Đăng ngày: 12/01/2024 - 12:13

4 phút

Cuộc bầu cử ngày mai 13/01 không chỉ là sự kiện quan trọng đối với nền dân chủ Đài Loan mà còn được cả thế giới theo dõi rất sát. Ứng viên Đảng Dân Tiến (DPP)  Lại Thanh Đức, phó tổng thống mãn nhiệm, theo các cuộc thăm dò dư luận, đang dẫn đầu các ý định bỏ phiếu. Ông đánh giá cuộc bầu cử lần này là sự « lựa chọn giữa dân chủ và chuyên chế » đồng thời tiếp tục chỉ trích đối thủ Hầu Hữu Nghi, ứng viên của Quốc Dân Đảng, là quá « thân Trung Quốc ». Ứng cử viên thứ ba trong cuộc đua ít có hy vọng được bầu là ông Kha Văn Triết, thuộc Đảng Nhân Đài Loan.

Các ứng cử viên đã tiến hành chiến dịch tranh cử sôi động trong tuần này. Họ đi khắp Đài Loan, qua các ngôi chùa, thăm chợ và tổ chức mít tinh để đưa ra những hứa hẹn và khẳng định rằng họ là lựa chọn tốt nhất cho cử tri trên đảo.

Một điểm chung duy nhất của cuộc bầu cử là cả ba ứng cử viên tổng thống đều cho biết họ sẽ duy trì nguyên trạng của hòn đảo và bác bỏ hệ thống chính trị “một quốc gia, hai chế độ”, một công thức mà Bắc Kinh đã sử dụng để quản lý Hồng Kông và Ma Cao.

Bắc Kinh trong những năm gần đây đã duy trì sự hiện diện quân sự gần như hàng ngày xung quanh Đài Loan, điều động máy bay chiến đấu và tàu đến khu vực xung quanh hòn đảo này để thực hiện cái gọi là các hành động quấy rối ở “vùng xám” nhưng chưa đến mức khiêu khích hoàn toàn.

Trước cuộc bầu cử, Trung Quốc và Mỹ đã liên tục chỉ trích, cảnh cáo nhau về chuyện can thiệp vào cuộc bầu cử ở Đài Loan.

Trong một dấu hiệu cho thấy sự quan tâm của cả Washington và Bắc Kinh, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken dự kiến có cuộc gặp với lãnh đạo Ban Liên lạc đối ngoại Trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc Lưu Kiến Siêu xung quanh các vấn đề liên quan đến đảo Đài Loan.

Cuộc bầu cử Đài Loan được nhìn nhận thế nào từ Trung Quốc ? Thông tín viên RFI Stéphane Lagarde tại Bắc Kinh tường trình :  

« Tôi không có ý kiến về chuyện này, rất ít người sẽ theo dõi những gì đang diễn ra ở Đài Loan », người phụ nữ ở Bắc Kinh này cho biết khi đang đạp xe đi làm. Cũng giống như nhiều người trong một đất nước mà người dân không được bầu lãnh đạo, bà tỏ ra ngại  không muốn nói. Thái độ ngại ngùng đó có thể thấy trên mạng xã hội, vốn được kiểm soát rất gắt gao ở Trung Quốc. Cuộc bầu cử tại Đài Loan được đưa tin rất ít, phần lớn các bình luận trên các nền tảng mạng xã hội đều lấy lại ngôn từ chính thức được các quan chức cấp cao Nhà nước lặp lại những ngày qua.

Ông Lưu Kiến Siêu, Trưởng Ban Liên lạc Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đã tuyên bố cách đây 2 ngày : « Với Trung Quốc, vấn đề Đài Loan thậm chí là trọng tâm của các  lợi ích căn bản, đó là làn ranh đỏ không được vượt qua ».

Thường xuyên bị tố cáo can thiệp vào bầu cử Đài Loan, Trung Quốc đá quả bóng sang sân Washington. Chính quyền Mỹ ngỏ ý định cử một đoàn quan chức tới thăm hòn đảo vào Chủ nhật này.

« Hoa Kỳ không được can dự dưới bất kỳ hình thức nào vào cuộc bầu cử (Đài Loan), phát ngôn viên ngoại giao Trung Quốc đã khẳng định như vậy. Một phát biểu quen thuộc cùng với thông điệp gửi đến giới trẻ Đài Loan đang đối mặt với những khó khăn tìm việc làm và nhà ở. Những cử tri này có thể sẽ không bỏ phiếu cho Đảng Dân Tiến, bị Bắc Kinh coi là thành phần ly khai.

Người phát ngôn của Văn phòng các vấn đề Đài Loan thuộc chính phủ Trung Quốc quả quyết rằng Đảng Dân Tiến đang buộc những giới trẻ làm bia đỡ đạn cho nền độc lập của Đài Loan. Sự lựa chọn mà Bắc Kinh đề xuất với cử tri Đài Loan rõ ràng là : Thống nhất hòa bình hoặc đe dọa chiến tranh.

Đăng ngày: 12/01/2024 - 13:07

2 phút

Từ Washington, thông tín viên RFI Guillaume Naudin tường trình :

Từ nhiều tuần nay, Hoa Kỳ và các cường quốc phương Tây đã luôn kêu gọi Houthi ngừng bắn vào các tàu hàng ở Hồng Hải. Hai ngày sau khi ​​Houthi tiến hành cuộc tấn công lớn nhất trong vòng ba tháng kể từ đầu cuộc chiến giữa Israel và Hamas, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh, với sự hỗ trợ của Canada, Hà Lan, Úc và quốc gia Ả Rập Bahrain, đã quyết định can thiệp quân sự. 

