Một hiện tượng thời tiết tự nhiên được gọi là El Niño đã chính thức hình thành ở Thái Bình Dương, có khả năng gia tăng nhiệt cho cả hành tinh vốn đã nóng lên vì biến đổi khí hậu.

Các nhà khoa học Mỹ khẳng định El Niño đã bắt đầu. Các chuyên gia cho rằng hiện tượng này có thể sẽ khiến năm 2024 trở thành năm nóng nhất trong lịch sử.

Họ lo sợ El Niño sẽ đẩy Trái Đất vượt qua cột mốc quan trọng, nóng lên 1,5 độ C so với thời tiền công nghiệp, ngưỡng sẽ gây ra các tác động biến đổi khí hậu nghiêm trọng hơn lên con người, động vật hoang dã và hệ sinh thái.

Hiện tượng này cũng sẽ ảnh hưởng đến thời tiết trên toàn thế giới, có khả năng gây hạn hán ở Úc, mưa nhiều hơn ở miền nam Mỹ và làm suy yếu gió mùa ở Ấn Độ.

El Niño có thể sẽ kéo dài cho đến mùa xuân năm sau, sau đó tác động của nó sẽ giảm dần.

Trong nhiều tháng, các nhà nghiên cứu đã ngày càng tin tưởng rằng một sự kiện El Niño sẽ xuất hiện ở Thái Bình Dương.

“Hiện tại, El Niño đang phát triển mạnh, trong dự đoán của chúng tôi vài tháng trước đã có những dấu hiệu, nhưng có vẻ như hiện tượng thời tiết này sẽ đạt cực đỉnh về cường độ vào cuối năm nay”, giáo sư Adam Scaife, người đứng đầu bộ phận dự đoán tầm xa tại Văn phòng Khí tượng Anh (Met Office) cho biết.

"Một kỷ lục mới về nhiệt độ toàn cầu có vẻ sẽ xảy ra vào năm tới. Nó phụ thuộc vào độ lớn của El Niño - một El Niño lớn vào cuối năm nay, có khả năng cao là chúng ta sẽ có một kỷ lục mới về nhiệt độ toàn cầu vào năm 2024."

Hiện tượng tự nhiên này là sự biến động mạnh mẽ nhất trong hệ thống khí hậu ở bất cứ đâu trên Trái Đất.

El Niño Southern Oscillation, hay ENSO, như tên gọi của nó, có ba giai đoạn khác nhau: Nóng, lạnh hoặc trung tính.

Giai đoạn nóng, được gọi là El Niño, xảy ra hai đến bảy năm một lần, khi những dòng nước ấm nổi lên bề mặt ngoài khơi bờ biển Nam Mỹ và lan rộng khắp đại dương, từ đó đẩy một lượng nhiệt đáng kể vào bầu khí quyển.

Những năm nóng kỷ lục, bao gồm cả năm 2016, năm nóng nhất từng được ghi nhận trên toàn cầu, thường xảy ra vào năm sau sự kiện El Niño có cường độ mạnh.

Các cơ quan khí tượng trên khắp thế giới sử dụng các tiêu chí khác nhau để đánh giá khi nào giai đoạn nắng nóng này chính thức bắt đầu.

Đối với các nhà khoa học ở Mỹ, định nghĩa của họ về El Niño yêu cầu đại dương phải nóng hơn 0,5 độ C so với bình thường trong một tháng, bầu khí quyển phải phản ứng với sức nóng này và phải có bằng chứng cho thấy sự kiện này đang diễn ra.

Những điều kiện này đã được đáp ứng trong tháng 5/2023. Trong một tuyên bố, Cục quản lý đại dương và khí quyển quốc gia Mỹ (NOAA) cho biết "hiện tượng El Nino đang xuất hiện".

"Đây là một tín hiệu rất yếu. Nhưng chúng tôi tin rằng chúng ta đang bắt đầu cảm nhận được những tín hiệu này và chúng sẽ tiếp tục tăng lên", Michelle L'Heureux, một nhà khoa học của NOAA cho biết.

"Nhiệt độ đại dương mà chúng tôi đo hàng tuần thực sự là tăng 0,8 độ C trong tuần qua, thậm chí còn cao hơn."

Các nhà nghiên cứu tin rằng sự kiện El Niño có 84% khả năng vượt quá cường độ vừa phải vào cuối năm nay.

Họ cũng nói rằng có 25% khả năng sự kiện này vượt quá 2 độ C ở đỉnh điểm, tức là sẽ tiến đến một "siêu El Niño".

Các tác động từ sự khởi đầu của El Nino có thể sẽ bị chậm lại sau vài tháng nhưng sẽ được cảm nhận trên toàn thế giới.

Các nhà nghiên cứu tin rằng trong số đó sẽ bao gồm thời tiết ở Úc và một số khu vực châu Á trở nên khô hạn hơn, gió mùa ở Ấn Độ có khả năng bị suy yếu. Các bang miền nam nước Mỹ có thể sẽ ẩm ướt hơn trong mùa đông tới. El Niño thường làm tăng hạn hán ở châu Phi.

Cho dù điều gì xảy ra, sẽ tốn một khoản chi phí lớn để khắc phục về kinh tế và con người cho sự kiện thời tiết sắp tới này.

Một sự kiện El Niño mạnh vào năm 1997-98 đã tiêu tốn hơn 5 nghìn tỷ USA với khoảng 23.000 người chết vì bão và lũ lụt.

Cũng có khả năng cao là giai đoạn El Niño năm nay sẽ đẩy năm 2024 vượt qua năm 2016 trở thành năm nóng nhất trong lịch sử.

Nhiệt độ toàn cầu hiện dao động quanh mức 1,1 độ C cao hơn so với mức trung bình trong giai đoạn 1850-1900.

Nhưng một sự kiện El Niño có thể làm tăng thêm 0,2 độ C vào con số đó, đẩy thế giới tới một mức nhiệt độ mới, gần phá vỡ giới hạn hạn chế tình trạng nóng lên của Trái Đất ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền cách mạng công nghiệp, một mục tiêu chính của thỏa thuận khí hậu Paris.

Các nhà nghiên cứu gần đây đã nói rằng việc giới hạn này bị phá vỡ tạm thời có nhiều khả năng xảy ra trong vài năm tới.

"Chúng ta thực sự có khả năng chứng kiến nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng có thể trở thành điều bình thường hơn trong thời gian 5 đến 10 năm nữa", Michelle L'Heureux nói.

"Và tôi nghĩ đó là lý do tại sao nó đáng báo động đối với một số người, bởi vì đây là những ngưỡng mới của chúng ta. Và El Niño đang khiến cho điều đó diễn ra nhanh hơn."