CroatiaHàng chục người gồm cả người lớn và trẻ em, đàn ông và phụ nữ bị giết một cách bừa bãi, nhiều khả năng do tranh giành tài nguyên.
Mộ tập thể với 41 hài cốt nằm chồng chất ở Potocani. Ảnh: PLOS One.
Những người chôn trong mộ tập thể 6.200 năm tuổi ở Potocani, Croatia, nhiều khả năng chết trong một cuộc thảm sát của chính cộng đồng địa phương. Nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí PLOS One hôm 10/3 với tác giả chính là Mario Novak, người đứng đầu Phòng thí nghiệm Nhân chủng học tiến hóa và Khảo cổ sinh học thuộc Viện Nghiên cứu Nhân chủng học tại Zagreb.
Ngôi mộ được một người đàn ông sống tại Potocani phát hiện năm 2007. Các nhà khoa học tại Đại học Zagreb tình cờ thực hiện một cuộc khảo sát gần đó và có cơ hội nghiên cứu ngôi mộ ngay trong ngày đầu tiên. Hố chôn khá nhỏ, có đường kính khoảng 2 m và sâu 1 m, nhưng chứa ít nhất 41 hài cốt.
Áp dụng phương pháp định tuổi bằng đồng vị carbon với xương, đất và các mảnh gốm trong mộ, các nhà khoa học xác định nó tồn tại từ khoảng năm 4200 trước Công nguyên. Họ cũng xác định 21 nạn nhân là trẻ em từ 2-17 tuổi, 20 người là người lớn từ 18-50 tuổi. Ngoài ra, 21 nạn nhân là nam, còn lại là phụ nữ.
Trong nghiên cứu mới, Novak cùng các đồng nghiệp lấy mẫu ADN và phân tích xương của 38 người chết. Họ phát hiện phần lớn nạn nhân có ít nhất một vết thương nặng sau đầu, một số hộp sọ còn có tới 4 lỗ thủng. Các nạn nhân chết do bạo lực, không phải bệnh truyền nhiễm, Novak nhận định.
Tỷ lệ giữa đàn ông và phụ nữ, người lớn và trẻ em gần như bằng nhau, tay chân và mặt của người chết cũng không có vết thương. Như vậy, khả năng cao họ không bị giết trong một trận đấu nhỏ của một cuộc chiến tranh.
Nhóm nghiên cứu chưa rõ các nạn nhân tự kiềm chế hay không thể tự vệ. "Nếu ai đó tấn công bạn bằng gậy hoặc kiếm, theo phản xạ bạn sẽ giơ tay lên để bảo vệ đầu. Hành động này ít nhất sẽ để lại vết thương trên xương cánh tay của một số người. Tuy nhiên, chúng tôi không thấy bất cứ vết thương trên mặt hay vết thương do tự vệ nào", Novak nói.
Dữ liệu gene cho thấy chỉ 11 người trong mộ là họ hàng gần. Do đó, vụ thảm sát không nhắm đến một dòng tộc cụ thể. Đây cũng không giống một vụ giết người phân biệt đối xử có kế hoạch vì thông thường, kẻ thù sẽ giết đàn ông lớn tuổi và bắt giữ phụ nữ. "Trong trường hợp này, họ bị giết bừa bãi, không quan tâm đến giới tính và tuổi tác", Novak nhận xét.
Đa số người chết trong mộ tập thể Potocani không phải họ hàng gần nhưng lại có chung tổ tiên, đồng nghĩa họ không phải mới từ nơi khác đến mà là người địa phương. Vì vậy, Novak cũng loại trừ khả năng vụ thảm sát xảy ra do một nhóm người tới nhập cư.
Các nhà khoa học cho rằng lời giải thích hợp lý nhất là biến đổi khí hậu kéo dài dẫn đến lũ lụt hoặc hạn hán, có thể kết hợp với việc dân số tăng nhanh ngoài dự đoán, khiến những cuộc xung đột tranh giành tài nguyên quý giá nổ ra. Một trong những xung đột như vậy đã khiến hàng chục người bỏ mạng ở Potocani.
Thu Thảo (Theo Live Science)