Báo chí dẫn lời các quan chức cấp cao của Mỹ, cho biết các cuộc tấn công được thực hiện bằng các phương tiện tác chiến trên không và trên biển, kể cả từ tàu ngầm. Mục tiêu là để phá hủy các bệ phóng và kho chứa vũ khí của Houthi. Trong một thông cáo, ông Joe Biden cũng cẩn thận nêu rõ rằng những cuộc tấn công này là hành động tự vệ sau những lần phe Houthi bắn tên lửa chống hạm và drones vào quân đội Mỹ cũng như vào các tàu thuyền vận tải thương mại. Số các mục tiêu tấn công chưa được xác định và vì vậy ông sẽ không đưa ra bản tổng kết cuộc tấn công. 

Nhiều công ty vận tải đường biển đã quyết định tránh Hồng Hải, vốn là tuyến trung chuyển thương mại quan trọng của thế giới. Điều này đã làm gia tăng đáng kể khoảng cách, thời gian và chi phí vận chuyển hàng hóa. Tổng thống Mỹ cũng cảnh báo rằng trong trường hợp cần thiết, ông sẽ không ngần ngại thực hiện các biện pháp khác để bảo vệ người Mỹ cũng như việc tự do lưu thông thương mại toàn cầu.

Nhiều nước đã có phản ứng về cuộc tấn công này. Nga lên án Anh và Mỹ “vi phạm hoàn toàn luật pháp quốc tế khiến căng thẳng leo thang trong khu vực nhằm đạt được mục tiêu hủy diệt", còn Trung Quốc bày tỏ "quan ngại" trước tình hình căng thẳng tại vùng biển này.

Về phần mình, phát ngôn viên của Houthi cho biết sẽ tiếp tục tấn công các tàu có liên quan tới Israel ở Hồng Hải, đồng thời tố cáo các cuộc tấn công "phi lý" của Mỹ-Anh. Chính quyền Iran cũng lên án cuộc tấn công, cho đây là “hành động tùy tiện” và “vi phạm trắng trợn chủ quyền” của Yemen.

Theo bản án được báo chí trong nước dẫn lại, tòa đã tuyên ông Phan Quốc Việt, lãnh đạo Việt Á, tổng cộng 29 năm tù, thấp hơn so với mức án kịch khung mà Viện kiểm sát đề nghị là 30 năm, trong đó, 14 năm tù cho tội ‘Vi phạm các quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng’ và 15 năm tù cho tội ‘Đưa hối lộ’.

Trước đó, hôm 29/12/2023, tại một phiên tòa khác của tòa án binh thủ đô về vụ gian lận trong nghiên cứu bộ xét nghiệm COVID-19 xảy ra tại Học viện Quân y, Phan Quốc Việt đã bị tuyên tổng cộng 25 năm tù, trong đó 15 năm cho tội ‘Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ’ và 10 năm tù cho tội ‘Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng’.

Như vậy, trong cả hai phiên tòa, cựu tổng giám đốc Việt Á nhận mức án tổng cộng là 54 năm tù. Ngoài ra, ông Việt còn phải nộp phạt 50 triệu đồng và phải hoàn trả hơn 402 tỷ đồng cho các cơ sở y tế của 29 tỉnh, thành trên cả nước vì đã bán cho họ bộ xét nghiệm COVID-19 với giá quá cao.

Trong nhóm 6 bị cáo bị truy tố về tội ‘Nhận hối lộ’, nhận mức án nặng nhất là ông Nguyễn Thanh Long, cựu bộ trưởng Y tế, với 18 năm tù. Ông Long bị cáo buộc đã ăn hối lộ hơn 51 tỷ đồng để hợp thức hóa, cho lưu hành bộ xét nghiệm của Việt Á cũng như hiệp thương mức giá cao hơn nhiều so với giá thành sản xuất giúp Việt Á thu lợi bất chính hàng ngàn tỷ đồng.

Cùng bị kết án về tội ‘Nhận hối lộ’ với ông Long còn có Nguyễn Huỳnh, thư ký của ông Long, người làm cầu nối đưa hối lộ từ Phan Quốc Việt cho ông Long, với mức án 9 năm tù.

Ngoài ra, Nguyễn Minh Tuấn, vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và công trình y tế, Bộ Y tế, lãnh 8 năm tù; Nguyễn Nam Liên, cựu Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính, Bộ Y tế, 7 năm tù; Phạm Duy Tuyến, cựu giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Hải Dương, 13 năm tù; Trịnh Thanh Hùng, cựu phó vụ trưởng Vụ Khoa học-Công nghệ các ngành kinh tế-kỹ thuật, Bộ Khoa học-Công nghệ, 14 năm – tất cả đều cùng tội danh ‘Nhận hối lộ’.

Ông Nguyễn Thanh Long là một trong ba ủy viên Trung ương Đảng bị khởi tố trong vụ án – số ủy viên trung ương bị khởi tố nhiều nhất trong một vụ án từ trước đến nay. Hai ủy viên trung ương còn lại là các ông Chu Ngọc Anh, cựu Bộ trưởng Khoa học-Công nghệ, và Phạm Xuân Thăng, cựu Bí thư tỉnh Hải Dương.

Ông Chu Ngọc Anh bị tuyên án 3 năm tù cho tội ‘Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí’ do đã tạo điều kiện cho Việt Á tham gia vào đề tài nghiên cứu của Học viện Quân y. Tuy nhiên, ông Anh không bị truy tố về tội ‘Nhận hối lộ’ mặc dù có nhận của Phan Quốc Việt 200.000 đô la Mỹ mà ông Anh khai là ‘ông nhận ba lô mà không hề hay biết là có tiền trong đó’.

