Mỹ đang xem xét một số cách thức mới để kiểm tra lý lịch cũng như các quy định hạn chế khác đối với du học sinh Trung Quốc do quan ngại về gián điệp gia tăng.
Hồi tháng 6, Bộ Ngoại giao Mỹ rút ngắn thời hạn visa từ 5 năm xuống còn 1 năm đối với nghiên cứu sinh Trung Quốc thuộc các ngành hàng không, chế tạo robot và sản xuất tiên tiến. Các quan chức Mỹ cho biết mục tiêu là nhằm giảm thiểu nguy cơ bị do thám và đánh cắp tài sản trí tuệ trong những lĩnh vực quan trọng đối với an ninh quốc gia.
Tuy nhiên, theo Reuters, chính quyền Tổng thống Donald Trump đang cân nhắc việc thanh tra kỹ lưỡng thêm về các học sinh, sinh viên Trung Quốc trước khi họ nhập học tại Mỹ.
Một quan chức Mỹ cùng 3 nguồn tin từ quốc hội và trường đại học cho biết việc này sẽ bao gồm kiểm tra lịch sử cuộc gọi điện thoại, tra xét tài khoản cá nhân trên mạng và lùng tìm các dấu hiệu gây lo ngại về ý định tới Mỹ của các du học sinh Trung Quốc, ví dụ như mối liên hệ với các tổ chức chính phủ.
 |
| Học sinh Trung Quốc vỗ tay khi nghe Chủ tịch Tập Cận Bình phát biểu tại trường trung học Lincoln, Washington, năm 2015. Ảnh: Reuters. |
Lực lượng thực thi pháp luật sẽ đào tạo cho các trường học cách phát hiện gián điệp và hành vi đánh cắp trên mạng, quan chức cấp cao của Mỹ cho biết.
“Mỗi học sinh, sinh viên mà Trung Quốc gửi tới đây đều phải trải qua quá trình phê duyệt của đảng và chính phủ”, Reuters dẫn lời quan chức cấp cao trên.
“Bạn có thể không ở đây nhằm mục đích do thám theo định nghĩa truyền thống, nhưng không một học sinh, sinh viên Trung Quốc nào tới đây là không có ràng buộc với chính phủ”.
Khi được hỏi về việc thắt chặt xét duyệt đối với du học sinh Trung Quốc, một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ cho hay bộ giúp “đảm bảo những người được cấp thị thực là những người hợp lệ và không gây rủi ro đối với lợi ích quốc gia”.
Trong khi đó, chính phủ Trung Quốc duy trì quan điểm cho rằng Washington đang thổi phồng vấn đề vì những lý do chính trị. Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ nhận định các cáo buộc là vô căn cứ và “rất khiếm nhã”.
“Tại sao họ lại bị cáo buộc là gián điệp? Tôi cho rằng việc này là vô cùng bất công cho họ”, Đại sứ Thôi Thiên Khải nói với Reuters.
 |
| Du học sinh Trung Quốc góp phần quan trọng vào kinh tế Mỹ. Ảnh: Reuters. |
Trường lo thất thu
Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến gặp mặt bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 tại Argentina tuần này. Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang đối đầu trong cuộc chiến thương mại và ngày càng gia tăng mâu thuẫn trong nhiều vấn đề ngoại giao lẫn kinh tế.
Việc xét duyệt du học sinh Trung Quốc kỹ càng hơn được cho là một phần nỗ lực của Washington nhằm đối phó với Bắc Kinh về cái gọi là hành vi sử dụng các biện pháp trái phép để thâu tóm tiến bộ công nghệ, mục tiêu mà Trung Quốc đặt làm ưu tiên quốc gia.
Theo quan chức chính quyền Trump, bất kỳ sự thay đổi nào cũng phải hướng đến việc cân bằng, ngăn chặn gián điệp nhưng cũng không được làm mất đi các sinh viên tài năng dẫn đến tổn thất cho các trường đại học hoặc sự sáng tạo công nghệ.
Đó chính xác là những mối lo lớn nhất của các trường đại học, từ các trường "Ivy League" như Harvard, Yale, Princeton đến các trường công như Đại học Illinois tại Urbana-Champaign. Trong năm nay, các trường đã dành nhiều thời gian vận động chống lại cái mà họ gọi là nỗ lực đàn áp của chính phủ đối với du học sinh Trung Quốc - những gì được phản ánh qua sự thay đổi thời hạn thị thực vào mùa hè vừa qua.
Nếu du học sinh Trung Quốc tìm tới những điểm đến khác, các trường đại học Mỹ có thể thất thu tới 14 tỷ USD, gồm học phí và các khoản thu hàng năm từ 360.000 công dân Trung Quốc đang theo học.
