"Ông ấy là người tốt và đang làm tròn vai trò đại diện cho đất nước", tỷ phú Donald Trump đề cập tới Recep Tayyip Erdogan, khi đó đang giữ chức Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ, trong lễ khánh thành tòa tháp.
Sau khi trở thành Tổng thống Mỹ, Trump công khai ca ngợi phong cách lãnh đạo cứng rắn của người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ, gọi Erdogan là "một người bạn" và "lãnh đạo vô cùng xuất chúng".
 |
|
Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) bắt tay người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Osaka, Nhật Bản hôm 29/6. Ảnh: Reuters. |
"Hai lãnh đạo có cảm tình với nhau bởi đều có phong cách cứng rắn", Soner Cagaptay, giám đốc Chương trình Nghiên cứu Thổ Nhĩ Kỳ tại Viện Chính sách Cận Đông ở Washington, giải thích.
Tuy nhiên, khác với sự ưu ái của Trump dành cho Erdogan, người dự kiến tới Nhà Trắng vào ngày 13/11, chính quyền hai nước lại đang mâu thuẫn sâu sắc vì một loạt vấn đề.
"Tình bạn Trump - Erdogan hiện là điều duy nhất còn tốt đẹp trong mối quan hệ giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ. Sự tin tưởng lẫn nhau giữa các cơ quan chính phủ hai nước đã xói mòn. Ankara khá tức giận với Washington và ngược lại", Cagaptay cho biết.
Quan hệ hai nước rơi vào vòng xoáy khủng hoảng mới hồi tháng trước sau khi Thổ Nhĩ Kỳ mở chiến dịch Mùa xuân Hòa bình tại đông bắc Syria nhằm tấn công dân quân người Kurd (YPG), đồng minh của Mỹ trong cuộc chiến chống phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Chiến dịch diễn ra sau khi Trump đột ngột rút quân khỏi Syria để "nhường sân" cho Ankara, động thái bị coi là phản bội đồng minh người Kurd.
Vài tháng trước đó, Mỹ thể hiện sự bất lực khi Thổ Nhĩ Kỳ quyết mua hệ thống phòng không S-400 của Nga, bất chấp những đe dọa trừng phạt từ Washington. .
Washington đã loại Ankara khỏi chương trình tiêm kích F-35 để đáp trả, nhưng tới nay vẫn chưa áp đặt bất cứ lệnh trừng phạt nào, ngay cả khi Thổ Nhĩ Kỳ đã nhận xong hai tổ hợp S-400. Điều này khiến quốc hội Mỹ tức giận và cơn thịnh nộ càng sâu sắc hơn sau chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tại Syria.
Hạ viện Mỹ tháng trước thông qua gói trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ về vấn đề Syria, trong khi những thành viên chủ chốt của thượng viện, bao gồm thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham, đồng minh thân cận của Trump, cũng kêu gọi thông qua các lệnh trừng phạt nếu Ankara gây nguy hiểm cho người Kurd.
Hạ viện Mỹ cũng bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết công nhận vụ thảm sát người Armenia của đế quốc Ottoman hồi đầu thế kỷ 20 là cuộc diệt chủng, động thái khiến Thổ Nhĩ Kỳ phẫn nộ. Một số nghị sĩ lưỡng đảng tại Hạ viện hôm 11/11 còn viết thư đề nghị Trump rút lại lời mời Erdogan tới Nhà Trắng.
Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O'Brien cũng thừa nhận về mối đe dọa từ Thổ Nhĩ Kỳ. "Nếu họ không từ bỏ thương vụ S-400, có khả năng các lệnh cấm vận sẽ được áp dụng. Thổ Nhĩ Kỳ sẽ chịu tác động từ biện pháp trừng phạt này", ông trả lời CBS News hôm 10/11.
Mục tiêu chủ chốt của Washington trong cuộc gặp giữa hai lãnh đạo vào ngày 13/11 là thuyết phục Erdogan từ bỏ kế hoạch sử dụng tên lửa S-400 và đồng ý ngừng bắn vĩnh viễn ở Syria, một quan chức cấp cao Mỹ giấu tên cho biết. Nếu Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đồng ý, Washington có thể sẽ cho phép Ankara trở lại chương trình F-35 và đề xuất một thỏa thuận thương mại trị giá 100 tỷ USD.
Về phía Ankara, họ muốn Washington giải quyết yêu cầu dẫn độ giáo sĩ Hồi giáo Fethullah Gulen, người bị cáo buộc tổ chức cuộc đảo chính bất thành tại Thổ Nhĩ Kỳ hồi năm 2016 nhằm lật đổ Erdogan. Việc Mỹ cáo buộc ngân hàng quốc doanh Halkbank của Thổ Nhĩ Kỳ vi phạm lệnh trừng phạt Iran cũng khiến Ankara không bằng lòng.
Fahrettin Altun, giám đốc truyền thông của Erdogan, hôm 12/11 còn bày tỏ sự bất bình về tình hình Syria khi viết trên Twitter rằng Mỹ nên ngừng hỗ trợ dân quân người Kurd. Tuy nhiên, quan chức cấp cao Mỹ tiết lộ chính quyền Trump sẽ duy trì quan hệ với lực lượng này.
"Sự hiện diện của lính Mỹ tại các mỏ dầu ở Syria trái ngược với quan điểm được hai bên thống nhất. Việc Washington hỗ trợ người Kurd là một trong những mối đe dọa lớn nhất với quan hệ hai nước trong giai đoạn tới. Vấn đề này sẽ được nhấn mạnh một cách nghiêm túc trong chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Erdogan", một quan chức Thổ Nhĩ Kỳ giấu tên cho hay.
Tuy nhiên, quan chức này nói thêm rằng bất chấp những bất đồng, Ankara vẫn bày tỏ hy vọng cải thiện quan hệ với Washington, thể hiện qua cuộc điện đàm nồng ấm giữa hai lãnh đạo tuần trước. "Với sự hỗ trợ cá nhân của Trump, tôi tin rằng chuyến thăm sẽ góp phần khắc phục các vấn đề", quan chức nêu ý kiến.
"Chúng tôi có cùng quan điểm với Tổng thống Trump trong việc giải quyết các mâu thuẫn, cải thiện quan hệ song phương và đã đạt tiến bộ đáng kể bất chấp những khó khăn", Erdogan phát biểu trước chuyến bay tới Washington hôm 12/11.
Ánh Ngọc (Theo Reuters)