Về phần mình, ông Phạm Xuân Thăng nhận 5 năm tù về tội ‘Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ’.

Các quan chức khác bị kết án còn có Phạm Công Tạc, cựu thứ trưởng Khoa học-Công nghệ, đồng tội danh với ông Anh với mức án 3 năm tù và Nguyễn Văn Trịnh, cựu trợ lý phó thủ tướng Vũ Đức Đam, đồng tội danh với ông Thăng với mức án 4 năm tù.

Ngoại trừ Phan Quốc Việt, tất cả các bị cáo đều nhận mức án dưới khung hình phạt cho tội danh và mức độ phạm tội, và nhẹ hơn mức án mà Viện kiểm sát đề nghị, tờ Thanh niên cho biết. Nếu không, riêng nhóm bị cáo ‘Nhận hối lộ’ phải đối mặt với khung hình phạt từ 20 năm tù, chung thân cho đến tử hình.

Sở dĩ họ được mức án nhẹ hơn như vậy là do Tòa xác định họ ‘thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, tích cực phối hợp cơ quan điều tra làm rõ vụ án, tích cực khắc phục hậu quả’, theo trang mạng VnExpress. Tại tòa, các bị cáo đều đã ‘nhận tội’.

Riêng Phan Quốc Việt bị tình tiết tăng nặng là ‘lợi dụng dịch bệnh để trục lợi’, vẫn theo VnExpress.

Các bị cáo ít nhiều đều đã nộp lại số tiền thu lợi bất chính để được giảm nhẹ hình phạt, cụ thể Phan Quốc Việt đã nộp hơn 200 triệu đồng và sổ tiết kiệm trị giá hơn 482 tỷ đồng, Nguyễn Thanh Long nộp 2,25 triệu đô la, Chu Ngọc Anh nộp 4,6 tỷ đồng…, trang mạng này cho biết.

Vụ án Việt Á là một trong các đại án điểm được Ban chỉ đạo Trung ương phòng chống tham nhũng do Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Nguyễn Phú Trọng đứng đầu chỉ đạo.

Đăng ngày: 11/01/2024 - 14:15

3 phút

(Yonhap) - Bắc Triều Tiên công khai hành quyết những người vi phạm các quy định về phòng chống dịch Covid-19. Thông tin trên được nêu trong Sách trắng về Nhân quyền do Viện Thống nhất Quốc gia Hàn Quốc công bố hôm qua, 10/01/2024. Trước đó, năm 2023, một người đào thoát từ Bắc Triều Tiên đến Hàn Quốc đã làm chứng cho vụ hành quyết công khai này. Tuy nhiên, cách hành quyết không được nêu ra nhằm tránh nguy cơ các thành viên trong gia đình nhân chứng bị trả thù.

(AFP) - Lãnh đạo tập đoàn quân sự cầm quyền ở Miến Điện tiếp đặc sứ của ASEAN. Hôm nay, 11/01/2024, truyền thông Nhà nước Miến Điện thông báo đặc sứ về Miến Điện của Hiệp Hội Các Quốc Gia Đông Nam Á, ông Alounkeo Kitikhoun, hôm qua đã đến Naypyidaw và đã thảo luận với tướng Min Aung Hlaing về "các nỗ lực của chính phủ để bảo đảm hòa bình và ổn định". Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh cuối tháng này sẽ có cuộc họp của các ngoại trưởng ASEAN tại Lào, nước giữ chức chủ tịch luân phiên năm nay.

(AFP) - Ngoại trưởng Mỹ khẳng định việc các nước Ả Rập và Israel xích lại gần nhau hơn là “cách tốt nhất để cô lập Iran”. Ông Blinken đã đưa ra tuyên bố trên hôm nay 11/01/2024, trước khi rời thủ đô Cairo, Ai Cập. Trước đó, ông Blinken đã gặp tổng thống Abdel Fattah al-Sisi để bàn về các cuộc đàm phán đang diễn ra với Hamas nhằm ngăn chặn cuộc chiến leo thang trong khu vực.  

(AFP) - Mạng xã hội X sa thải hơn 1.200 nhân viên kiểm duyệt nội dung lạm dụng trực tuyến. Hôm nay, 11/1/2024, cơ quan giám sát an toàn trực tuyến ESafety đã đưa ra số liệu trên, đồng thời cho rằng những “cắt giảm sâu” về nhân sự kiểm duyệt nội dung, cùng với việc khôi phục hàng nghìn tài khoản bị cấm, đã tạo cơ hội lan truyền các nội dung độc hại trên mạng xã hội này. Cũng theo ESafety, thời điểm ông Elon Musk tiếp quản mạng Xtrùng hợp với sự gia tăng các nội dung "độc hại và kích động hận thù" trên mạng xã hội này.

(AFP) - Mỹ giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính trong năm 2023, nhưng chưa đủ. Lượng khí gây hiệu ứng nhà kính Mỹ giảm 1,9% trong năm 2023, chủ yếu nhờ giảm sản xuất điện và than đá. Nhưng theo báo cáo hôm 10/01/2024 của trung tâm nghiên cứu Rhodium Group, Mỹ cần giảm gấp 3 lần như vậy mới đủ để đạt các mục tiêu của Thỏa thuận Khí hậu Paris. Mỹ hiện là nước phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính nhiều thứ hai toàn cầu, sau Trung Quốc.

