Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (T) duyệt hàng quân danh dự cùng với thủ tướng Nhật Shinzo Abe tại Tokyo, ngày 26/12/2019.David Mareuil/Pool via REUTERSSau vụ Iran bắn rơi một máy bay không người lái của Mỹ, cả thế giới đã nín thở hồi hộp trước nguy cơ một cuộc chiến tranh vùng Vịnh mới. Rất may là vào giờ chót tổng thống Trump đã hủy lệnh oanh kích Iran để trả đũa. Ông Trump thật tình là không hề muốn có chiến tranh với Iran, nhưng hai nhân vật « diều hâu » và cũng là hai cộng sự viên thân cận nhất của tổng thống Mỹ, cố vấn an ninh quốc gia John Bolton và ngoại trưởng Mike Pompeo, thì rất hiếu chiến và vẫn không từ bỏ mưu đồ dùng vũ lực để thay đổi chế độ ở Teheran.
Vấn đề là hiện giờ tổng thống Trump không có cách nào để đối thoại trực tiếp với lãnh đạo tối cao Iran, giáo chủ Ali Khamenei, cho nên, phải cần có sự trung gian hòa giải của các lãnh đạo thế giới khác. Thích hợp nhất cho vai trò này là tổng thống Pháp Macron và thủ tướng Nhật Shinzo Abe, nhất là Tokyo, tuy là đồng minh của Mỹ, nhưng vẫn có quan hệ rất tốt với Teheran.
Trước hết về lập trường của Pháp. Tuy chỉ trích Iran về việc không tuân thủ hiệp định hạt nhân 2015, nhưng Paris cũng thường xuyên cảnh báo về nguy cơ của « vòng xoáy hiếu chiến », nhấn mạnh đến sự cần thiết duy trì đối thoại với chế độ Teheran.
Trước khi đến Nhật Bản, hôm qua ông Macron đã điện đàm với tổng thống Iran Hassan Rohani. Theo hãng tin chính thức của Iran, Irna, tổng thống Rohani đã bảo đảm với tổng thống Pháp là Iran không muốn có chiến tranh với bất cứ quốc gia nào, kể cả Hoa Kỳ. Theo thông báo của điện Elysée (phủ tổng thống Pháp), cố vấn ngoại giao của tổng thống Macron vào tuần trước đã được cử đến Iran để gặp nhiều lãnh đạo cao cấp của chế độ Teheran nhằm cố làm giảm căng thẳng giữa Iran với Mỹ. Bên lề thượng đỉnh G20, tổng thống Macron cũng sẽ gặp riêng tổng thống Donald Trump để bàn về khủng hoảng Iran.
Về phần thủ tướng Nhật Shinzo Abe, vào giữa tháng 6 vừa qua, ông đã đến Iran để cố làm giảm căng thẳng giữa Teheran với Washington. Nhưng chuyến đi lịch sử này đã bất thành vì lúc đó giáo chủ Ali Khamenei đã tuyên bố dứt khoát không muốn nói chuyện với tổng thống Trump. Khả năng đối thoại trực tiếp giữa hai lãnh đạo Mỹ - Iran bây giờ lại càng không thể xảy ra, sau khi Hoa Kỳ ban hành các biện pháp trừng phạt nhắm vào cả giáo chủ Khamenei. Thành ra, tổng thống Pháp Macron và thủ tướng Nhật Abe buộc phải có hành động nhanh chóng nếu muốn đẩy lùi nguy cơ chiến tranh ở vùng Vịnh.
Chuyến viếng thăm Tokyo của tổng thống Pháp là dịp để hai vị lãnh đạo đề ra một đối sách chung, mà họ sẽ trình bày với các đối tác tại thượng đỉnh G20 cũng như thượng đỉnh G7 cuối tháng 8. Hồ sơ Iran sẽ là một trong những chủ đề chính trong chương trình nghị sự của thượng đỉnh G20 tại Osaka. Diễn tiến của thượng đỉnh Osaka sẽ cho thấy Paris và Tokyo có thành công hay không trong vai trò trung gian hòa giải.
