặp dân oan tỉnh Nam Định, tôi đã thấy một người đàn bà trung tuổi với một chân bị thọt, bà ấy đang cố gắng lê lết ven quốc lộ 10 (huyện Vụ Bản, Nam Định). Qua vài câu hỏi, tôi mới biết người đàn bà này đang cố gắng đi bộ, cố gắng đi nhờ xe ai đó để đến chỗ rửa bát thuê, trong một nhà hàng tại thành phố Nam Định.
Tạm thời quên đi điểm đến của mình, tôi đồng ý chở giúp cô ấy tới thành phố Nam Định, và sau đó là những câu chuyện của người đàn bà bất hạnh được tiết lộ trên suốt quãng đường dài gần mười cây số. Cô giới thiệu mình tên là Mỹ (số điện thoại 0832820128), lấy chồng từ năm 1991 nhưng không có con với nhau, trước khi cưới cô, ông chồng đã có mấy người con trai riêng.
Cho đến một ngày, bố chúng bị tai nạn ở đường tàu, chết, ngành đường sắt bồi thường cho gia đình 2 triệu thì bị ông bí thư gần nhà lấy mất. Còn chúng, chúng đánh đập, cho xã hội đen đe dọa và đẩy cô Mỹ ra đường. Mấy đứa con dâu cũng vào hùa, cầm đất đá ném vào mẹ chúng… Và bây giờ cô Mỹ phải đi ở trọ, sáng đi bộ gần chục cây số rửa bát thuê, chiều đi nhặt rác, ở trọ, không còn nơi nương tựa.
Cô Mỹ cho số điện thoại, nhờ tôi quay lại chỗ cô trọ để xem kỹ sổ sách, giấy tờ, nếu các phóng viên có tâm ở khu Vụ Bản, Nam Định có thể tới, kiểm chứng, giúp người đàn bà xấu số này.
Nhìn vào ánh mắt cô Mỹ, tôi tin cô là người tử tế, câu chuyện của cô là thật, nhưng cũng giống như phần lớn người dân Việt Nam bán mặt cho đất, bán lưng cho trời, cả cuộc đời chỉ lo làm sao đủ ăn… từng ngày, họ không có kiến thức đấu tranh trên mặt trận pháp lý, và người nào có tâm lắm mới giúp được họ.
Nhưng thật tiếc, số người như vậy trong xã hội vẫn còn quá ít, thường nói hay hơn làm, ngồi một chỗ câu like, một số có tâm thì cũng không còn có đủ sức khỏe, sự an toàn để đi đến cùng sự việc, bởi đất nước này có quá nhiều sự việc để họ theo đuổi.