(AFP) - Thế giới đã tăng 50% công suất điện tái tạo so với năm 2022. Báo cáo Năng lượng Tái tạo 2023 do Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) công bố hôm nay, 11/01/2024, cho biết 3/4 các cơ sở điện tái tạo mới được lắp đặt trong năm 2023 là điện mặt trời. IEA dự báo công suất điện tái tạo trong những năm tới sẽ tăng với nhịp độ cao chưa từng có, 5 năm tới sẽ ghi nhận mức tăng trưởng cao nhất tính từ 30 năm trở lại đây. Tuy nhiên, theo IEA, tăng như vậy vẫn là chưa đủ để chống biến đổi khí hậu. Cơ quan này lưu ý cần đặc biệt hỗ trợ các nước có nền kinh tế mới trỗi dậy và các nước đang phát triển.

(AFP) - Hy Lạp muốn hợp thức hóa hôn nhân đồng tính và cho phép các cặp đồng giới nhận con nuôi. Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis hôm qua, 10/01/2024, đã thông báo ý định nói trên, xem bình đẳng về hôn nhân là loại bỏ mọi sự phân biệt dựa theo giới tính. Ông Mitsotakis khẳng định nền tảng của hôn nhân là tình yêu, với đầy đủ quyền và nghĩa vụ. Thủ tướng Mitsotakis không nói rõ khi nào dự luật sẽ được đệ trình lên Nghị Viện, nhưng theo truyền thông Hy Lạp, rất có thể sẽ là trước kỳ bầu cử Nghị Viện Châu Âu tháng 06/2024.

Đăng ngày: 11/01/2024 - 14:03

5 phút

Hai ngày trước bầu cử tổng thống 13/01, không chỉ có các giới chức quân sự Đài Loan trong tư thế sẵn sàng « đối phó với mọi tình huống », mà các chuyên gia về tin học ở đây cũng đang được đặt trong tình trạng« báo động » trước nguy cơ 14 đường cáp quang dưới lòng biển kết nối Đài Loan với phần còn lại của thế giới bị « phá hoại », trước khả năng các cơ sở hạ tầng thiết yếu bị tin tặc đột nhập.

Quan hệ giữa chính quyền Hoa Lục và Đài Bắc đã trở nên căng thẳng từ 2016, khi nữ tổng thống Thái Anh Văn của đảng Dân Tiến lên cầm quyền. Trong cuộc vận động tranh cử tổng thống, nhân vật số 2 trong chính quyền Thái Anh Văn, phó tổng thống Lại Thanh Đức, đang dẫn đầu các cuộc thăm dò về ý định bỏ phiếu. Bắc Kinh luôn xem ứng viên này là một người có lập trường « ly khai ». Từ gần 2 năm trước bầu cử tổng thống Đài Loan, Trung Quốc đã liên tục huy động các phương tiện quân sự trên không và trên biển để uy hiếp hòn đảo này.

Trong các cuộc tập trận 2022 và 2023, Trung Quốc đã có hẳn những bài tập « phong tỏa Đài Loan » và giới quan sát quân sự e rằng Bắc Kinh có thể « dùng những phương tiện kỹ thuật số để phong tỏa hòn đảo ». Là một hòn đảo, Đài Loan cần có những phương tiện « kết nối » với đất liền. Trong thời đại kỹ thuật số, hệ thống cáp quang dưới lòng biển mang tính « sống còn». 

Các giới chức ở Đài Bắc báo động từ một năm qua các vụ tấn công tin học nhắm vào Đài Loan đã đột ngột gia tăng. Fortinet, một công ty chuyên về an ninh mạng, ghi nhận trong nửa năm đầu 2023 số lượt « tấn công » ảo đã tăng lên 80% so với cùng kỳ năm trước. Trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Đài Loan là « mục tiêu số một » của tin tặc.

Thủ phạm các cuộc « xung đột thời đại kỹ thuật số » luôn « nấp sẵn bên trong các hệ thống tin học của đối tượng muốn nhắm tới », đợi « thời cơ để gây nhiễu » trong các lĩnh vực mang tính sống còn đối với đời sống của người dân Đài Loan, « từ ngành tài chính ngân hàng, đến viễn thông hay năng lượng », như ghi nhận của bà Crystal Tu, đặc trách về an ninh mạng Viện Nghiên Cứu An Ninh Quốc Phòng Đài Loan. Theo chuyên gia này, « việc các hoạt động tấn công Đài Loan không ngơi nghỉ phản ánh tầm mức quan trọng về mặt địa-chính trị của đảo quốc ». Đương nhiên, giới trong ngành đồng loạt xem Trung Quốc là yếu tố chủ chốt trong cuộc xung đột ảo nhắm vào Đài Loan.

Năm 2023, tập đoàn phần mềm Microsoft của Mỹ nêu đích danh nhóm Flax Typhoon từ Hoa Lục điều khiển các chiến dịch « do thám » khuynh đảo Đài Loan. Tin tặc Trung Quốc không chỉ nhắm vào các cơ quan nhà nước, hay các cơ sở hạ tầng quân sự của Đài Loan, mà còn nhắm cả vào các tập đoàn công nghiệp bán dẫn của hòn đảo. Đứng đầu trong số đó là TSMC, cung cấp hơn 50% chip điện tử cho thế giới. Năm 2023, TSMC đã từng báo động « một vụ thất thoát về thông tin và dữ liệu » liên quan đến một trong những nhà cung cấp cho tập đoàn này. 

