Một chiếc xe hơi đã qua sử dụng được đưa lên tàu ở Hamburg, Đức để xuất khẩu - Ảnh: New York Times/Alamy
Những năm gần đây, Mỹ và châu Âu đã nỗ lực đáng kể trong vấn đề sử dụng xe hơi sạch và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cùng lúc đó họ chuyển hàng triệu chiếc xe cũ kĩ sang các nước nghèo hơn, đặt ra mối đe dọa cho sức khỏe con người và môi trường.
Đây là một phần nội dung trong báo cáo công bố đầu tuần này của Chương trình môi trường Liên Hiệp Quốc (UNEP) và được báo New York Times (Mỹ) dẫn lại.
Báo cáo chỉ ra trong giai đoạn 2015 - 2018, Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Nhật Bản đã xuất khẩu 14 triệu xe hơi đã qua sử dụng sang nước ngoài, trong đó 70% đến các nước có thu nhập thấp ở châu Phi, Đông Âu, châu Á, Mỹ Latinh, và Trung Đông.
Về lý thuyết, việc mua bán xe hơi như vậy có một lợi ích: Một khi chủ xe ở các nước giàu không muốn sở hữu xe nữa, những người ở các nước nghèo hơn sẽ có thể mua lại chúng phù hợp túi tiền. Ở những quốc gia như Kenya và Nigeria, hơn 90% xe hơi được người dân mua hiện nay đều là hàng nhập khẩu đã qua sử dụng.
Nhưng trong thực tế, nhiều trong số các xe bán lại cho những nước có thu nhập thấp không đáp ứng các tiêu chuẩn tối thiểu về ô nhiễm không khí và thường không an toàn khi sử dụng, theo báo cáo trên.
Có ít quy định để quản lý chất lượng của các xe này. Ở Hà Lan, các nhà điều tra gần đây xác định một số xe xuất khẩu được gỡ bỏ thiết bị kiểm soát ô nhiễm và bị tháo lấy những kim loại có giá trị trước khi bán sang nước ngoài.
"Hầu hết những chiếc xe này rất cũ, rất bẩn, rất không hiệu quả hay an toàn" - Rob De Jong, một tác giả trong báo cáo và là thành viên cấp cao tại Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc, bình luận.
Ông nói rằng nhiều xe hơi cũ được đưa tới châu Phi không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 4 của châu Âu có hiệu lực hồi năm 2005.
"Trong số 14 triệu chiếc xe đó, lên tới khoảng 80% không phù hợp chạy trên đường và không đáp ứng tiêu chuẩn Euro 4" - Đài BBC dẫn lời ông Rob De Jong.
Các tác giả trong báo cáo lo ngại nếu không được giám sát, việc buôn bán xe đã qua sử dụng như trên có thể dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng cho cả sức khỏe công chúng và vấn đề biến đổi khí hậu trong những thập niên tới.
Hiện nay một số quốc gia đã bắt đầu tìm cách kiểm soát những xe cũ kỹ gây ô nhiễm. Như trường hợp Kenya đang chỉ cho nhập những xe có tuổi đời ít hơn 8 năm, chủ yếu là xe từ Nhật Bản. Hay Sri Lanka gần đây áp dụng thuế cao hơn với các xe nhập khẩu gây ô nhiễm nặng và cắt giảm thuế với xe sạch hơn.