Đây là lĩnh vực nhạy cảm đến nỗi một quan chức của Hoa Kỳ được hãng tin Pháp AFP trích dẫn đã từng thốt lên rằng, trong kịch bản xấu nhất thà Mỹ « phá hủy toàn bộ các cơ sở sản xuất linh kiện bán dẫn của Đài Loan còn hơn là để chúng rơi vào tay Bắc Kinh ». Theo ông Jim Liu, đại diện của công ty đặc trách về an ninh mạng Fortinet, tin tặc Trung Quốc « quan tâm » đến Đài Loan như vậy là do « Đài Loan đang ở trên đỉnh cao của cả một chuỗi cung ứng về công nghệ mũi nhọn ».

Giới trong ngành cho rằng có ba kịch bản để « các sự cố về tin học và các vụ tấn công trên mạng càng xảy ra thường xuyên hơn » : Thứ nhất là đối thoại giữa hai bờ eo biển Đài Loan không được cải thiện với chính quyền mới ở Đài Bắc ; Thứ hai là quan hệ chặt chẽ giữa Washington với chính quyền ở Đài Loan (bất luận trong tay phe thân Bắc Kinh hay không) ; Cuối cùng là cuộc chiến công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc gia tăng cường độ, bởi đến nay Đài Loan dường như là « một trong những hồ sơ nhạy cảm nhất » giữa hai cường quốc kinh tế và quân sự này.

Cách nay hai hôm, hãng tin Mỹ Bloomberg thẩm định trong trường hợp xung đột vũ trang, Trung Quốc xâm chiếm Đài Loan bằng sức mạnh quân sự, thiệt hại kinh tế đối với toàn cầu ước tính lên tới 10 ngàn tỷ đô la, ngang bằng với tác động của đại dịch Covid-19 và khủng hoảng tài chính thế giới hồi 2008 cộng lại. Do vậy, một số nhà quan sát cho rằng ít có khả năng Bắc Kinh huy động quân đội và các phương tiện quân sự để thâu tóm Đài Loan.

Dùng đội quân tin tặc để gây rối và hù dọa có thể là một chiến lược của Trung Quốc không quá tốn kém và vừa đủ để cảnh cáo Đài Bắc đồng thời gián tiếp nhắc nhở Washington về một « lằn ranh đỏ » mà Hoa Kỳ không nên vượt qua.

Thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu, hôm 11/1 lên án vụ Nam Phi kiện Israel ra Tòa án Thế giới về hành vi diệt chủng ở Gaza là “đạo đức giả và dối trá”, vào lúc một số cư dân Gaza quay trở lại nhà cửa của họ ở phía bắc Gaza trong quang cảnh hoang tàn, nơi lực lượng Israel đã bắt đầu rút lui.

Ba tháng ném bom của Israel đã khiến phần lớn vùng đất ven biển trở thành bình địa, giết chết hơn 23.000 người và khiến gần như toàn bộ 2,3 triệu người Palestine phải rời bỏ nhà cửa. Cuộc phong tỏa của Israel đã hạn chế nghiêm trọng nguồn cung cấp thực phẩm, nhiên liệu và thuốc men, tạo ra điều mà Liên hiệp quốc mô tả là một thảm họa nhân đạo.

Israel nói cách duy nhất để tự vệ là tiêu diệt Hamas, nhóm Hồi giáo cai trị Gaza. Các chiến binh của nhóm này đã tấn công vào các cộng đồng Israel hôm 7/10/2023, giết chết 1.200 người và bắt giữ 240 con tin. Israel đổ lỗi cho Hamas về mọi tổn hại sau đó đối với thường dân Palestine, điều mà các chiến binh Hamas phủ nhận.

Vụ án do Nam Phi đưa ra Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) còn gọi là Tòa án Thế giới ở La Haye, cáo buộc Israel vi phạm công ước diệt chủng năm 1948, được ban hành sau vụ giết hàng loạt người Do Thái trong Holocaust, vốn yêu cầu tất cả các nước phải đảm bảo tội ác đó không bao giờ lặp lại.

Ông Tembeka Ngcukaitobi, biện hộ cho Tòa án Tối cao Nam Phi, nói trước tòa án ở La Haye: “Israel có ý định diệt chủng chống lại người Palestine ở Gaza”. “Ý định tiêu diệt Gaza đã được nuôi dưỡng ở cấp cao nhất của nhà nước.”

Nam Phi đã yêu cầu tòa án ra lệnh sơ bộ để yêu cầu Israel ngừng chiến tranh ngay bây giờ, trong khi tòa án sẽ xét xử toàn bộ nội dung vụ việc trong những tháng tới.

Trong một phản ứng mạnh mẽ, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng “sự đạo đức giả của Nam Phi lên thấu trời xanh”.

Ông nói: “Chúng tôi đang chiến đấu với những kẻ khủng bố, chúng tôi đang chiến đấu với những lời dối trá… Hôm nay chúng tôi đã chứng kiến một thế giới đảo lộn. Israel bị buộc tội diệt chủng trong khi họ đang đấu tranh chống lại nạn diệt chủng”.

Bộ Ngoại giao Israel cáo buộc Nam Phi “hành động như cánh tay hợp pháp của tổ chức khủng bố Hamas” trong một vụ án được xây dựng dựa trên “những tuyên bố sai lầm và vô căn cứ”.

Người Palestine cho biết họ hy vọng tòa án sẽ chấm dứt chiến tranh.

Vụ án cho thấy sự phân cực quốc tế rõ ràng. Một số nước phương Tây đã cùng với Washington gọi những cáo buộc diệt chủng chống lại Israel là vô căn cứ, đặc biệt là do sự tàn nhẫn của các cuộc tấn công của Hamas đã dẫn đến chiến tranh.

Nhưng một số quốc gia đang phát triển, bao gồm cả cường quốc Brazil, lại ủng hộ Nam Phi. Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa nói rằng đất nước của ông bị buộc phải đưa ra vụ việc bởi “cuộc tàn sát đang diễn ra đối với cư dân Gaza” và lịch sử phân biệt chủng tộc của chính Nam Phi.

Cảnh tượng hoang tàn

Kể từ đầu năm mới, Israel đã công bố một giai đoạn mới trong cuộc chiến, bắt đầu rút quân ở nửa phía bắc Dải Gaza, nơi cuộc tấn công của họ bắt đầu. Mặc dù vậy, giao tranh gia tăng ở các khu vực phía nam.

Sự yên tĩnh tương đối ở phía bắc đã cho phép cư dân bắt đầu quay trở lại các thành phố đã bị xóa sổ.

Ông Yousef Fares, một nhà báo tự do, đã tự quay phim đi bộ qua một vùng đất hoang được bao quanh bởi những tàn tích cháy xém từng là một phần của Thành phố Gaza, nơi sinh sống của gần một triệu người. Một vài thường dân đi ngang qua, một số đi xe đạp trên con đường băng qua bùn.

Ông nói: “Tất cả những ngôi nhà bạn nhìn thấy đều bị phá hủy, hoàn toàn hoặc một phần”.

“Bây giờ chúng tôi đang ở nghĩa trang cũ Tuffah, đã hơn 100 năm tuổi. Tất cả những ngôi mộ đó đã bị khai quật, chúng đã bị xe ủi và xe tăng của Israel cán qua. Mọi người đang đến từ nhiều khu vực khác nhau của Thành phố Gaza để tìm kiếm thi thể các con trai của họ.”

Trong khi Washington ủng hộ chiến dịch quân sự của Israel với lý do được biện minh bằng quyền tự vệ của nước này, họ cũng kêu gọi đồng minh của mình giảm quy mô chiến tranh, làm nhiều hơn để bảo vệ dân thường và duy trì hy vọng về một nhà nước Palestine độc lập trong tương lai.

Tuần này, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã đến thăm khu vực, gặp gỡ các quan chức Israel và Palestine cũng như lãnh đạo các quốc gia Ả Rập láng giềng, bênh vực chiến dịch của Israel nhằm tiêu diệt Hamas nhưng thúc đẩy nước này hợp tác với Chính quyền Palestine (PA).

Ông nói trong chuyến viếng thăm Ai Cập rằng, đưa ra một con đường dẫn đến một nhà nước Palestine là cách tốt nhất để ổn định khu vực rộng lớn hơn và cô lập Iran cũng như các lực lượng ủy nhiệm của nước này.

Ông cũng được thông báo về tiến triển khi Ai Cập cùng với Qatar cố gắng làm trung gian giữa Hamas và Israel để môi giới lệnh ngừng bắn và đảm bảo thả hơn 130 con tin Israel vẫn đang bị giam giữ tại vùng đất Palestine, theo thống kê của Israel.

Những hàng rào chắn bê tông trắng và những cuộn dây thép gai trải dài trên một cánh đồng rộng hơn một km. Những con hào với những khu sinh hoạt thô sơ đang được đào dưới bóng đêm. Tiếng pháo ầm ầm cách đó không xa.

Các tuyến phòng thủ mới mà Reuters ghé thăm gần thành phố Kupiansk phía đông bắc vào ngày 28/12 cho thấy Ukraine đã tăng cường xây dựng các công sự trong những tháng gần đây khi nước này chuyển các hoạt động quân sự chống lại Nga sang thế phòng thủ nhiều hơn.

Các nhà phân tích quân sự cho biết, các hệ thống phòng thủ có một số điểm tương đồng với các hệ thống được triển khai ở phía nam và phía đông bị Nga chiếm đóng, nhằm mục đích giúp Ukraine vượt qua các cuộc tấn công đồng thời tái tạo lực lượng khi Moscow nắm quyền chủ động trên chiến trường.

Tổng thống Volodymyr Zelenskyy loan báo rằng Ukraine “tăng cường đáng kể” các công sự vào ngày 28 tháng 11 sau khi một cuộc phản công được phát động vào tháng 6 năm ngoái đã không thể nhanh chóng chọc thủng phòng tuyến của Nga.

Kyiv nói rằng họ không thay đổi tham vọng chiếm lại toàn bộ lãnh thổ bị chiếm đóng còn lại, nhưng hiện tại đang tập trung vào những cải cách quân dịch nhạy cảm về mặt chính trị để bổ sung nhân lực và giải quyết tình trạng thiếu pháo binh ở mặt trận.

Các nhà phân tích quân sự cho biết, Nga đã tăng cường áp lực tấn công xung quanh các thị trấn phía đông như Kupiansk, Lyman và Avdiivka và không còn cần phải giữ lại quân trừ bị vì lo ngại Ukraine có thể đột phá.

Ông Zelenskyy nói các công trình phòng thủ của Ukraine cần được tăng cường và công việc xây dựng chúng cần được đẩy nhanh xung quanh ba thị trấn, ở phần phía đông của vùng Donetsk và ở các khu vực Kharkiv, Sumy, Chernihiv, Kyiv, Rivne và Volyn.

Những khu vực này trải dài từ phía đông Ukraine, dọc biên giới với Nga và Belarus, tới đồng minh phía tây là Ba Lan. Ông Zelenskyy cho biết khu vực phía nam Kherson, một khu vực vẫn còn bị chiếm đóng, cũng sẽ được tăng cường.

Tư thế phòng ngự

Không có dữ liệu công khai nào về cường độ hoặc quy mô của việc xây dựng công sự.

Ukraine đã thiết lập các tuyến phòng thủ ở một số khu vực ở phía đông khu vực Donbas kể từ năm 2014, khi các phần tử hiếu chiến được Nga hậu thuẫn chiếm giữ lãnh thổ. Các tuyến này đã được đào rất nhiều ở những nơi như Avdiivka trong suốt cuộc xâm lược toàn diện.

Ông Jack Watling, nhà nghiên cứu cấp cao về chiến tranh trên bộ tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia, cho biết, các công sự mạnh hơn sẽ làm chậm quân đội Nga và bớt tốn lực lượng cho phòng thủ, giải phóng họ khỏi mặt trận để họ có thể được huấn luyện thêm.

“Người Ukraine hiện đang chuyển sang thế phòng thủ vì cuộc tấn công của họ đã lên đến cao điểm”, ông nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại, đồng thời cho biết thêm rằng Nga đã giành lại thế chủ động trên chiến trường và có thể chọn nơi để tấn công.

Ông cho biết thêm, với việc kho đạn pháo của Ukraine ngày càng giảm, tỷ lệ thương vong của Nga cũng giảm, khiến Moscow dễ dàng thành lập các đơn vị mới hơn, điều này có thể cho phép họ mở ra các tuyến tấn công mới theo thời gian.

Ông Watling nói: “Về phía Ukraine, họ đang cố gắng giảm thiểu thương vong cho mình nhưng cũng tái tạo sức mạnh chiến đấu tấn công”.

Ông cho biết các công sự cũng có thể được sử dụng để bảo vệ hai bên sườn của Ukraine khi nước này quay trở lại cuộc tấn công.

Răng rồng

Hôm 10/1, các phóng viên Reuters đã đến thăm các chiến hào được đào bằng máy đào và xẻng tại một địa điểm không được tiết lộ ở vùng Chernihiv gần biên giới Nga.

Ông Serhiy Naev, chỉ huy lực lượng chung Ukraine, người giám sát khu vực quân sự phía bắc, nói với các phóng viên tại hiện trường: “Khi dân thường hoàn thành công việc của họ (xây dựng các vị trí), chúng tôi sẽ rải mìn dày đặc”.

Tháng trước, các phóng viên Reuters đã đến thăm các chiến hào mới được Ukraine xây dựng ở Chornobyl gần biên giới với Belarus, một đồng minh của Nga được Moscow sử dụng làm nơi dàn dựng cho cuộc xâm lược vào tháng 2 năm 2022.

Một chiếc xe công binh cỡ lớn chạy qua mặt đất đầy tuyết khi tạo ra một con mương chống tăng rộng.

“(Các công việc đang diễn ra) dọc theo toàn bộ Khu vực Hoạt động phía Bắc. Những công việc này hiện đang được tiến hành ở vùng Sumy, vùng Chernihiv, theo hướng Kyiv,” ông Nayev nói.

“Các công trình bê tông, dây thép gai,... ‘răng rồng’ (rào chắn bê tông)...; chúng sẽ được đặt mìn và đặt dây thép gai lên trên. Đây sẽ là vật cản bê tông liên tục đối với xe bọc thép”, ông nói.

Gần Kupiansk, quân đội Ukraine cho phóng viên Reuters xem tuyến phòng thủ mới được xây dựng nhưng cho biết địa điểm chính xác không thể tiết lộ công khai vì lý do an ninh.

​ Một kỹ sư quân sự dùng danh hiệu vô tuyến là “Thằn lằn” cho biết họ thường đặt “răng rồng” trước tiên, tiếp theo là những cuộn dây thép gai và sau đó là mìn, nếu họ sử dụng.

Ông nói: “Tôi tin rằng hầu hết những rào cản này lẽ ra phải được xây dựng sớm hơn nhiều, có thể là vào mùa xuân. Việc này mất quá nhiều thời gian”.

Sau “răng rồng” vài trăm mét, công việc đang được tiến hành để mở rộng mạng lưới chiến hào cá nhân được gia cố bằng dầm gỗ, nơi cũng có khu sinh hoạt và giường tầng bằng gỗ.

Ông Lynx, quân nhân còn lại, cho biết Ukraine đang cố gắng giảm thiểu việc sử dụng mìn cho các công sự của mình để tránh để lại những loại đạn dược nguy hiểm trên lãnh thổ của mình.

“Đây là đất của chúng tôi. Chúng tôi không muốn xả rác nhiều như vậy”, ông nói.

* Hàn Quốc điều tra vi phạm bằng sáng chế đối với pin điện thoại do Trung Quốc sản xuất
* Mỹ mở cuộc điều tra an toàn với Boeing
* Mỹ bán tên lửa cho Kosovo sau căng thẳng ở Serbia

Tin tức thế giới nổi bật: Xung đột Nga - Ukraine và tên lửa Triều Tiên

* Mỹ áp trừng phạt vụ chuyển tên lửa đạn đạo của Triều Tiên sang Nga. Ngày 11-1, Bộ Ngoại giao Mỹ đã áp biện pháp trừng phạt lên 3 thực thể của Nga và 1 cá nhân liên quan đến việc chuyển giao và thử nghiệm tên lửa đạn đạo của Triều Tiên để Nga sử dụng trên chiến trường Ukraine, theo Hãng tin Reuters.

"Chúng tôi sẽ không ngần ngại thực hiện các hành động tiếp theo" - Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tuyên bố.

Trước đó, trong tuyên bố chung hôm 10-1, Mỹ, Ukraine và 6 đồng minh cáo buộc Nga đã sử dụng tên lửa đạn đạo và bệ phóng của Triều Tiên để thực hiện một loạt cuộc tấn công nhằm vào Ukraine, vi phạm lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc.

Đại diện thường trực của Hàn Quốc tại Liên Hiệp Quốc, ông Hwang Joon Kook cáo buộc: "Bằng cách xuất khẩu tên lửa sang Nga, CHDCND Triều Tiên sử dụng Ukraine làm địa điểm thử nghiệm tên lửa có khả năng mang đầu đạn hạt nhân của họ".

Nga và Triều Tiên đều phủ nhận việc thực hiện bất kỳ thỏa thuận vũ khí nào, mặc dù năm ngoái hai nước đã cam kết tăng cường quan hệ quân sự.

Hôm 10-1, Đại sứ Nga tại Liên Hiệp Quốc Vasily Nebenzya phản pháo, nhấn mạnh Mỹ lan truyền thông tin "sai trái" liên quan cáo buộc Matxcơva dùng tên lửa do Triều Tiên cung cấp ở Ukraine.

Trước đó, Điện Kremlin cáo buộc Ukraine đã nhiều lần tấn công các mục tiêu dân sự bên trong lãnh thổ Nga bằng cách sử dụng tên lửa do "Đức, Pháp, Ý, Mỹ và các nước khác sản xuất".

* Hàn Quốc điều tra vi phạm bằng sáng chế đối với pin điện thoại do Trung Quốc sản xuất. Ngày 11-1, Ủy ban Thương mại Hàn Quốc (KTC) cho biết họ sẽ mở cuộc điều tra cáo buộc vi phạm bằng sáng chế liên quan đến pin và vật liệu pin điện thoại thông minh do Trung Quốc sản xuất.

Theo KTC, cơ quan này có kế hoạch xem xét liệu bằng sáng chế về vật liệu cực âm của Công ty LG Chem được sử dụng trong sản xuất pin, được gọi là NCM811, có bị 3 công ty Trung Quốc và 1 nhà nhập khẩu địa phương vi phạm hay không. Vật liệu này là hỗn hợp của niken, coban và mangan, dùng để nâng cao công suất điện của pin.

KTC cũng sẽ điều tra theo đơn yêu cầu do Phòng thí nghiệm Năng lượng bán dẫn, một đơn vị có trụ sở tại Nhật Bản, đưa ra cáo buộc về việc điện thoại thông minh Trung Quốc bán tại Hàn Quốc vi phạm bằng sáng chế về pin. Tuy nhiên, cơ quan này không tiết lộ tên thương hiệu của nhà sản xuất Trung Quốc.

Các tin tức thế giới khác

* Israel ném bom Gaza, còn ông Blinken nói xung đột không leo thang trong khu vực. Ngày 11-1, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nhận định xung đột Israel - Hamas không "leo thang" trên khắp Trung Đông, trong khi đó Israel tiếp tục tấn công miền nam Gaza sau hơn ba tháng xung đột, theo Hãng tin AFP.

* Con trai của ông Biden không nhận tội trốn thuế. Ông Hunter Biden, con trai của Tổng thống Mỹ Joe Biden, đã không nhận tội trốn thuế liên quan hàng triệu USD thu nhập từ các giao dịch kinh doanh với nước ngoài, khi xuất hiện tại tòa án liên bang vào ngày 11-1, sáu tháng sau khi thỏa thuận nhận tội sụp đổ, trong vụ việc gây thêm áp lực lên ông Biden trước thềm bầu cử tổng thống, theo báo New York Times.

* Mỹ mở cuộc điều tra an toàn với Boeing. Theo Hãng tin AFP, ngày 11-1, Cơ quan Quản lý hàng không liên bang Mỹ (FAA) tuyên bố tiến hành cuộc điều tra an toàn đối với hãng sản xuất máy bay Boeing sau sự cố máy bay Boeing 737 MAX 9 của Hãng hàng không Alaska Airlines (Mỹ) bị bung cửa sổ và phải hạ cánh khẩn cấp tuần trước.

* Lầu Năm Góc điều tra vụ Bộ trưởng Quốc phòng Austin nhập viện. Ngày 11-1, Văn phòng tổng thanh tra Lầu Năm Góc cho biết họ sẽ điều tra vụ Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin không báo cáo việc ông nhập viện trong nhiều ngày với phần còn lại của chính phủ, trong khi ông Austin đối mặt với những chỉ trích ngày càng tăng về sự im lặng đối với tình hình sức khỏe của mình.

Theo Hãng tin AFP, ông Austin đã giữ bí mật với Tổng thống Joe Biden và Quốc hội Mỹ về việc ông được chẩn đoán đã mắc ung thư tuyến tiền liệt trong nhiều tuần và không thông báo cho họ về việc ông nhập viện vào đầu năm nay, dẫn đến nhiều lời kêu gọi ông từ chức hoặc bị sa thải.

* Mỹ bán tên lửa cho Kosovo sau căng thẳng ở Serbia. Ngày 11-1, Mỹ cho biết sẽ bán tên lửa chống tăng cho Kosovo, tăng cường khả năng phòng thủ của vùng lãnh thổ ly khai này (Kosovo tuyên bố độc lập khỏi Serbia vào năm 2008 nhưng Serbia không công nhận), ngay cả khi căng thẳng với Serbia giảm bớt, theo Hãng tin AFP.